Gelişigüzel dava dönemi bitti savcılar sağlam delil bulacak
Yeni ceza kanunları yargıdaki işleyişi değiştirdi. Önüne gelen konuyu bir an önce iddianameye dönüştüren savcıların işi zorlaştı. Dosyalar eskiden mahkemelerde yığılırdı, şimdi savcılıklarda birikiyor. Yeni durumun faydasını ise avukatlar özetliyor: ?Artık kolay kolay dava açılamadığı için mağduriyetler azaldı.?
1 Haziran'da yürürlüğe giren yeni ceza kanunlarına göre dava açılabilmesi için sağlam delillerin toplanması şart. Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 170 ve 174. maddeleri, hakimlere, ?delil ve şekil yönünden eksik gördükleri iddianameleri savcılara geri gönderme hakkı' tanıyor. İade edilen iddianameler savcıların siciline işlendiği bu da, görevde yükselmesini etkilediği için artık dosyalar hakimin önüne gitmeden önce ince elenip sık dokunuyor. Savcıları iddianame hazırlarken endişelendiren bir diğer unsur ise tazminat davaları. Soruşturma veya kovuşturma sırasında kanuna aykırılıktan dolayı zarar gören, haksız yere tutuklanan kişi tazminat isteyebiliyor. Mahkemelerce onaylanan tazminat cezaları da CMK'nın 143. maddesi gereğince ilgili savcıya ödettirilebiliyor. Bütün bu gerekçeler dosyaların savcılıklarda yığılması sonucunu doğururken, bir cumhuriyet savcısı, ?Eskiden yeni yıla 1.500 dosya devrederdik, daha eylül olmasına rağmen elimizde biriken dosya sayısı 2 bini geçti.? diyor. Eski kanun döneminde Şişli'deki bir Asliye Ceza Mahkemesi'ne haftada en az 20 dosya gelirken, 1 Haziran'dan sonra bu rakam 4'e düşmüş. Ciddi delil olmadıkça kolay kolay kimsenin tutuklanamadığına dikkat çeken savcı yaşadıkları sıkıntıyı şu sözlerle özetliyor: ?Yeni yasa ağır ceza getirdi; ancak ceza vermeyi zorlaştırdı. Adam 1 ay tutuklu kalıyor. ?Haksız yere yattım' diye tazminat davası açıyor. Hazine de cezayı bize rücu ediyor.? Keyfi uygulamaların önlenmesi adına yapılan kanuni değişiklikleri olumlu bulan savcılar, yaşanan bazı sıkıntıların aşılması için kendilerine bağlı adli kolluk kurulmasını, bilgisayar ve katip verilmesini istiyor. Bu sayede delillerin toplanmasının hızlanacağını, sistemin sağlıklı şekilde yürüyeceğini düşünüyor.
Eskiden adliyede toplam 3 bin dosyanın karara çıktığını, şimdi bu sayının bin 300'e indiğini vurgulayan Gaziosmanpaşa Adliyesi'nde görevli bir savcı şunları kaydediyor: ?İşler yarıdan fazla yavaşladı. Yıl sonunda savcıların elinde 15 bin dosya kalacak. Olay öyle bir noktaya geldi ki, savcı ve hakimler arasında ?iddianameyi iade etme' konusunda tartışmalar, kavgalar yaşanıyor.? İade edilen her iddianame dava dosyasına kaydediliyor. Ortalama 2 yılda bir teftiş yapan Adalet Bakanlığı müfettişleri iade bilgilerini savcının siciline kaydediyor. Dolayısıyla iddianamesinin iade edilmesi savcının görevde yükselmesini etkiliyor. Ceza davalarına bakan avukat Emin Canacankatan davaların açılmasının çok uzun zaman aldığını doğruluyor. ?Sabıka belgesi yok' diye iddianamelerin geri gönderildiğini, bunun da tutuklu sanıkların mağduriyetine yol açtığını belirten Canacankatan sıkıntıları doğal karşılıyor: ?Şu anda ne kadar hakim, savcı varsa o kadar TCK var. Savcı, hakim ayrı ayrı yorumluyor. Birkaç yıl insanlar mağdur olacak, çok can yanacak, kanun ancak böyle oturur.? Avukat Kemal Bayrak da sadece polis fezlekesinin yazı karakterini değiştirerek dava açan savcıların yeni düzenlemelere alışamadığını savunuyor. Bayrak şu görüşleri dile getiriyor: ?Mahkemede binlerce dosya ile uğraşmaktansa, iyi bir hazırlık soruşturması sonucu sadece gereksiz davalar baştan açılmaz. Şüphelilerin lehine olan bir durum. Savcıların şikayeti, ezberlerinin bozulmasıyla alakalı. Bunlar son derece yerinde düzenlemeler.?
İşte CMK'da savcıları kısıtlayan kanunlar
174. madde: Mahkeme, iddianamenin ve soruşturma evrakının verildiği tarihten tibaren 7 gün içinde soruşturma evresine ilişkin bütün belgeleri inceledikten sonra iddianamenin eksik ve hatalı noktalarını belirterek iddianamenin cumhuriyet başsavcılığına iadesine karar verir.
143. madde: Tazminatın geri alınması: Devlet, ödediği tazminattan dolayı, koruma tedbiriyle ilgili olarak görevinin gereklerine aykırı hareket ederek görevini kötüye kullanan kamu görevlilerine rücu eder.
zaman