Devletin anketine katılmayana ceza

Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) adı 18 Kasım'da Resmi Gazete'de yayınlanan kanunla Türkiye İstatistik Enstitüsü (TÜİK) olarak değiştirildi.

TÜİK adını değiştirirken vatandaşa da yeni yükümlülükler getirdi. Kanunda TÜİK'in anketlerine katılma zorunluluğu yer alıyor. TÜİK'in aylık, üç aylık ve yıllık yaptığı anketlere cevap vermeyenler yeni yasaya göre bir yıl içinde birden fazla cezaya maruz kalabilecek. 2005'in geride kalan 10 aylık bölümünde kurumun anket formunu kabul etmeyen veya doldurmayan yaklaşık 800 kişi ve firma, eski yasa gereği kendini mahkemede bulurken, yeni yasa TÜİK'in elini daha da güçlendiriyor. Kurum bundan böyle anketine cevap vermeyene direkt olarak idari para cezası da kesecek.

TÜİK, yıllardan beri ülkenin ekonomik ve sosyal gelişmişlik durumunu araştırıp bunu kamuoyuna açıklıyor. Kurumun yaptığı ve bazen de tartışma konusu olan enflasyon rakamları, sanayideki kapasite kullanma oranları, istihdam ve işsizlik oranları, tüketim anketleri, hane halkı gelir ve gider anketleri için çaldığı kapılar bazen yüzüne kapanıyor. Bu durum ve Avrupa Birliği (AB) müzakerelerinde görüşme konusu olan dosyalardan birinin de istatistik olması nedeniyle TBMM bu yılın nisan-mayıs ayında yeni bir yasa çıkardı. Yasanın iki maddesini Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer veto etti. Sezer'in veto ettiği maddeler geçtiğimiz hafta TBMM'de aynen kabul edilerek tekrar Köşk'e gönderildi. Köşk'ün onaylamasının ardından yasa 18 Kasım'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yasa ile artık kurumun resmi kısaltılmış ismi (TÜİK) olurken, yasa TÜİK'in elini de vatandaşa karşı güçlendirdi. TÜİK yapacağı anketler için firmalara gittiğinde artık kapılar yüzüne kapanmayacak. Böyle yapan firma Türkiye İstatistik Kurumu'na 1000 YTL ceza ödemek zorunda kalacak. TÜİK Kanunu'na göre resmî anketörlerin kapısını çaldığı her vatandaş, verilen anket formunu doldurmak zorunda. Direnen veya 7 gün içinde bilgi vermeyen vatandaşlara da 500 YTL ceza kesilecek. Cezadan nüfus sayımına katılmayan vatandaşlar da nasibini alacak. Bu suçun cezası ise 2 bin YTL. Bireylerle yapılan anketlere katılmayanlara 500 YTL, diğer araştırmalara katılmayanlara 1000 YTL ceza verilecek. Sayımlarda mazereti olmadan verilen görevleri yapmaktan kaçınan görevliler veya bu görevlileri göndermeyen kamu kurumu yöneticilerine 500 YTL ceza kesilecek. Yeniden düzenlenen TÜİK yönetim kurulunda ise TOBB ile istatistik alanında faaliyet gösteren ve en fazla öğretim elemanı üyeye sahip sivil toplum kuruluşunun başkanı bulunacak. Türkiye'de 26 bölge müdürlüğü kurulacak. Merkez ve taşra teşkilatlarında 2 bin 246 personel istihdam edilecek.

İstatistik çalışmaları gizli; ama...

TÜİK yetkililerinin verdiği bilgiye göre, yasa ile bir firma veya kişi ilgili istatistik formunu verene kadar aynı cezaya maruz kalacak. Bu da üç ayda bir araştırma yapıldığı dikkate alındığında bir firmanın yıl içinde birden fazla cezaya maruz kalabileceği anlamına geliyor. DİE'nin istatistik çalışmaları gizli olmasına rağmen, şirketlerin ve vatandaşın bilgi vermek istememesinin başlıca nedenleri şöyle sıralanıyor: Firmaların kayıt dışı işçi çalıştırması ve üretim yapmaları. Yine bu bilgilerin SSK ve Maliye'ye bildirileceği endişesi. TÜİK'in siyasi iktidarların güdümünde olduğunun düşünülmesi. Verilecek bilgilerin doğru olarak kullanılmayacağı düşüncesi. İdeolojik sebepler. TÜİK, yetkilileri bazı istatistik uzmanlarının firma yöneticileri tarafından ?Devlet bize ne veriyor ki, biz devlete bilgi verelim?? diyerek kapıdan kovulduğuna dikkat çekerek, ?Bundan sonra bu tür davranışlar olmayacak. Bir firma yetkilisi veya kişi, istenilen bilgiyi verene kadar cezaya maruz kalacak.? dedi. Kurumun anketlerini doldurmayıp TÜİK Hukuk Müşavirliği'nce haklarında dava açılan sektörler ve dava sayısı şöyle: Sanayi Üretim, Eğilim Anketi: 116, Yapısal İş İstatistikleri: 655, Aylık Tüketim Anketi: 6, Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Anketi: 22, Hane Halkı Gelir Tüketim Anketi: 1

Evraka cevap vermedi mahkemelik oldu

DİE'nin anketine cevap vermediği gerekçesiyle mahkemeye sevk edilen SEPAŞ Plastik Fabrikası'nın yöneticisi Serdar Acımış, kendisinin geldiğinden bile haberi olmadığı bir evrakın doldurulmaması nedeniyle mahkemeye verildiğini söyledi. Acımış, ?Bana böyle bir form gelmedi. Haberim yok. Bundan dolayı suçlanmam da yanlış.? derken, TÜİK hukuk müşavirleri ise gönderilen tüm formların iadeli taahhütlü olduğunu ileri sürdü