Yüzde 90 engelli olan neden malul sayılmıyor

Bugün ise maluliyet başvurusunun reddedilmesi durumunda ne yapılması gerektiği, hastanelerden alınan raporların yeterli olup olmadığı, yetim malul çocukların durumu ve malul aylığı alırken çalışmaya başlanması halinde neler olacağına ilişkin sorularınıza yanıt vermeye çalıştım.

Malullük aylığı bağlanması için SGK'ya müracaat ettim. Hastaneden aldığım raporda %90 engelli olduğum belirtilmesine rağmen SGK beni malul saymadı. Buna itiraz edebilir miyim?

- Buna itiraz etmenizin bir faydası olmaz. Çünkü şunu belirtmek lazım ki, sigortalının malul sayılabilmesi için hastanelerden temin edilen raporlar tek başına yeterli değildir. Engellilik oranı ile çalışma gücü kaybı oranı farklı şeylerdir. Yani, hesaplanması farklı yapılmaktadır. Engellililk oranı, kişinin çalışmasına engel olmayan kronik hastalık veya rahatsızlıklarının tek tek ve ayrı ayrı oranların özel bir formülle toplanması sonucu ortaya çıkar ve özürlü maaşı bağlanması için veya başka bir takım haklar da (engelli maaşı, sakatlık indirimi, bazı vergi indirimleri gibi) kullanılır. Maluliyet maaşının bağlanmasında lazım olan çalışma gücü kaybı oranı ise sigortalının çalışamaz durumda olduğunun tespiti için gereklidir ve hastalık veya uzuv rahatsızlık oranlarının ayrı ayrı toplanması söz konusu olmayıp en ağır hastalığın oranı dikkate alınır. Bunu daha kolay anlaşılması için şöyle örneklendirebiliriz.

Mesela tedaviden fayda gören şeker hastasısınız, tansiyonunuz var, bunalımdasınız, bir gözünüz görmüyor, işitme kaybınız var, bir de 60 yaşın üstündesiniz. Engellilik hesabında saydığım bütün hususlar bir orana tabidir ve bunların toplamı size engellilik oranı olarak hesaplanır. Ancak, çalışma kaybı hesabında bu sayılan durumların hiç birisi sizin malul sayılarak çalışmanıza engel olacak durumlar değildir. Diğer yandan, tek başına ileri düzeyde kronik böbrek hastasısınız. Bu durumda bu hastalık bile tek başına sizi malulen emekli olmanız için yeterlidir. Çünkü maluliyette çalışamaz durumda olma şarttır. Demek ki sizin için yapılan değerlendirme sonucunda çalışma gücü kaybınız en az % 60'ı bulmadığına karar verilmiş.

Çalışmaya başlayanın aylığı kesilir mi?

Malullük aylığı alırken çalışmaya başladım. SGK bunu tespit etti ve aylığımı kesti. Artık benim malullük aylığı hakkım bitti mi, bundan sonra ne yapacağım?

- Keşke bunu yapmadan önce bilgi sahibi olsaydınız, yapmazdınız. Çünkü SGK artık sizi sağlam, çalışabilir bir insan olarak görecektir. Bunun böyle olmadığına inandırmanız için ilk başta malulen emekli olmanız için gerekli olan tüm işlemleri tekrar yapmak zorunda kalacaksınız. Yani hakkınız ölmez, ancak malül olduğunuzu tekrar belgelemeniz gerekir.

Hem malullük aylığı alıp hemde aylığım kesilmeden çalışamazmıyım?

- Değerli okurum alabilmeniz durumunu, sizin ilk işe giriş tarihinizin 2008 den önce ve sonra olmasına göre ikiye ayıracağız.

a- Eğer SSK veya Bağ-Kur'lu bir işe, ilk defa 2008 Ekim den sonra çalışmaya başladıysanız, malullük aylığı almakta iken çalışmaya başladığınızda aylığınız kesilir.

b- Bu tarihten önce ilk defa çalışmaya başladıysanız aylık alırken tekrar çalışamaya başladığınızda Sosyal Güvenlik destek Primi rejimine tabisiniz. Buna göre, SSK dan malullük aylığı alırken, SSK'lı olarak çalışırsanız aylığınız kesilir. Ancak Bağ-Kur'lu çalışırsanız, kesilmez. Eğer Kamuda çalışıyorsanız aylığınız kesilmez. Bağ-Kur'dan malullük aylığı alırken, SSK'lı, Bağ-Kur'lu veya kamuda da çalışsanız hiçbir şekilde aylığınız kesilmez.

Maluliyet başvurusu reddedilirse ne olur?

Ali bey malullüğümün tespiti için SGK ya başvurdum ancak bana malul olmadığım söylendi yani red verildi. İtiraz hakkım var mı? Nereye itiraz edebilir. Ben artık hiçbir zaman malül olamayacak mıyım veya tekrar SGK ya başvuramayacak mıyım?

- Değerli okurum, öncelikle şunu belirtmekte fayda var. SGK sağlık kurulu kararlarına karşı 6 ay içinde SGK Yüksek Sağlık Kuruluna itiraz edebilirsiniz. Bu kurul Ankara'da SGK Başkanlığındadır. Bu kurulun olumsuz karar vermesi halinde, kurul kararını yargıya da taşıyabilirsiniz. Bunlar sizin yasal hakkınız. Bunun dışında sağlık durumunuzda herhangi bir değişiklik olduğunda veya yeni bir hastalık eklendiğinde, bunu herhangi bir hastaneden aldığınız tıbbi belgelerle, belgelemek kaydıyla hiçbir sayı sınırlaması olmadan tekrar tekrar SGK ya malullük için başvurabilirsiniz.

