İşte yeni banknot ve madeni paraların özellikleri...
Paradan 6 sıfırın atılmasının ardından 1 Ocak 2005 tarihinde tedavüle sürülecek
olan Yeni Türk Lirası banknotlar, 1, 5, 10, 20, 50 ve 100 YTL kupürlerinden
oluşuyor.
Merkez Bankası Banknot Matbaası Genel Müdürü Ümit Fındıkoğlu'nun verdiği bilgiye
göre, banknotlar arasında en küçük değer olan 1 YTL'nin, tüm banknotlarda olduğu
gibi ön yüzünde Atatürk portresi, arka yüzünde ise Atatürk Barajı bulunuyor.
Ön yüzünde Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti ile Merkez Bankası Başkan
Yardımcısı Sedef Ayalp'in imzalarının bulunduğu 76x156 mm boyutlarındaki 1 YTL
banknotun hakim rengi bordo ve mavi...
5 YTL'nin arka yüzünde Anıtkabir görüntüsü yer alıyor. Ön yüzünde Merkez Bankası
Başkanı Süreyya Serdengeçti ile Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Şükrü Binay'ın
imzaları bulunuyor. Boyutları 76x 162 mm olan banknotların hakim rengi yeşilimsi
ve kahverengi olarak saptandı.
10 YTL'nin arka yüzünde Piri Reis'in Dünya Haritası bulunuyor. Ön Yüzünde Merkez
Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti ile Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Salih
Fatih Özatay'ın imzaları yer alıyor. Boyutları 76x 162 mm olan banknotların
hakim rengi kırmızı olarak belirlendi.
20 YTL'nin arka yüzünde Efes Antik Kenti bulunuyor. Ön yüzünde Merkez Bankası
Başkanı Süreyya Serdengeçti ile Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Erdem Başçı'nın
imzaları yer alıyor. Boyutları 76x 162 mm olan banknotların hakim rengi yeşil...
50 YTL'nin arka yüzünde Kapadokya tasarımı yer alıyor. Ön yüzünde Merkez Bankası
Başkanı Süreyya Serdengeçti ile Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Sedef Ayalp'in
imzaları bulunan, 81x 152 mm boyutlarındaki banknotun hakim rengi ise turuncu...
100 YTL'nin arka yüzünde İshakpaşa Sarayı'nın görüntüsü bulunuyor. Ön yüzünde
Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti ile Merkez Bankası Başkan Yardımcısı
Şükrü Binay'ın imzaları bulunuyor. Boyutları 81x 158 mm olan banknotların hakim
rengi koyu mavi olarak saptandı.
GÜVENLİK ÖZELLİKLERİ
Banknotların güvenlik özellikleri, halka yönelik ve para ile ilgili mesleklerde
çalışanlara yönelik güvenlik özellikleri olmak üzere iki ana grup altında toplandı.
Halka yönelik güvenlik özellikleri, filigran, kabartma baskı, renk değiştiren
mürekkep, emniyet şeridi, bütünleşik görüntü, gizli görüntü olarak sıralanıyor.
Banknotlarda en etkili güvenlik özelliklerinden biri olan filigran, ışığa tutulduğunda
görülebiliyor. Banknotların ön yüzünde bulunan filigran, Atatürk portresinin
küçüğünden ve kupür değerinden oluşuyor.
1, 5, 10 ve 20 YTL banknotlarda aynı Atatürk portresi, 50 ve 100 YTL banknotlarda
ise farklı Atatürk portresi yer alıyor.
Ön yüzünden ışığa tutulduğunda portrelerin sağ alt köşesinde kupür değerini
belirten rakamların yer aldığı görülebiliyor.
Kabartma baskı, parmakla dokunulduğunda hissediliyor ve banknotların ön yüzünde
değişik yerlerde bulunuyor. Atatürk portresi, banknot değerini belirten rakamlar
ve ''Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'' ibaresi kabartma baskının en fazla
hissedildiği yerler...
Renk değiştiren mürekkep, banknotların ön yüz sağ tarafında bulunan ve farklı
açılardan bakıldığında altın sarısından yeşile dönen motifler olarak yer alıyor.
Her bir banknot için farklı olan motifler içinde sadece 1 YTL banknotta renk
değiştiren mürekkep bulunmuyor.
