Özelleştirme İdaresi Başkanlığı: Ekonomide umuttu, karadelik oldu

Özelleştirme İdaresi, özelleştirme kapsamındaki kurumların ihtiyaçlarını karşılamak için sürekli borçlanıyor. Her yıl artarak büyüyen borç sarmalı 2004 yılında eklenen 1 katrilyon 865 trilyon lira ile 9 yılda 6.3 katrilyon liraya ulaştı. Yakında TÜPRAŞ ve PETKİM gibi ülkemizin gözbebeği olan kurumlar satılsa bile ÖİB'in borcunu kapatmaya yetmeyecek, üzeri Türk Telekom'un satışıyla tamamlanacak. Devletin sırtında yeni bir kambur olmaya aday ÖİB'i masaya yatıran Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) müfettişleri, 2004 yılında 1 katrilyon 590 trilyon lira özelleştirme gelirine karşılık 2 katrilyon 804 trilyon lira borç ödemesi yapıldığını belirledi. Ancak borçlanma dışı toplam geliri 1.9 katrilyon lira olan Özelleştirme İdaresi, 882 trilyon liralık borcu yeni borçlanmayla karşılandı.

YDK'nin Özelleştirme İdaresi'nin faaliyetleriyle ilgili olarak hazırladığı rapor göre 1995-2003 döneminde Özelleştirme Fonu, devlet garantili ya da garantisiz olarak tahvil ihraç ederek toplam 4 katrilyon 511 trilyon lira borçlandı. Bu tahvillerin 2 katrilyon 894 trilyon lirasının geri ödemesi yapıldı. Ancak bu tutara 2004 yılında yapılan 1 katrilyon 865 trilyon liralık borçlanma da eklendiğinde son 9 yılda İdarenin toplam borçlanması 6.3 katrilyon lirayı buldu.

YDK Raporu'na göre, 1999 yılında fon tarafından ihraç edilen ancak ödenmeyerek, vade sonlarında yenilenen 339 trilyon liralık tahvil borcu 1 katrilyon 530 trilyon liraya ulaştı. Raporda, ?Aralık 2004 itibarıyla Fonun Türkiye Halk Bankası'na 1 katrilyon 530 trilyon liralık tahvil borcu bulunduğu? belirtildi.

Özelleştirme İdaresi verilerine göre, geçen yıl 1 katrilyon 590 trilyon liralık özelleştirme geliri elde edilirken, 536 trilyon lirası faiz olmak üzere 2 katrilyon 804 trilyon lira borç ödendi. Borçlanma dışında diğer gelirler de özelleştirmeden elde edilen gelirlere dahil edildiğinde toplam geliri 1 katrilyon 922 trilyon lira olan Özelleştirme İdaresi, böylece borç ödemesinin 882 trilyon liralık kısmını yeni borçlanmayla karşıladı.

Özelleştirme İdaresi, denetim danışmanlık ve ihale ilanı çerçevesinde 2004 yılında 11.5 trilyon lira harcama yaptı. YDK Raporu'na göre 2003 yılında 15'i yeni sözleşme, 8'i süresi dolan sözleşmelerin uzatılması olmak üzere danışmanlık şirketleriyle 23 hizmet alım sözleşmesi imzaladı. 2004 yılında da 4'ü süre uzatımı olmak üzere 14 de yeni danışmanlık hizmeti almak için sözleşme yapan Özelleştirme İdaresi'nin 2002 yılındaki 2 trilyon 536 milyar lira olan danışmanlık giderleri 2003 yılında yüzde 7 artışla 2 trilyon 731 milyar liraya yükseldi. Bu danışmanlık giderlerinin yüzde 40.3'ünü PETKİM, yüzde 38.5'i TEKEL'in danışmanlık giderlerinden, yüzde 21.2'si de 9 kuruluşla ilgili alınan danışmanlık hizmetinden kaynaklandı.

Fatura giderek kabarıyor

Türk Telekom'un özelleştirilmesi için yapılan danışmanlık harcamalarının ise özelleştirme sonrasında Hazine'den tahsil edilmesi öngörülüyor. Bu çerçevede Telekom'un özelleştirme gelirinden 7 trilyon 739 milyar lira satış sonrasında mahsup edilecek miktar olarak görülüyor.

Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar için alınan danışmanlık hizmeti karşılığı yabancı ve yerli şirketlere 2003 yılında 2 trilyon 731 milyar lira aktaran Özelleştirme İdaresi, ilan ve reklam giderleri kapsamında da 2 trilyon 690 milyar lira harcadı.

h.o.tercüman