Doğu'da terör mağduru avına çıkan avukatlar valilikleri kilitledi
Meclis, geçen yıl vatandaşların terör mağduriyetlerini gidermek amacıyla yasal düzenleme yapmış, olağanüstü hal bölgesinde 1987 ve 2002 yılları arasında zarara uğrayanlara yeni imkanlar getirmişti.
Yargıya başvurmadan valilikler aracılığıyla zararların tazminine kapı açılan düzenlemeyle ilgili başvuru süresinin dolmasına üç gün kaldı. 27 Temmuz'a kadar zarar tespit komisyonlarına müracaat edenlere bir yıl içinde cevap verilecek. Ancak valilikler düzenlemenin suiistimalinden şikayetçi. Özellikle avukatların girişimleri illerde bürokrasiyi kilitlemiş durumda. İstanbul, Ankara, Adana, İzmir, Diyarbakır gibi illerden eski OHAL bölgesine giden birçok avukat, köy köy dolaşıp vatandaşları dilekçe vermesi için ikna etmeye çalışıyor. Dilekçelerde asılsız bilgilerin yer aldığı ileri sürülürken, bazı avukatlar köylüyü zorlamakla suçlanıyor.
Başvuru dilekçelerini kabul eden valiliklerdeki görevliler yaşadıkları sıkıntıyı dile getirirken, ilginç bazı örnekler veriyor: ?2 bin civarında dilekçe veren avukat var. Aynı kişiyle ilgili başvuru dilekçesini bazen birkaç avukat birbirinden habersiz getiriyor. Birçok köyde avukatların ortaklık yaptığını duyuyoruz.?
Avukatların kazanılan her tazminattan alacakları payın iştah kabarttığını düşünen bürokratlar, dilekçelerde belirtilen bazı talepler karşısında da şaşkınlıklarını ifade ediyor: ?Birçok dilekçede terör sebebiyle zarar görenlerin evlerinde klima olduğunu savunanlar var. Neredeyse bölgedeki evlerin yarısı klimalıymış. Bazı dilekçelerde evinin 10 odalı olduğunu iddia edenler çıkıyor. Kimisi kaybolan karısının bulunmasını, kimisi iş verilmesini istiyor. Kimisi yıldırım düşmesi sonucu yaralandığını belirtip hak iddia ediyor.?
?Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun'dan yararlanmak isteyenlerin 27 Temmuz'a kadar valiliklere başvurması gerekirken, söz konusu müracaatlara bir yılda cevap verilmesi mecburiyeti var. Valilikler bu tür başvurular için zarar tespit komisyonları oluşturdu. Büyüklüğüne göre kimi ilde bir, kimi ilde dört ayrı komisyon çalışıyor. Başvuruların en yoğun olduğu Diyarbakır'daki 4 ayrı komisyonda 50 kişilik bir kadro görev yapıyor. Komisyon yetkilileri, sayısı 10 binleri bulan dilekçelerin incelenmesi ve hakkaniyetle karar verilmesi için bir yıllık cevap süresinin iki yıla çıkarılmasını bekliyor. Gerekçeleri ise şöyle: ?Bir hakim meslek hayatı boyunca 10 bin dosyaya zor bakar. Biz çok iyi incelenmesi gereken dosyaları bir yılda sonuçlandırmaya çalışacağız. İlimizdeki hane sayısının neredeyse yarısı kadar başvuru dilekçesi aldık.?
Yasayla ilgili yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 20 Ekim 2004'ten bu yana, Diyarbakır'da yaklaşık 20 bin, Şırnak ve Mardin'de 10 bin, Siirt'te 8 bin kişi terör tazminatı için müracaatta bulunmuş. Diyarbakır Vali Yardımcısı Erol Özer, zarar tespitinde karşılaştıkları sıkıntıları şöyle dile getiriyor: ?Kadastro çalışmasının olmadığı yerlerde yerinde inceleme yapıyoruz. Bir kişinin fiilen ekip biçtiği arazinin varlığını tespit etmemiz halinde, eğer burası orman veya Hazine arazisi değilse bilirkişi çağırıyoruz, tanıkları dinliyoruz. Söz konusu arazinin adı geçen şahıs tarafından ekilip biçildiğine kanaat getirilirse bunu belgeliyoruz.?
