Ankara'ya yerli CERN kuruluyor
Türkiye, Ankara Üniversitesi'nin Gölbaşı Kampüsü'nde Avrupa Nükleer Araştırmaları Merkezi'nin (CERN) bir benzerini kuruyor. DPT'nin desteğiyle kurulacak Türk Hızlandırıcı Merkezi'nin enstitü ve laboratuarlarının yapımı için ay sonunda ihale yapılacak.
Proje Koordinatörü Prof. Dr. Ömer Yavaş, merkezin her anlamda Türkiye'nin CERN'ü olacağını belirterek, ?CERN'de olduğu gibi yüksek enerjili elektron ve proton hızlandırıcıları bulunacak ve ileri teknolojik araştırma ve uygulamalar ile Ar-Ge çalışmaları yapılacak? dedi.
Türkiye, İsviçre'deki Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi'nde (CERN) yürütülen bilimsel araştırmaların benzerlerinin yapılacağı bir merkez kuruyor. Devlet Planlama Teşkilatı desteğiyle kurulacak ?Türk Hızlandırıcı Merkezi?nin enstitü ve laboratuarlarının yapımı için ay sonunda ihaleye çıkılacak. Merkez faaliyete başladığında, yüksek enerjili elektron ve proton hızlandırıcıları bulunacak ve parçacık fiziği ve nükleer fizik başta olmak üzere pek çok alanda ileri teknoloji araştırmaları yürütülecek.
Ankara Üniversitesi Fizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Proje Koordinatörü Prof. Dr. Ömer Yavaş, merkezde, her biri Türkiye için ilk olacak 4 büyük hızlandırıcı tesisinin planlandığını söyledi.
BÖLGEDE İLK OLACAK
?Boyutları ve araştırma kapasitesi açısından Türkiye'nin yer aldığı coğrafyada ilk olacak merkez için çalıştıklarını? vurgulayan Yavaş, merkezin her açıdan Türkiye'nin CERN'ü anlamına geldiğini söyledi. Yavaş, bölge ülkeleri ve Türk Cumhuriyetleri ile yakın işbirliğine girileceğini de ifade etti.
TEKNOLOJİ MERKEZİ
Yavaş, projeyle ilgili şu bilgileri verdi: ?2011'de tamamlanması öngörülen ve Ankara Üniversitesi'nin Gölbaşı Kampüsü'nde kurulacak ilk tesislerde elektron hızlandırıcısına dayalı yeni tip lazerler ile malzeme biliminden biyoteknolojiye, tıptan kimyaya pek çok alanda Ar-Ge çalışmaları yapılacak. Türk Hızlandırıcı Merkezi için yeni bir yer seçimi yapılacak ve kurulum çalışmaları başlatılacak. Merkezde CERN'de olduğu gibi yüksek enerjili elektron ve proton hızlandırıcıları bulunacak ve parçacık fiziği ve nükleer fizik araştırmaları başta olmak üzere, parçacık demetleri ve ışınım kaynakları kullanılarak ileri teknolojik araştırma ve uygulamalar ile Ar-Ge çalışmaları yapılacak.?
350 MİLYON DOLARA
Yavaş, maliyeti yaklaşık 350 milyon YTL olarak öngörülen merkezin, 2020'li yılların başında tamamlandığında G8 ülkeleri dışında, ulusal boyutta kurulmuş ilk merkez olma özelliğine sahip olacağını belirtti. Yavaş, ?Merkez, ülkemizin gelişmesi ve kalkınmasında önemli bir yere sahip olacak? dedi.
Merkez 21. yüzyıla damgasını vuracak
Dünyada yaklaşık 15 bin parçacık hızlandırıcısının ve bu teknolojinin yaklaşık 300'ün üzerinde uygulama alanının olduğunu belirten Yavaş şunları anlattı: ?Parçacık hızlandırıcı teknolojileri, 21. yüzyıla damgasını vuracak yaklaşık 10 jenerik teknolojiden biri. Diğer teknolojiler uzay, nükleer, iletişim, ulaşım, savunma, biyoteknoloji, nanoteknoloji, enerji, sağlık teknolojileri olarak sayılabilir. Hızlandırıcı teknolojileri tüm bu alanlarda yapılan araştırmalar için olmazsa olmaz bir teknoloji haline geldi. Bu alana gelişmiş ülkeler GSMH'lerinin ortalama yüzde 3-4'ünü ayırıyor.? Parçacık hızlandırıcı teknolojileri ve uygulamaları konusunda ulusal birikim oluşturmak içih TAEK ve üniversitelerin işbirliği ile 3 yıldır yaz okulları açıldı. Proje ekibinden pek çok araştırmacı başta CERN olmak üzere uluslararası merkezlerde hızlandırıcı tasarımı ve işletimi konularında çalışmalarda bulundu.
10 üniversite ortak çalışıyor
Yavaş'ın verdiği bilgiye göre, çalışmaları 1997'de başlayan proje, Prof. Dr. Ömer Yavaş ve o dönemde Ankara Üniversitesinde görev yapan Prof. Dr. Saleh Sultansoy tarafından yürütüldü. Proje çalışmalarının yeni aşaması 2006 yılı başından bu yana 10 üniversitenin işbir- liği ile Prof. Dr. Ömer Yavaş'ın yürütücülüğünde sürdürülüyor. Projeye Ankara Üniversitesinin yanı sıra Boğaziçi, İstanbul, Doğuş, Gazi, Ulu- dağ, Dumlupınar, Erciyes, Niğde ve Süleyman Demirel üniversitelerinden 75 araştırmacı katılıyor.