Ayrımcılığa 500 bin TL'ye kadar ceza
- "Demokratik açılım" sürecinde kurulacak "Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu"na ilişkin kanun tasarısı taslağı hazırlandı. Kurul ayrımcı uygulamanın etki ve sonuçlarının ağırlığı oranında bin TL'den 500 bin TL'ye kadar idari para cezası uygulayacak.
Görüşleri alınmak üzere çeşitli kurumlara gönderilen 21 maddelik taslak, "cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, etnik köken, cinsel kimlik, felsefi ve siyasi görüş, sosyal statü, medeni hal, sağlık durumu, engellilik, yaş ve benzeri temellere dayalı ayrımcılığın yasaklanmasını" öngörüyor.
Herkesin hukuk önünde eşit olduğuna atıf yapılan taslakta, ayrımcılık yasağının yasama, yürütme ve yargı organları ile bütün gerçek ve tüzel kişileri bağladığı belirtiliyor.
Taslağa göre, ayrımcılık yasağının ihlali halinde, görev ve yetkisi bulunan tüm kamu makamları ihlali sona erdirmek, sonuçlarını gidermek, tekrarlanmasını önlemek, adli ve idari yoldan takibini sağlamak üzere gerekli tedbirleri almakla yükümlü kılınacak. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenler hakkında Türk Ceza Kanunu'nun "görevi kötüye kullanmak" suçunu düzenleyen 257. maddesi uygulanacak.
AYRIMCILIĞIN YASAKLANDIĞI ALANLAR
Taslağa göre; eğitim ve öğretim, yargı, kolluk, sağlık, ulaşım, iletişim, sosyal hizmetler, sosyal güvenlik, sosyal yardım, spor, konaklama, kültür ve turizm hizmetlerini sunan kamu kurumları ile özel gerçek ve tüzel kişiler, yürüttükleri hiçbir faaliyet bakımından bu hizmetlerden yararlanan, yararlanmak üzere başvuran veya bilgi almak isteyenler aleyhine ayrımcılık yapamayacak.
Kamu hizmetlerinin sunulduğu alanlar ve binalara, kamu hizmeti niteliğinde olan veya kamuya açık olarak sunulan hizmetlerin sunulduğu alanlar ve binalar ile diğer kamuya açık alanlarda ayrımcılık yapılamayacak.
Seçme ve seçilme hakkı dahil olmak üzere, kamusal yaşama katılım ile dernek, vakıf, sendika ve meslek örgütlerine üye olma, organlarına seçilme gibi bakımlardan da yine hiç kimse aleyhine ayrımcı yaklaşım sergilenemeyecek.
Ancak, eşitsizlikleri ortadan kaldırmak, meslekte aranan zorunlu nitelikleri sağlamak ve belli bir dine ilişkin din hizmeti veren eğitim-öğretim kurumlarına sadece o dine mensup kişilerin kabul etmek için yapılacak farklı muamele ayrımcılık sayılamayacak.
AYRIMCILIKLA MÜCADELE VE EŞİTLİK KURULU
Bu kanun ve ayrımcılıkla ilgili diğer mevzuatla verilecek görevleri yerine getirmek üzere kamu tüzel kişiliğine, idari ve mali özerkliğe sahip "Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu" kurulacak.
Kurula üyelik için Türk vatandaşı olmak, kamu haklarından mahrum bulunmamak, herhangi bir siyasi partinin yönetim ve denetim organlarında halen görevde olmamak, en az lisans düzeyinde yükseköğretim yapmak, insan hakları, ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik alanındaki çalışmalarıyla temayüz etmiş olmak gibi şartlar aranacak.
Kurul, biri başkan, biri başkan vekili 15 üyeden oluşacak. Üyelerin yedisini Bakanlar Kurulu, üçünü TBMM, ikisini Cumhurbaşkanı seçecek. Kalan üç üye ise ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik alanlarında çalışma yapan sivil toplum kuruluşları üyeleri arasından belirlenecek.
KURULUN GÖREVLERİ
Milletlerarası hukuk ya da kanunlarla yasaklanan her türlü ayrımcılıkla mücadele kurulun yetki alanında olacak.