Hem malul hem dul aylığı bağlanır mı?

Malulen emekliyim. Eşimi kaybettim. Eşim SSK emeklisi idi. Ayrıca, malullük aylığım kesilmeden eşimden dolayı dul aylığı alabilir miyim?

- Sayın okurum, başınız sağolsun. Sorunuza gelirsek, ölen eşinizden size aylık bağlanabilmesi için ölüm tarihinde evli olmanız yeterlidir. Çalışan veya emekli aylığı alan olun, ölen eşinizden de aylık alabilirsiniz. Siz de malulen emekli olarak, ölen eşinizden kalan aylığı alabilirsiniz. Ancak tekrar evlenirseniz ölen eşten doğan aylığınız kesilir.

Malullük aylığı ömür boyu mu?

- Sayın okurum, malullük aylığı bağlanan kişi çalışamaz durumda olduğu kabul edilerek, bazı istisnalar hariç SGK'lı bir işte çalışması yasaktır. Çalışması durumunda maluliyet aylığı kesilir. SGK ise sizin nerede çalıştığınızı gördüğünden bu durumu tespit eder ve aylığını keser. O zaman şunu söyleyebiliriz. Malullük durumunuz devam ettiği ve yeniden sigortalı olarak çalışmadığınız sürece size kontrol muayenesi konulmamışsa ömür boyu maaş alırsınız. Ancak, SGK Sağlık Kurulu bazı hastalıklar için, hastanın iyileşme süresini düşünerek aylık bağladığı kişiye kontrol muayene tarihi belirler. Kontrol muayenesi sonucu SGK sen artık çalışacak duruma geldin iyileştin derse malullük ortadan kalkacağı

için aylıkta kesilecektir.

Malul çocuktan dolayı erken emekli olunur mu?

Ali bey merhaba, ben Elif Uzuner, 43 yaşında bir bayanım. Malul çocuğum var. Bana çocuğumun durumundan dolayı ileride erken emekli olabileceğim söylendi. Bu mümkün mü?

- Elif hanım, doğru duymuşsunuz. Ancak, bir takım şartların yerine getirilmesine bağlıdır. Bu hakkınız, SGK'nın 5510 sayılı Kanunla getirdiği bir düzenlemeyle geldi. Bunun için öncelikle, çocuğunuzun başka birisinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul olması gerekmektedir. Bu durumda 1 Ekim 2008 tarihinden sonraki çalıştığınızın günlerinizin dörtte biri, toplam gün sayınıza eklenir. Bu süreler ayrıca emeklilik yaşınızdan indirilir. Mesela, malul çocuğunuz başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduğu SGK sağlık kurulu tarafından incelenmek suretiyle karar verildi. Sizin de 2008 Ekimden bugüne 1600 prim gününüzün olduğunu kabul edersek, toplamda da

3000 gününüz varsa sizin de normal emeklilik yaşınızın 48 olduğunuzu düşünürsek şu an için 1600 günün dörtte biri olan 400 gününüz 3000 güne ekleniyor ve ayrıca 400 günün karşılığı olan bir yıl bir ay on gün 48 yaşınızdan düşüyor. Siz diğer hizmetlerinizi ve sigortalılık sürelerinizi belirtmediğiniz için tam emeklilik hesabı için en yakın SGK'ya gidebilir ya da mail adresime yazarak öğrenebilirsiniz.

Yetim malul çocukların durumu

Ali bey, ismim Ali Gülşen. Komşumun 30 yaşındaki çocuğu malul iken babasını 15 gün önce kaybetti. Babası SSK emeklisiydi. Çocuğa aylık bağlanır mı.

- Ali bey hayırlı bir komşusunuz. Öncelikle komşunuzla ilgilendiğiniz için teşekkür ederim. Sorunuzn cevabına gelince, babasından dolayı yetim olan malul çocuğa aylık bağlanır. Ancak SGK nın yeni Başkanı Yadigar Gökalp İlhan'ın gösterdiği duyarlılık ile SGK aylık bağlama yöntemi konusunda yetim malül çocukları rahatlatacak çok güzel bir uygulama başlattı. Aylık bağlanması için zorunlu olan kontrol muayenesine sevk işlemini 22.06.2013 tarihinden itibaren kaldırdı ve doğrudan aylık bağlamaya başladı. Bu şekilde aylık bağlama süresinde mağdur olan yetimler için büyük bir rahatlama sağlanmıştır.

Ali bey aylık bağlanan yetim malul çocuklar, çalışmaya başlarsa bunların da mı aylığı kesilir?

- Aylığın kesilip kesilmemesi anne ve babanın vefat tarihine bağlıdır. Anne veya baba 2008 Ekimden önce öldüyse, çalışmaları halinde malul çocukların aylıkları kesilmez, sonra öldüyse kesilir.

Ali bey ismim Fatih Kazan. Yetim aylığı alan malül bir çocuğum. Çalışamayacak durumdayım. Aylık alırken isteğe bağlı prim ödeyerek normal yaşlılık aylığı da alabilir miyim?

- Fatih bey, normal maluliyet aylığı alanlar ayrıca isteğe bağlı prim ödeyemez veya başka türlü sigortaya tabi çalışamazlar. Ancak sizin durumunuzda olanlar için özel bir durum söz konusu. Siz aylığınız kesilmeksizin isteğe bağlı prim ödeyebilir ve yaşlılık aylığından emekli olabilirsiniz. Ancak yaşlılık aylığı bağlanınca yetim aylığınızı kaybedersiniz.

Ali PEKTEN