Elektrikte indirim olmadı ama ekimde zam gelecek

Hükümet elektrikte indirim yapma üzerine çalışırken kamudaki borç sarmalı nedeniyle bu konuda tersine dönüş yaşandı. Bakanlığın, KİT'lerin mali durumunu toparlamak için ekim ayında faturalara zam kararı alması bekleniyor.

Enerji KİT'lerinin her geçen gün artan borçları nedeniyle ekim ayından itibaren geçerli olmak üzere elektrik fiyatlarına zam yapılması planlanıyor. Temmuz ayında en az yüzde 10 indirim yapmayı planlarken borç sarmalı nedeniyle bunu gerçekleştiremeyen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yılın son çeyreğinde KİT'lerin mali durumunu toparlamak için vatandaşın faturasına yüklenecek. Böylece döviz kurunun beklenenin altında gerçekleşme durumu, doğalgaz fiyatlarında son dönemde zamma gidilmemesi gibi maliyet azaltıcı etkenler fiyatlara yansıtılamayacak. Üç ayda bir fiyatların yeniden belirlendiği "maliyet bazlı fiyatlandırma sistemi" de zam yönlü işlemiş olacak. Zam ihtiyacının hangi oranda olacağı ise yılın üçüncü çeyrek sonuçlarına göre belirlenecek.

Zamanında yapılmayan zam baskıyı artırdı

Yeni sisteme göre elektrik fiyatları üç ayda bir maliyet bazlı olarak yenileniyor. Elektrik üretim maliyetleri azalınca indirim, artınca da zam olması gerekiyor. Ancak üretim maliyetlerinin düşmesine rağmen temmuz ayında indirime gidilemedi. Bunda özellikle TETAŞ'ın açığı etkili oldu. TETAŞ, açıkları nedeniyle maliyet avantajını elektrik sattığı TEDAŞ'a yansıtamayınca TEDAŞ da vatandaşa ve sanayiciye indirim yapamadı. Kamunun elektrik ticaret şirketi TETAŞ'ın açığının ise ortalama 1 milyar TL civarında olduğu ve bu nedenle dağıtım şirketi TEDAŞ'a verdiği elektriğin fiyatını eylül ayında alınacak kararla artırmasının beklendiği öğrenildi. Elektrik fiyatları belirlenirken TETAŞ'ın TEDAŞ'a olan satış fiyatı önemli rol oynuyor. TETAŞ zam yaptığında TEDAŞ'ın alım maliyetleri arttığı için vatandaşın elektrik faturası da artıyor. TETAŞ'ın bu yılın ilk çeyreğinde maliyetlerindeki artış nedeniyle TEDAŞ'a zam yapmak istediği ancak bunun gerçekleşmediği belirtildi. TETAŞ'ın zam ihtiyacını zamanında yansıtmaması nedeniyle de açığı daha arttı ve bu durum önce temmuz indiriminin önüne geçti ve şimdi de ekim ayı için zam ihtiyacını tetikledi.

Üçüncü çeyrek sonuçları beklenecek

Elektrik fiyatlarındaki zam baskısını artıran bir diğer neden de özel sektörün kamuya elektrik sattığı platform olan Piyasa Mali Uzlaştırma Sistemi'nden (PMUM) kaynaklanıyor. PMUM üzerinden elektrik maliyetlerindeki artış da TEDAŞ üzerinde zam baskısı yarattı. Zam kararı için öncelikle yılın üçüncü çeyrek sonuçları beklenecek. Elektrik üretim maliyetleri, döviz kuru gerçekleşmeleri ve doğalgaz fiyatlarındaki seyire bakılacak. Temmuz ayının başında, döviz kuru beklentileri hazine öngörüsünün altında gerçekleşmişti. Mayıs ayında doğalgaza yapılan yüzde 25-26'lık büyük indirimin de elektrik fiyatlarına yansıtılması bekleniyordu. Ancak bu olumlu gerçekleşmelere rağmen beklenen indirim yapılamadı ve maliyet avantajıyla açıkların bir kısmı kapandı. Şu anda maliyet bazlı fiyatlandırma sisteminin revize edilmesine yönelik bir çalışma da yürütülüyor. Bu çalışma ile formülasyona yeni unsurlar eklenecek. Bu değişiklikle formülasyonun işleyişinin güçlendirilmesi hedefleniyor ancak enerji KİT'lerinin birbirlerine olan borçlarına yönelik sorunun da bu yolla çözümü üzerinde duruluyor.

* (-) fiyatlarda indirim