Komisyona ilginç talepler geliyor
Terör tazminatından yararlanmak isteyen vatandaşların dilekçelerinde birbirinden ilginç istekler yer alıyor. Mardin İl Jandarma Komutanlığı'nda askerlik yaptığını dile getiren bir vatandaş iş talebinde bulunuyor. Yine batı illerinde çalışmaya giden ve eşini kaybeden başka birisi, eşinin valilik tarafından bulunmasını istiyor. Bir korucu görev yaptığı sırada yıldırım düşmesi sonucu yaralandığını, kendisine tazminat ödenmesi gerektiğini savunuyor. Mardin'in Ömerli ilçesinde Zarar Tespit Komisyonu'na başvuran Atto Doğan isimli vatandaşın dilekçesi ise en çarpıcı örneklerden birini oluşturuyor. Atto Doğan, terörden zarar gören evlerinin 12 odalı olduğunu belirtip, 150 milyar TL değer biçiyor. Keşif yapmak için Doğan'ın bahsettiği eve giden görevliler baba Ferhan Doğan ile görüşüyor. Böyle bir evin hiçbir zaman olmadığı bilgisini alıyor.
Yasa neyi gerektiriyor?
5233 sayılı ?Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun?, 27 Temmuz 2004'te yürürlüğe girdi. Kanunla Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki terör mağdurlarına, zararlarını yargı yoluna gitmeden tahsil edebilme yolu açıldı. Yasa 1987-2002 yılları arasında OHAL kapsamındaki illerde yaşanan terör olaylarıyla sınırlı. Bu kapsamda olmayan terör mağdurları, yasadan yararlanamıyor. Terörden zarar görmesine rağmen, örgüte yardım ettiği için hapse mahkûm edilenler, terör suçundan hüküm giydikleri için kapsam dışında tutuluyor. Terör mağdurları ile mirasçıları, zararları daha önce AİHM kararı ya da herhangi bir biçimde karşılanmamışsa, yasa yürürlüğe girdikten sonra bir yıl içinde valiliklere başvurabiliyor. İllerde kurulan zarar tespit komisyonları, mağdurların şu zararlarının karşılanmasına karar veriyor: Yaralananlara 1 milyar 19 milyon liradan, 18 milyar 355 milyon liraya kadar tazminat ödeniyor. Ölenlerin mirasçılarına da 14 milyar lira veriliyor. Rakamlar günün koşullarına göre değişebiliyor. Nakdi olarak karşılanmayacak zararlar ?aynî ifa? yoluyla karşılanıyor. Devlet, köyü boşaltılan sayıları yaklaşık 353 bin olarak tahmin edilen vatandaşlara yeni köyler oluşturabiliyor. Hayvanı ölmüşse hayvan veriliyor, evi yıkılmışsa, ev yaptırılıyor.
Öldürülen anne ve babaları için 28 milyar lira tazminat aldılar
?Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun'dan faydalanan çok sayıda mağdur var. Osman ve Gülistan Kaya, terör örgütü PKK tarafından öldürülen anne ve babası için Mardin Valiliği Zarar Tespit Komisyonu'na başvuruda bulunmuş. Yapılan incelemede Kaya ailesi haklı görülmüş. Ölen anne ve baba için 28 bin YTL (28 milyar lira) ödeme yapılmış. Mehmet Hüsnü ve Zübeyde Kaya'nın çocukları Osman ve Gülistan, terörden zarar gördükleri için Mardin Valiliği'ne yaptıkları başvuruda avukat bile kullanmamış.
zaman