Ciğerlerin düşmanı ?zatürre ve bronşit'

Hazırlayan: Uzm. Dr. S. Hilmi ÖZKIRIŞ İç Hastalıkları Uzmanı

ACİL DURUMDA NE YAPILMALI?

Öksürük bir aydan uzun sürer, ateş de devam ederse, öksürükle birlikte balgamda kan gelirse, yattığımızda soluk alıp vermede güçlük çekilirse ve bacaklar da şişiyorsa; kalp yetersizliğinin göstergesi olabileceğinden acilen hekime gidilmelidir.

Sevgili okuyucular, bu haftaki sağlık sayfamızda, içinde bulunduğumuz kış mevsiminin önemli bir hastalık grubu olan ?alt solunum yolu hastalıkları?ndan bahsedeceğiz. Bütün yaş gruplarını etkileyen bu enfeksiyonları şöyle sıralayabiliriz: Akut bronşit, kronik bronşitin akut alevlenmesi, bronşiolit denen küçük bronşların iltihabı, bronkopnömoni (hem bronşit hem de küçük zatürre odaklarının bulunması hali) ve pnömoni (zatürre).

BEBEKLERDE ÖLÜM RİSKİ YÜZDE 6'YI BULUYOR!

Sonbahar, kış ve ilkbaharda etkili olan bu hastalıklar; bebeklerde %6'ya varan ölüm riski oluşturduğu için özellikle üzerinde duracağız. Hastalığa sebep olan mikroplar ağız-burun yoluyla vücuda girerek akciğerlerde iltihaba sebep olur. Akciğerlerin büyük dallarının ya da bronşlarının iltihabı olan bronşit, normalde hava yollarını nemli tutmak için üretilen ve ?balgam? olarak nitelenen mukusun aşırı üretimini uyaran bakteriyel ya da viral bir iltihabi olay söz konusu olduğunda gelişir. Buradaki iltihap hava yollarının daralmasına ve kendimizi kötü ve soluksuz hissetmemize sebep olurken, aşırı mukus öksürüğe sebep olabilir. Havalar soğumaya başladığında pusuda bekleyen solunum yolu hastalıkları da hemen faaliyete geç-meye başlar. Soğuk havada yaşayabilen mikropların aktif hale geçer, bu mikroplar kışın uygun ortam oluştuğu için vücutta daha kolay tutunabilecekleri yer bulur ve solunum hastalıklarına sebep olurlar.

SICAK-SOĞUK FARKETMİYOR DÖRT MEVSİM KAPIMIZDA

Soğuk havayla birlikte kapalı mekanların yeterince havalandırılmaması, çocukların okul ve kreşlerde uzun süre vakit geçirmesi ve temizlik şartlarına dikkat edilmemesi ortamdaki mikropların yayılmasına fırsat verir. Mikroorganizmalar her dönemde insan vücudunda bulunur ancak uygun ortam olmadığı için hastalıklara yol açmazlar, bazıları sıcak bazıları da soğuk havalarda etkili olur. Yaz aylarında ishal gibi bağırsak sistemini etkileyen mikroorganizmalar yaygın olarak görülürken, kış aylarında ise grip,

nezle, sinüzit, zatürre, bronşit, beta, orta kulak, bademcik ve ses teli iltihabı gibi çeşitli solunum yolu hastalıklarıyla karşılaşılır.

Üst solunum yollarında burun akıntısı, boğaz ağrısı, ses kısıklığı, kulakta ağrı ve daha az oranda öksürük görülürken; alt solunum yollarında işin rengi daha çekilmez bir hal alır. Bu hastalıklarda hava yollarını tutan durumlarda (bronşit, ?trakea' denen ana nefes borusunun iltihabı gibi) öksürük ve öksürük sırasında göğüste yanma hissi, balgam çıkarma, nefes darlığı gibi şikayetler görülür. Zatürrede ise ateş, göğüs ağrısı, genel durum bozukluğu, aşırı halsizlik bunlara eklenir. Ateşin şekli zatürrede genellikle üşüme ve titreme ile birlikte yükselen ateş tarzında olur.

NASIL KORUNABİLİRİZ?

Toplu taşıma araçlarını ve kreşleri havalandırın

Solunum yolu hastalıklarından korunma yollarının başında sigaradan uzak durmak gelir. Diğer tedbirler ise sağlıklı, düzenli ve dengeli beslenerek vücut direncini yüksek tutmak, düzenli ve yeterli uykudur.