Emniyet şeridi, YTL banknotlarının arka yüzünde kesik gümüşi çizgilerden oluşan,
ışığa tutulduğunda düz bir hat şeklini alan ve üzerinde TCMB harfleri bulunan
önemli bir güvenlik özelliği olarak yer alıyor.
Bütünleşik görüntü, banknotların ön veya arka yüzü ışığa tutulduğunda, diğer
yüzdeki parça ile birbirini tamamlayan amblem ve motiflerden oluşuyor. 100 ve
50 YTL'de ''TC'', 1 ve 20 YTL'de TCMB amblemi, 10 YTL'de lale motifi, 5 YTL'de
ise topaç şekli oluşuyor.
Gizli görüntü, banknotların ön yüzünde, banknotun yatay konumda ve göz hizasında
ışığa tutulması halinde görülebilen ''TC'' harfleri veya ''ayyıldız'' dan oluşuyor.
5 YTL'de ayyıldız, diğerlerinde TC harfleri gizli görüntü olarak banknotların
ön yüzünde yer alıyor.
İkinci grupta yer alan ve para ile ilgili mesleklerde çalışanlara yönelik güvenlik
özellikleri ise banknot kağıdı, kılcal lifler, floresan etkili motifler, floresan
etkili seri ve sıra numaraları, mikro yazılar olarak sıralanıyor.
Bu güvenlik özelliklerinden banknot kağıdı, kılcal lifler ve floresan etkili
motifler, ultraviyole ışık altında banknotların ön yüzüne bakıldığında çıplak
gözle görülemeyen farklı bir görüntü olarak ortaya çıkıyor.
Tüm banknotlarda kağıdın parlamadığı, mat olduğu, kılcal liflerin mavi ve kırmızı
parladığı, 100, 50, 20 ve 10 YTL banknotlarda kırmızı renkte meşalelerin parladığı,
5 YTL banknotta ise sarı zeminin parladığı görülebilir.
Banknotların arka yüzüne ultraviyole ışık altında bakıldığında ise seri ve
sıra numaraların kırmızı ve yeşil renkte parladığı görülebilir.
Bu özelliklerden sonuncusu olarak, YTL banknotların ön yüzünde büyüteçle okunabilen
mikro yazılar bulunuyor.
TL İLE YTL ARASINDAKİ FARK
Bir yıl süreyle birlikte dolaşımda olacak olan TL ve YTL banknotlar arasındaki
fark, portre filigran, elektrotip filigran, emniyet şeridi, seri ve sıra numarası,
kabartma baskı özelliklerinde bulunuyor.
Ayrıca, özel olarak, 10 YTL'de renk değiştiren mürekkep motifi, 1 YTL'de banknot
uzunluğu farklılıkları var.
YTL banknotlardaki portre filigranı, TL banknotlardaki portre filigranına oranla
daha büyük. TL banknotlarda bulunmayan elektrotip filigran, tüm YTL banknotlarda
yer almakta ve banknot değerinin rakamlarla gösterilmesinden oluşuyor.
TL banknotlarda emniyet şeridi ön yüzde, YTL banknotlarda ise arka yüzde yer
alıyor. TL banknotlarda seri ve sıra numaraları ön yüzde, YTL banknotlarda ise
arka yüzde bulunuyor.
TL banknotlarda, 1 Milyon TL hariç, her iki yüzde kabartma baskı bulunmakta,
YTL banknotlarda ise sadece ön yüzde yer alıyor.
Ayrıca, 10 Milyon TL banknotta bulunan renk değiştiren mürekkep motifi, 10 YTL
banknotta değiştirildi.
1 YTL banknotun uzunluğu 1 Milyon TL'ye göre 4 mm kısaltılarak 156 mm yapıldı.
MADENİ PARALAR
Toplantıda tedavüle çıkacak olan madeni paraların fiziki özellikleri hakkında
da bilgi verildi.
Buna göre, bütün kuruşların arka yüzünde Atatürk rölyefi yer alıyor.
1 YTL'nin çapı 26.15 mm, kalınlığı 1.95 mm, ağırlığı 8,500 gr. Kenarı aralıklı
tırtıllı olan 1 YTL'nin ön yüzünde ayyıldız, tedavül değeri, baskı yılı olan
2005, arka yüzünde çevresinde ''Türkiye Cumhuriyeti'' yazısı, ortada daire içinde
Atatürk'ün yan profil rölyefi bulunuyor.