Kurulun; ayrımcılığın önlenmesi ve ortadan kaldırılması bilincini oluşturmaya yönelik her türlü eğitim, toplantı ve benzeri faaliyetlerde bulunmak, bu tür faaliyetlere destek vermek, resen ya da başvuru üzerine ayrımcılık iddialarını incelemek veya sonuçlandırmak, ayrımcılığa uğradığını iddia edenlere yardımda bulunmak, ayrımcılık iddiaları üzerine gerektiğinde uzlaştırma süreci yürütmek, talep üzerine yargı organlarına, kamu kurum ve kuruluşlarıyla özel kişilere görüş bildirmek, kanunda öngörülen durumlarda idari para cezası vermek, ayrımcılıkla ilgili yargı kararlarının gereği gibi uygulanmasını denetlemek, yıllık ayrımcılık raporu hazırlamak, ulusal ya da uluslararası düzeydeki benzer kuruluşlarla işbirliği yapmak gibi görevleri bulunacak.
İSTİŞARE KOMİSYONU
Kurul, çalışmalarında kendisine yardımcı olmak üzere üniversite, sendika, meslek örgütü, ilgili dernek ve vakıf temsilcileri ve ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik alanında faaliyette bulunan kamu kuruluşları ve kişiler arasından İstişare Komisyonu oluşturacak.
BAŞVURU VE KURULUN RESEN HAREKETE GEÇMESİ
Ayrımcılık iddiasında bulunan herkes kurula başvurabilecek. Kurula, bütün operatörlerden ücretsiz olarak ulaşılabilecek bir başvuru hattı tahsis edilecek.
Kurula başvurular, her türlü dava açma süresini durduracak.
Kurul, ayrımcı uygulamalardan herhangi bir yolla haberdar olması ya da ayrımcılık şüphesinin bulunması durumunda resen harekete geçebilecek. Ayrımcı uygulamanın mağdurunun şahsen belirlenebilir olduğu durumlarda ilgilinin rızası alınacak.
Ayrımcılık konusunda çalışan dernek ve vakıflar ile kamu kuruluşları, belli bir kişiye ayrımcılık uygulandığı ya da kurumsallaşmış ayrımcılık uygulamalarının olduğu iddiasıyla mağdur adına kurula başvurabilecek. Ancak, mağdurunun şahsen belirlenebilir olduğu durumlarda rızasının alınması gerekecek.
Kurula yapılacak başvurularda gerekli görülürse mağdur veya mağdurların kimlik bilgileri gizli tutulabilecek.
AYRIMCILIK İDDİALARI ÜZERİNE VERİLECEK KARARLAR
Kurul, ayrımcılık iddiasını araştırırken taraflara uzlaşma önerebilecek. Uzlaşma, ayrımcı uygulamaya son verilmesi, mağdur açısından ayrımcılığı giderecek çözümlerin bulunması ya da mağdura tazminat ödenmesi biçiminde olabilecek.
Uzlaşmaya gidilmemesi durumunda kurul ayrımcılık iddiasını araştıracak. Araştırma sonucunda başvurunun reddine ya da haklı olduğuna karar verilecek.
Ayrımcı uygulamanın etki ve sonuçlarının ağırlığı oranında bin TL'den 500 bin TL'ye kadar idari para cezası uygulayacak olan kurul, saptadığı ayrımcı uygulamalarla ilgili suç duyurusunda da bulunabilecek.
KAMUNUN ÖDEYECEĞİ PARA CEZASI RÜCU EDİLECEK
Kurul, ayrımcı uygulamalarla ilgili tazminat dışındaki yargı kararlarının gereklerinin yerine getirilmesini de denetleyecek. Kararların uygulanmaması durumunda, yine bin TL'den 500 bin TL'ye kadar idari para cezası uygulayacak. Para cezası verilmesi, yargı kararını uygulama yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacak. Yargı kararlarının uygulanmaması durumunda, bir önceki cezanın iki katı idari para cezası uygulanacak.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca ödenecek idari para cezalarının ayrımcı uygulamalardan sorumlu kamu görevlisi ya da görevlilerine rücu edilmesi zorunlu olacak.
Kurulun bireysel ayrımcılık iddialarına ilişkin kararları ile kurumsallaşmış ayrımcılığa ilişkin saptama ve önerilerini içeren kararları gerekçeli olarak, Resmi Gazete'de yayımlanacak. Kurul teşkilatının 90 adet kadrosu olacak.