Yeni Bakanlıklar Kurulu yapısı için Alman modeli örnek alındı/ Video
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Bakanlar Kurulu'nun yeni yapısını açıkladı. Erdoğan, kabinenin, Başbakan dahil 25 üyeden oluştuğunu belirterek, ?Yeni yapıda, 4 adet başbakan yardımcılığı ve 20 adet de icracı bakanlık bulunuyor? dedi. Erdoğan, yeni yapıda 6 yeni bakanlık kurulduğunu da bildirdi.
Erdoğan, dün bakanlıkların yeniden nasıl yapılandırılacağını, Ak Parti genel merkezindeki basın toplantısında açıkladı. Erdoğan, yeni yapının, ?mevcut aksaklıkları gidermeyi, idarenin çok daha verimli ve hızlı çalışmasını sağlamayı amaçladığını? ve bir diğer gayelerinin 2023 hedefleri olduğunu söyledi.
25 üyeden oluşacak
Erdoğan, mevcut 27 üyeli Bakanlar Kurulu'nda 3 adet Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı, 8 adet Devlet Bakanlığı ve 15 adet de icracı bakanlık bulunduğunu belirterek, ?Yeni Bakanlar Kurulu ise Başbakan dahil 25 üyeden oluşuyor. Yeni yapıda, 4 adet Başbakan Yardımcılığı ve 20 adet de icracı bakanlık bulunuyor? dedi.
Başkanlık sorusu
İcracı bakanlıkların her birine birer yardımcı atanacak. Erdoğan, gazetecilerin ?Başbakanlık Teşkilat Kanunu'nda değişiklik öngörüyor musunuz? Yeni düzenleme, Başkanlık sisteminin provası mı?? yönündeki soru üzerine, bakan yardımcılıkları ile başbakan başdanışmanlığı ve danışmanlıklarının birbirinden ayrı konular olduğunu belirtti. TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Burhan Kuzu ise yeni sistem için, ?Bu çalışma başkanlık sistemine geçilirse altyapısını oluşturur? dedi.
YENİ BAKANLIKLAR NE YAPACAK?
AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI: Kadın, aile, çocuk, yaşlı ve engellilerin sorunlarıyla ilgilenecek. Şehit yakınlarından doğrudan sorumlu olacak. Bünyesinde, Şehit Yakınları ve Gaziler Dairesi Başkanlığı kurulacak. SHÇEK ise il özel idarelerine devredilecek.
BİLİM SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın görevlerine ek olarak, bu bakanlık bilim ve teknoloji politikalarını da takip edecek.
ÇEVRE, ORMAN VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI: İmar, çevre, yapı konularından sorumlu olacak. Her tür ve ölçekteki fiziki planlara ve bunların uygulanmasına yönelik temel stratejileri belirleyecek. Ormanlar ve su kaynakları bu bakanlığın sorumluluk alanında olacak. Kentleşmenin, yapılaşmanın merkezden de takip edilmesini sağlayacak.
EKONOMİ BAKANLIĞI: Dış ticaretten sorumlu bakanlığın yerini alan bu bakanlık, dış ticaret, yatırım teşvikleri, yabancı ülkelerle ekonomik ilişkiler gibi alanlardan sorumlu olacak.
GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞI: Gençlikle ilgili konuları çok geniş bir şekilde ele alacak bu bakanlığın bünyesinde Gençlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü birimi, Proje ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü ve Spor Hizmetleri Dairesi Başkanlığı kurulacak.
GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın görevlerinin yanı sıra gıda üretimi ve güvenliği, kırsal kalkınma, su kaynakları gibi konulardan da sorumlu olacak.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI: Gümrük politikalarının yanı sıra, iç ticaret hizmetlerine ilişkin görevleri yerine getirecek.
KALKINMA BAKANLIĞI: Sektörel ve bölgesel gelişme planlarını yapacak. Orta vadeli program, yıllık program, eylem planları hazırlayacak. İktisadi, sosyal ve kültürel politikaların belirlenmesinde hükümete bu bakanlık müşavirlik yapacak. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Doğu Anadolu Projesi (DAP) ve Konya Ovası Projesi (KOP) bu bakanlığa bağlı olacak.
AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI: Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanmasına yönelik çalışmaları koordine edecek.
Alman modeli örnek alındı
?Bakan yardımcısı?, dünyanın birçok ülkesinde yürürlükte olan ancak görev tanımı ülkeden ülkeye farklılık gösterebilen bir uygulama. Çoğu ülkede bu uygulama ?devlet sekreteri? adı altında yürütülüyor. Başbakan Erdoğan tarafından açıklanan model, Avrupa Birliği içinde en fazla Almanya ve Finlandiya'daki uygulamalarla paralellik içeriyor. Almanya'daki uygulamada bakan yardımcısı doğrudan bakana bağlı ve ilgili bakanlıkta bakandan sonra ikinci role sahip. Alman modelinde bakan yardımcısı siyasilerden seçilmiyor. Bakan yardımcısının atanmasında bakanın partisine yakınlığı ve bakanla güvene dayalı bir ilişki yürütme kapasitesine sahip olması en önemli kriterleri oluşturuyor. Alman modelinde de Türkiye için öngörülen modelde olduğu gibi bakan yardımcısı ilgili bakanla ya da hükümetle göreve geliyor ve bakan ya da hükümetin görev süresinin dolmasıyla görevini bırakıyor. Finlandiya da bu uygulamayı yakın bir geçmişte devreye soktu. Bu modelde doğrudan bakana bağlı olan bakan yardımcısı, bakanlığın en üst düzey yetkilisi olarak görev yapıyor. Bu modelde her bakan için bir bakan yardımcısı bulunuyor. Bakan yardımcısı, bakanlığın idaresinde en yetkili isim oluyor.