50 Kuruş'un çapı 23.85 mm, kalınlığı 1.95 mm, ağırlığı 7,000 gr. Kenarı aralıklı
iri şekilde tırtıllı olan 50 Kuruş'un ön yüzünde ayyıldız, tedavül değeri, baskı
yılı olan 2005, arka yüzünde, çevresinde ''Türkiye Cumhuriyeti'' yazısı, ortada
daire içinde Atatürk'ün papyonlu profil rölyefi yer alıyor.
25 Kuruş'un çapı 21.50 mm, kalınlığı 1.90 mm, ağırlığı 5,300 gr. Kenarı tırtıllı
olan 25 Kuruş'un ön yüzünde ayyıldız, tedavül değeri, baskı yılı olan 2005,
arka yüzünde, çevresinde ''Türkiye Cumhuriyeti'' yazısı, ortada daire içinde
Atatürk'ün ön cephe profil rölyefi bulunuyor.
10 Kuruş'un çapı 19.25 mm, kalınlığı 1.70 mm, ağırlığı 3,850 gr. Kenarı düz
olan 10 Kuruş'un ön yüzünde ayyıldız, tedavül değeri, baskı yılı olan 2005,
arka yüzünde, çevresinde, ''Türkiye Cumhuriyeti'' yazısı, ortada daire içinde
kalpaklı Atatürk rölyefi yer alıyor. 5 Kuruş'un çapı 17 mm, kalınlığı 1.70 mm,
ağırlığı 2,950 gr. Kenarı düz olan 5 Kuruş'un ön yüzünde ayyıldız, tedavül değeri,
baskı yılı olan 2005, arka yüzünde, çevresinde, ''Türkiye Cumhuriyeti'' yazısı,
ortada daire içinde Atatürk rölyefi bulunuyor.
1 Kuruş'un çapı 17 mm, kalınlığı 1.65 mm, ağırlığı 2,700 gr. Kenarı düz olan
1 Kuruş'un ön yüzünde ayyıldız, tedavül değeri, baskı yılı olan 2005, arka yüzünde,
çevresinde, ''Türkiye Cumhuriyeti'' yazısı, ortada Atatürk rölyefi yer alıyor.
GÖRME ENGELLİLER İÇİN YTL
Tüm diğer gelişmiş ülke banknotlarında olduğu gibi, YTL banknotlarda da görme
engellilere yönelik iki temel banknot özelliği bulunuyor, bunlar, banknotların
gerçekliğini tespit etmek için kullanılan kabartma baskılar, diğeri de banknotlar
arasındaki boyut farklılıkları olarak belirtiliyor.
Buna göre, YTL banknotların ön yüzlerinde, birden fazla bölgede parmakla dokunulduğunda
hissedilebilen kabartma baskılar bulunuyor.
Bu baskılar, Atatürk portresi, banknotun değerini gösteren rakam ve yazılar,
''Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'' ibaresi ve diğer motiflerden oluşuyor.
1, 5, 10 ve 20 YTL banknotlarda tek tip kullanılan Atatürk portresi, 50 ve 100
YTL banknotlarda değiştirilerek, farklı bir Atatürk portresi kullanıldı.
Banknotun değerini gösteren rakamların kabartma olması, 1 ve 5 YTL'nin tek haneli,
100 YTL'nin ise üç haneli olması, banknotların birbirinden ayırt edilmesine
yardımcı bir başka özellik olarak tanımlandı.
YTL banknot kağıtları, yüzde 100 pamuktan imal edilmiş olmaları nedeniyle, günlük
hayatımızda kullanılan kağıt malzemelerden farklı konumda bulunuyor.
Banknotlar elle tutulduğunda ''tok'' hissedilir ve kısa kenarlarından elle tutulup
sallandığında farklı ses veriyor. Bu özellik de banknotların gerçekliğini tespit
etmede kullanılıyor.
Madeni paraların ön yüzündeki rakamlar, el teması ile ayırt edilebilir özellik
taşıyor. Paraların büyüklükleri ve ağırlıkları, değerleri doğrultusunda artıyor.
Arka yüzdeki Atatürk rölyefi de elle temasla ayırt edilebiliyor. 50 Yeni Kuruş
ve 1 Yeni Türk Lirası farklı iki metalden oluşmakta, metaller arasında ayrım
çizgisi bulunuyor. Bu da ayırt edici diğer bir özellik olarak sıralanıyor.
aa