Sınav kaygısı takıntıya dönüşmesin
LYS maratonunun başlamasına iki gün kala uzmanlardan öneriler: Ölçülü kaygı motivasyonu artırır, ancak kaygıyı takıntıya dönüştürmeyin. Geleceğe değil bugüne odaklanın. ‘Geçmişte böyle anlarım olmuştu, aşmıştım’ deyin
Üsküdar Üniversitesi Feneryolu Polikliniği Psikolog Zehra Erol LYS adaylarını kaygının, takıntıya dönüşmemesi konusunda uyardı.
Kaygının iyi ya da kötü olmayan sadece bir duygu olduğuna dikkat çeken Erol, olağan şartlarda olan kaygının kişiyi motive ettiğini ve kişinin çalışma temposunu arttırdığını söyledi. Erol şöyle konuştu:
Olumsuz düşünceler, içsel ve dışsal baskılar, kaygının artmasına ve performansın azalmasına neden olur.
Sınav kaygısı kişinin, ailesinin ve çevrenin beklentilerinin yarattığı baskı sonucu ortaya çıkar. Baskı derecesi kaygının yoğunluğunu da belirler. Adaylar sınavı, üniversite için belirli bir puan şartından dolayı seçim değil dayatma olarak algılar. Bu durum kişinin uyarılmışlığını artırı.”
EROL adaylara şu önemli uyarılarda bulundu
Kaygı ne zaman takıntıya döner?
Kontrol edebileceği kısmı sınava hazırlanmak, ders çalışmak iken diğer adayların daha çok çalışmış olabileceği, istediği tercihi yapsa da sıralama nedeniyle başarısız olabileceği ya da istediği yere giremeyebileceği, zamanın soruların zorluğu nedeniyle yetişemeyeceği gibi kaygılar oluşmakta.
Kaygı, kişinin ve çevrenin beklentileri ile onları karşılama arasında dengesizlik olduğunda da durum takıntı halini alabilir.
Örneğin; Tıbbı kazanmak isteyen gencin çalışma şekli, zamanı ile arasında dengesizlik varsa bunun yarattığı kaygısıyla başa çıkmakta zorlanıyorsa bu durumun sürekli zihni meşgul eder. Bu da mutsuzluk getirir ve çalışma performansını düşürür.
Kaygıyı artıran düşünceler de şöyle sıralanabilir...
- Zamanın yetmeyebilir!
- Diğer arkadaşlarım benden daha çok çalışıyor, çalışmam yetersiz!
- Soruları yetiştiremeyeceğim!
- Kazanamazsam anne babama ne derim!
- Ya bildiklerimi unutursam!
- İstediğim okulu kazanamazsam ne yaparım!
- Başarısız olursam rezil olurum!
- Ailemin yaptıklarına karşın başarısız olamam!
- Sınavı mutlaka kazanmalıyım!
FİZİKSEl TEPKİ DOĞUYOR
Sınav belirli bir performans gerektirdiğinden kaygı yaşamak olağandır. Bununla birlikte yukardaki düşüncelerin varlığı ileride yönelik tehdit ya da güçlük oluşturur. Bu da vücutta çarpıntılar, çok sık nefes alıp vermek, terleme, titreme, kas gerginliği gibi belirtilere yol açar.
Kendinizi yargılamayın
Kaygıyla nasıl başa çıkabilirsiniz?
- Gerçekçi hedefler koymak.
Gelecek yerine şu ana odaklanmak.
Gerçek dışı inanışlardan uzak kalmak. (“Kendimi değerli biri olarak görebilmem için sınavı ya da iyi bir yeri kazanmam lazım”. “Sınavı kazanamazsam ailem ve çevremdekiler tarafından onaylanmam” gerçekdışı inanışlara iki örnek.)
Adayın kendini yargılaması, eleştirip değerlendirmesi tatminsizliğe, öfke ve pişmanlığa yol açar.
- Bakış açısını değiştirmek ve gencin kendiyle ilgili gözlemlediği olumlu özelliklerini öne çıkarmak başarıyı artırır.
- “Geçmişte de zorlandığım durumlar oldu başa çıkabildim” gibi yaklaşımlar önemlidir.
- Unutmayın neyin sizi başarısız kıldığını biliyorsanız nasıl başaracağınızı da bilirsiniz!