* Hastalık seyrinde; bol sıvı alınmalı, vücut direncini artırmak için gün içerisinde taze meyve suyu tüketilmeli ve kesinlikle gazlı içecekler tüketilmemelidir. C vitamini, doku tamiri için gerekli ve faydalı olup ayrıca, tarhana, mercimek, şehriye ve tavuk çorbası gibi enerjiden zengin gıdalar alınmalı, protein ihtiyacının karşılanması için bol yoğurt tüketilmelidir.

* El temizliğine itina gösterilmeli, eller gün içerisinde en az 3-4 defa yıkanmalıdır.

* Soğuktan korunmalı. Soğuk, direkt hastalık yapıcı etken değildir ancak alt solunum yollarında mikrobun kolay yerleşmesine sebep olur.

* Sigara içilmemeli ve içilen ortamlarda bulunulmamalıdır.

* Toplu taşıma araçları da hastalıkların yayılması açısından önemli bir risk faktörüdür. Sınıflar, ev içerisindeki odalar, mutlaka gün içerisinde 2-3 saatte bir en az 5-10 dakika havalandırılmalıdır. Oda sıcaklıkları 20-22 derecede tutulmalıdır. Odalar mümkün olduğunca nemlendirilmelidir. Otobüs, minibüs gibi toplu taşıma araçları ise uygun şekilde sürekli havalandırılmalıdır.

GRİP AŞISI NİÇİN FAYDASIZ!

* Korunmada grip aşısının gerek medyada ve gerekse bazı bilimsel kongrelerde iddia edildiği gibi çok faydası yoktur. Çünkü bu aşı, bir yıl önce salgın yapan virüs çeşitlerinden yola çıkılarak hazırlandığından, gribe yol açan virüs türü sayısı da 250'yi geçtiğinden ve her yıl salgın yapan virüs türü değişkenlik gösterdiğinden pratik olarak koruyuculuğu yoktur.

* Grip, zatürre de geliştirebileceğinden, yaşlı ve kronik hastalığı bulunan kişiler, beslenmelerine ve havası temiz mekanlarda bulunmaya azami dikkat göstermeli ve zatürrenin en yaygın sebebi olan pnömokok bakterisine karşı aşı yaptırmalıdır.

Havayla bulaşan bu hastalıklar bütün insanlığı TEHDİT EDİYOR

Hava yoluyla bulaşan hastalıkların çoğunun sebebini virüsler oluşturur. Verem, boğmaca, difteri, menenjit bakterileri, en sık görülen bakterilerdir. Zatürreye sebep olan tüm bakteri, virüs ve mantarlar da hava yoluyla bulaşır. İşte hava yolu ile bulaşan hastalıkların ortak özellikleri:

* Hemen hemen bütün solunum yolu hastalıklarının genel bulaşma yolları, öksürük ve aksırık ile ortama salınan damlacıkların ağız ve burun yoluyla alınmasıyla da geçebilir.

* Toplumda en sık görülen hastalıkları oluştururlar.

* Bölgesel ve dünya çapında salgınlar yaparlar. Hong Kong Gribi, Asya Gribi gibi.

* Mevsim özelliği gösterirler. Kış aylarında görülme sıklığı yüksektir.

* Vücut direncinin düştüğü durumlarda hastalık kolayca ortaya çıkar.

* Kalabalık, sıkışık ev ve iş hayatı, solunum yolu hastalıklarının oluşmasında çok önemli rol oynar. Oda başına düşen kişi sayısı arttıkça bulaşma ihtimali çok daha yüksektir.

Odaların ısılarını eşit tutun!

PENCEREYİ ARALAYIN:

Havaların soğumasıyla birlikte kapalı mekanlarda geçirilen zamanlar artmakta, bu durum mikropların daha kolay yayılmasını kolaylaştırmaktadır. Bunun için bütün kapalı mekanlar bol bol havalandırılmalıdır.

Mikroorganizmalar sıcaklık değişimlerinden çok etkilenir. Sıcak havada etkili olan mikrop, hava sıcaklıkları düştüğünde ölmez ancak aktif olma özelliğini kaybeder. Bu sebeple hastalık yapamaz. İnsanların bağışıklık sistemleri ve savunma mekanizmaları hava değişiminden olumsuz etkilenir. Mevsimlere bağlı sıcaklık farklılıklarının yanı sıra özellikle kış aylarında odalar arasındaki ani ısı farkları mikroorganizmaların harekete geçmesini tetikler. Bütün odalardaki sıcaklığın benzer olması halinde kişilerin savunma mekanizması kendini ona göre ayarladığı için hastalık ortaya çıkmaz. Ortamlar arasındaki 2-3 derecelik oynamalar normaldir.