ABD'de vekalet edebiliyor
ABD'de bulunan sistemde ise bakandan sonra ikinci adam olarak bakan yardımcısı geliyor. Bakan yardımcıları, Senato'nun önerisi ve onayıyla ABD Başkan'ı tarafından atanıyor. Normalde bakanlıklarda tüm bölümler bakan yardımcısına bağlı çalışıyor. Bakan yardımcıları, bakan ülkede olmadığında bakanlığın başında bulunuyor. Bakan istifa ederse ya da ölürse, ABD Başkanı yeni bir bakan atayana ve yeni bakanı Senato'da onaylanana kadar yerine vekalet ediyor. Bir çok bakanlıkta, yardımcılar aynı zamanda bakana bilgi desteği sağlıyor.
GÜVEN ÖZALP Brüksel
Bakanlara ÖZEL YARDIMCI geliyor
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, yeni kabine yapısında her bakanlığa, bakan ile müsteşar arasında bir bakan yardımcılığı ihdas edildiğini, bu yardımcıların hükümetle gelip, hükümetle gideceğini açıkladı. Erdoğan, milletvekilleri dışından görevlendirilecek bakan yardımcılarının üçlü kararnameyle atanacağını belirterek, ?Üniversite mezunu şartı yok. İlkokul mezunu da bakan yardımcısı olabilecek? dedi. Erdoğan, bakan yardımcılarının, ?siyasi müsteşar görevi yapacaklarını, mevcut müsteşarların ise idari görevleri yürüteceklerini? bildirdi. Erdoğan, ?Bakan yardımcıları, işlerinin uzmanı, sektörü bilen, bakanlık faaliyetlerinin daha verimli ve süratli yürütülmesini sağlayacak kişilerden seçilecek. Özel sektörden bu makama atama yapılabilecek? dedi.
Bakana vekâlet edemeyecek
Erdoğan, bakan yardımcılarının, bakanın elini rahatlatacağını, ancak bakan vekâlet bırakmak durumunda kaldığında, bakan yardımcısına değil, bir başka bakana bırakabileceğini kaydetti.
Erdoğan'ın, açıkladığı ?bakan yardımcılığı? düzenlemesi akıllara başkanlık sistemiyle yönetilen ABD'de özel sektörden kamuya yapılan atamaları getirdi. ?Başkanlık sistemine ilk adım? yorumlarına yol açan uygulamaya göre, örneğin Çevre, Orman ve Şehircilik Bakanlığı için inşaat şirketlerinin yöneticileri, Gençlik ve Spor Bakanlığı için eski futbolcular bakan yardımcılığına getirilebilecek. Başbakanlık kaynakları ise bakan yardımcılarının Bakanlar Kurulu toplantısına katılmayacağını belirterek, üst düzey bir bürokrat ya da bir daire başkanı ile benzer haklara sahip olacaklarını ifade etti. Kaynaklar, bakan yardımcılarının birer CEO gibi düşünülebileceğini ifade ederek, bakanların özel baş danışmanları gibi çalışacaklarını kaydetti.
İlkokul mezunu olabilecek
Erdoğan, bakan yardımcılarının nasıl atanacağına ve ön şart aranıp aranmayacağına ilişkin bir soru üzerine, ?Üniversite mezunu şartı yok. İlkokul mezunu da bakan yardımcısı olabilecek. Aslolan burada, kendini gerçekten piyasalarda ispat etmiş, çok başarılı, mesela Türkiye'de öyle işadamları var ki bakıyorsun ilkokul, ortaokul mezunu. Yabancı dili yok ama başarılı. Rahmetli Sakıp Ağa'nın durumunu düşünün. Vehbi Koç'un durumunu düşünün. Bunlar üniversite mezunu değillerdi ama Türkiye'nin bir, iki numarasıydı. Hatta öyle zamanlar oldu ki bunlar vali olmaz mı, büyükelçi olmaz mı diye tartışılmıştır. Dolayısıyla bu şeklide başarılı birçok insanlar olabilir? dedi.
MURAT PAZARBAŞI, MERİÇ TAFOLAR Ankara
KHK'da ayrıntı yok
Erdoğan'ın açıkladığı, bakan yardımcısının nitelikleri ve atanma usulü gibi ayrıntıların yayımlanan KHK'da yer almaması dikkati çekti. Bu düzenlemelerin daha sonra yapılacağı yorumlarına yol açan bu durum, soru işaretleri de yarattı. Resmi Gazete?nin mükerrer sayısında yayımlanan, yeni kurulan bakanlıkların teşkilat yapılarını gösteren çizelgelerde de bakan yardımcılarına yer verilmemesi dikkati çekti.
Kulislere yansıyan bilgilere göre, özlük hakları açısından üst düzey bürokratlarla aynı konumda olacak bakan yardımcılarının soruşturma usulü de benzer statüde gerçekleştirilecek. Bakan yardımcıları, bakanın izni ya da Meclis kararıyla soruşturulabilecek. Kırmızı plaka verilmesi beklenmeyen bakan yardımcılarının, protokolde de milletvekillerinden sonra gelmesinin düşünüldüğü ifade ediliyor. Ancak bu konular daha sonra netlik kazanacak