Devlet, fakire 22 yıldır yardım yapıyor
Kışın gelmesiyle birlikte devlet tarafından ihtiyaç sahibi vatandaşlara yapılmaya başlanan kömür yardımları, tartışmaya sebep oluyor. Bazı kesimlerin, kömür dağıtma işini belediyelerin seçim malzemesi olarak kullandığına yönelik eleştirileri, devletin 22 yıldır fakirlere yaptığı yardımları gölgede bırakıyor.
Devlet 1986'da kurulan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu, halk arasında bilinen adıyla Fak-Fuk-Fon aracılığıyla muhtaç durumdakilere destek veriyor. Başbakanlık'a bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, aile yardımı kapsamında 2003 yılından beri de bedelsiz kömürü evlere kadar teslim ediyor. 2003'ten beri Türkiye Kömür İşletmeleri'nden sağlanan kömür, Türkiye genelinde aile başına 500 kilogram olarak dağıtılıyor. Sadece bu yıl 2 milyon ailenin faydalanması için bir milyon 637 bin ton kömür fakir ailelere ulaştırıldı.
Kömür, illere, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından ulaştırılıyor. İlçelere ve köylere dağıtımı ise valiliklerin sorumluluğundaki vakıflar gerçekleştiriyor. Bu sayede hem muhtaç durumdakilerin yakacak ihtiyaçları karşılanıyor hem de kömür kaynakları değerlendiriliyor. Ayrıca Türkiye Kömür İşletmeleri, Türkiye Taşkömürü İşletlemeleri ve Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) daha aktif duruma getiriliyor. İstihdam ve ulaşım sektörüne de katkıda bulunuluyor. Türkiye Kömür İşletmeleri'nin 2007 yılında ihtiyaç sahibi ailelere dağıttığı 1 milyon 470 bin ton kömürün bedeli görev zararı olarak Hazine tarafından ödendi. Bu yıl bu kapsamda 220 milyon yeni lira ilave ödeme gerçekleştirildi. Kömür İşletmeleri'nin görev zararlarına bakıldığında, 2004 yılındaki rakam 89,4 milyon yeni lira iken, geçen yıl 200,4 milyon yeni liraya çıktı. 2008 yılı Haziran ayı itibarıyla görev zararı ise 252 milyon yeni lira.
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu tarafından muhtaç durumdakilere sadece kömür yardımı yapılmıyor. Gıda, yakacak ve barınmayı kapsayan aile yardımlarının yanı sıra sağlık, eğitim, özürlü ve özel amaçlı yardımları da kapsıyor. Fondan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakıflarına gönderilen kaynakla geçen yıl 140 milyon yeni liralık gıda yardımı yapıldı. Aynı rakam beş yıl öncesinde 35 milyon yeni lira idi. 2003-2008 döneminde gıda yardımları için toplam aktarılan kaynak ise 694,8 milyon yeni lira. Oturulamayacak derecede eski ve sağlıksız evlerde yaşayan muhtaç vatandaşlara evlerinin bakım ve onarımı için ayni ve nakdi yardım yapılıyor. 2003-2008 Eylül dönemi eğitim materyali yardımı kapsamında 305,2 milyon yeni lira kaynak aktarıldı.
Türkiye Sosyal Yardımlaşma Dayanışma Vakıfları Çalışanları Derneği Başkanı Fuat Akarsu, kömür dağıtma işinin yeni olmadığını belirterek, "Vakıf olarak 1986 yılından itibaren yoksul vatandaşlarımıza kömür dağıtıyoruz. Biz kömür dağıtma işini 2000 yılında da yaptık, 2004 yılında da yaptık. Bugün de yapıyoruz." dedi. Akarsu, 22 yıl önce de parayla ithal kömür alınıp ihtiyaç sahiplerine ulaştırıldığını kaydetti. Farklı ithamların, tüm vakıf çalışanlarını rahatsız ettiğini belirten Akarsu, "Araştırma yapmadan, mütevelli heyetimizin olurunu almadan hiç kimseye yardım yapmıyoruz." Akarsu, vakıf olarak sadece kömür dağıtımı yapılmadığını, gıda dağıtımı başta olmak üzere ihtiyaç sahibi çocukların doğum günlerinin bile kutlandığını kaydetti. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu'nun amacı 'muhtaç durumda bulunan vatandaşlar ile her ne şekilde olursa olsun Türkiye'ye kabul edilmiş veya gelmiş kişilere yardım etmek' olarak açıklanıyor. Fonun gelirleri, kanun ve kararnamelerle kurulu bulunan veya kurulacak olan fonlardan Bakanlar Kurulu kararıyla yüzde 10'a kadar aktarılacak miktarlardan, Gelir ve Kurumlar Vergisi tahsilatının yüzde 2,8'inden, trafik para cezalarının yüzde 50'sinden, RTÜK gelirlerinin yüzde 15'inden, bütçeye konulan ödenekler ile bağış ve yardımlardan oluşuyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, Anayasa'ya göre Türkiye'nin 'demokratik, laik, sosyal bir hukuk devleti' olduğuna işaret ederek, buna göre vatandaşın ihtiyaçlarının karşılanması gerektiğini kaydetti. Kömür yardımının sosyal devletin gereği olarak yapıldığını vurgulayan Güler, hiçbir ayrım yapılmaksızın yardım edildiğini kaydetti. Enerji Bakanı, "İnsanların memnuniyeti, duasını almak duygulandırıyor. Ama, biz bunları anlatmıyoruz, reklam yapmıyoruz. Kaldı ki, kömür vatandaşın hakkı." dedi. Öte yandan Ankara Büyükşehir Belediyesi de yardımlara yönelik medyada yer alan eleştirilere cevap verdi. Belediye, sadece yoksul semtlerde yaşayan ve ihtiyaç sahibi ailelere yardım yapıldığını açıkladı.
Ercan Baysal