Hangi dönemde kaç km ray döşendi?
Başbakan Erdoğan'ın, 10. Yıl Marşı'nda geçen ?demir ağlarla ördük? ifadesiyle ilgili, ?Neyi ördün hiçbir şey örmüş falan değilsin? sözü tartışılıyor.
Serkan AKKOÇ- Serdar KULAKSIZ/AHT
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Kartal-Kadıköy Metrosu açılış töreninde yaptığı açıklamada 10. Yıl Marşı'na atıfta bulunarak "Biliyorsunuz 10. Yıl Marşı'nda geçer, demir ağlarla ördük falan... Neyi ördün hiçbir şeyi örmüş falan değilsin; ortada duranlar belliydi. Demir ağlarla şimdi Türkiye'yi biz örüyoruz" dedi. Başbakan Erdoğan'ın açıklaması, demiryollarında cumhuriyetin ilk 10 yılı ile son 10 yılını karşılaştırmayı akıllara getirdi. HABERTÜRK, konunun uzmanlarına düşüncelerini sordu.
"Demiryollarını şirketler engelledi"
Atatürk Araştırma Merkezi Eski Başkanı
Prof. Dr. Mehmet SARAY:
"Cumhuriyet kurulduktan sonra o yokluk içinde, İngilizler'den demiryolu hattı alınmış ve şu anki demiryolu hatlarının ulaştığı yerlere kadar demiryolları tamamlamıştır. O günün şartlarında bunu yapmak yürek ister, ufuk ister. O günlerin hizmetiyle, bugünün metrosunu karşılaştırmak son derece abestir. Osmanlı yıkılmadan, İzmir'den ve Haydarpaşa'dan Bağdat'a doğru 2 demiryolu hattı inşa etmeye başlamıştı. Fakir cumhuriyet ve bu cumhuriyeti kuran güzel insanlar bütün bunları yabancılardan devraldı. Yardımcıları Başbakanımıza tarih konularında yanlış bilgiler veriyor. Demiryollarının 1950'li yıllardan itibaren otomotiv ve turizm şirketlerinin bastırmasıyla gelişimine engel olundu."
Gazeteci Mehmet ALTAN:
'Mevcut demiryolu elden geçiriliyor'
"Demiryolu anlamında yeni hükümetin, cumhuriyet tarihinde yapılanın dışında yaptığı yeni bir demiryolu atağı görünmüyor. Mevcut 10 bin kilometrelik demiryolu elden geçiriliyor. Ben hayatımda hızlı trene ilk defa 1979'da Fransa'da binmiştim. Bu yüzden almamız gereken daha çok yol, dünya ülkeleriyle aramızda kapatmamız gereken büyük bir fark var. Dünyada tren, uçağa alternatif olmuş durumda. Bu açıklamalar kendi içinde siyaseten çekişmeden başka bir şey değil. Bu tip siyasi söylemlerle kendi içinde çekişmek yerine bu konuda kendi kendine değil, yeryüzünde neler oluyor ona bakmak lazım. Örneğin Almanya, Japonya, Fransa gibi ülkelerin neler yaptığına bakmak lazım."
Tarihçi Yazar Turgut ÖZAKMAN:
'Onların hızlarına yetişemezler'
"Cumhuriyet kurulduğunda Türkiye'de 4 bin kilometre demiryolu vardı. Fakat bir metresi bile bizim değildi. Türkiye Cumhuriyeti bunu millileştirdi. Buna Haydarpaşa Limanı da dahildir. 3 bin kilometre de ek yol yaptı. Güney ile kuzeyi, batıyla doğuyu birleştirdi. 1938 yılında demiryolu Erzincan'a ulaşmıştı. Ertesi yıl da Erzurum'a ulaşmıştı. Sanıyorum ki bu hıza yetişmesi için mevcut iktidarın 20 yıl daha çalışması lazım."
'Başbakanımız atılıma değil ilgisizliğe kızıyor'
AK Parti Sivas Milletvekili Nursuna MEMECAN:
"Sayın Başbakanımız, dedem Nuri Demirağ'ın yaptıkları, o zamanki girişimciliği ve işadamlılığıyla her zaman övünmüş ve Sivas Havalimanı'na da ismini vermiştir. Dedem Nuri Demirağ, o zamana kadar hep uluslararası şirketlere verilen işleri ilk defa yerli girişimle yapmış bir isim. 1500 kilometreye yakın demiryolu ağı yaptı. Atatürk bu yüzden dedemin soyisminin Demirağ olmasını istemiş. Atatürk'ün destek ve teşvikleriyle sürdürülen bu girişimler maalesef sonrasında baltalanmış. Daha sonra dedem uçak fabrikası da yapmış, pilotlar yetiştirmiş. Fakat bu girişimler, o dönem hep engellenmiş. Yurdu demir ağlarla örme girişimi orada kalmış. Sayın Başbakanın bahsettiği bu engellemeler. Ben de Başbakan'a eline sağlık diyorum. Sayın Başbakan konuşmasında demiryolu atılımının yaşandığı yıllara değil, sonraki ilgisizliğe vurgu yapmaktadır. O günden bugüne birşey yapılmadığını söylüyor."
Yeni Şafak Gazetesi Yazarı Salih TUNA:
'Başbakan, sözle lafla değil biz gerçekleştirdik' dedi
"Cumhuriyet eliti kendisinden önceki yapılan her şeyi yok sayarak her şeyin çorak halinde olduğunu düşünerek ne yapıldıysa kendilerinin Cumhuriyetten sonra yaptığını söyleyen bir elitti. 10. yıl marşı da bu elitik yaklaşımın bir nevi ifadesiydi. Şunu söylemiyorum aman yanlış anlaşılmasın. 10. yıl marşı bu elitlerin marşıdır demedim. Sadece bu anlayışın karşılığını da yansıtan bir marştır. Ama şunu unutmamak gerekir ki; marşta şayet demirağlarla yurdu bir baştan bir başa donatmayı bir hedef alma şeklinde işaret ediyorsa, hedef gösteriyorsa ki bazen ördük demek örmek istedik anlamına da geliyor. Başbakan "İşte biz bunu yaptık. Sözle, lafla, marşla değil biz bunu gerçekleştirdik" biçiminde ifade etmiştir.
Zaman Gazetesi Yazarı Ali BULAÇ:
Mustafa Kemal'in projesi hayata geçirilemedi
"10. yıl marşında yer alan bu mısra Mustafa Kemal'in arzusu doğrultusunda orada yer almıştır. Mustafa Kemal aslında Türkiye'yi demirağlarla örmek istiyordu. Böyle bir projesi ve fikri vardı. Daha doğrusu kitle ulaşımını hedef almıştı. Bu aslında Abdulhamid'ten beri var olan bir projesidir. Mustafa Kemal'in projesi gerçekleştirilemedi. Hem ömrü vefa etmedi hem de onun ölümünden sonra gelen İnönü yönetimi 2. Dünya Savaşı şartlarında bunu gerçekleştiremedi. Fakat Menderes, Demokrat Parti iktidara gelince bu politikadan vazgeçti. Ulaşımı karayolu üzerinden yürüttüler."