Eski Bakan Günay'ın, 'ömrümü yedi' dediği proje 13 yıldır bitmiyor

Dünya standartlarında müzeye dönüştürülecek olan tarih iç kalede, 1930'lu yıllardaki tapu kayıtlarında değirmen olduğu tescillenen yapının cami olduğunu ısrar eden bazı çevrelerin, bakanlık ve valiliğe ısrarla başvurup, İç Kale çalışmalarını sürekli aksattığı belirtildi. Son olarak İç Kalede yapılan ihale, bakanlık tarafından iptal edildi. Mimarlar Odası Diyarbakır Şube Başkanı Necati Pirinçioğlu, birilerinin siyasi görüşleri doğrultusunda kente bir kimlik vermek istediğini, ancak bu çabaların kente zarar verdiğini söyledi.

Kanuni Sultan Süleyman'ın 16 burç ve 2 yeni kapı ekleterek genişlettiği tarihi İç kale, günümüze kadar Adliye, Jandarma, Cezaevi ve Jitem'in merkezi olarak kullanıldı. Yapılan kazılarda 13'üncü yüzyılın başlarına ait Arkutoğulları sarayının kalıntıları bulunan İç kalede bir de Saint George kilisesi bulunuyor. 2000 yılında hazırlanan proje kapsamında kurumlar tarafından boşaltılan tarihi iç kalenin, dünya standartlarında Arkeoloji Müzesi, Taş Eserler Müzesi, Müze Kafeterya, Kilise, Sanat Galerisi ve Kongre Merkezi olarak kullanılması kararlaştırıldı.

Yetersizlik nedeniyle yıllardır kapalı olan ve 12 bin yıllık tarihin tüm kanıtlarını barındıran mevcut Arkeoloji Müzesi'ndeki eserler buraya taşınmayı beklerken, 2000 yılından beri görev yapan tüm Kültür ve Turizm Bakanları ile Valilerin, İç kalede dünya standartlarında müze yapacaklarını söylemelerine rağmen, proje 13 yıldır tamamlanamadı.

OTEL, ALIŞVERİŞ MERKEZİ VE İNANÇ MERKEZİ İSTENDİ

İlerlemesi ile cazibesi artan İç kale projesi ile yeni tartışmalar ve iddialar ortaya atıldı. Diyarbakır'da bazı çevreler alanın müze olmasının mekanı öldüreceğini, otel, alışveriş merkezi olması gerektiğini savunurken; bazılarının ise, Hz. Süleyman Cami ve 27 sahabe mezarı nedeniyle bu alanın inanç merkezi olması gerektiğini söyleyip, bu doğrultuda hazırladıkları projeleri bakanlığa ve her gelen yeni valiye kabul ettirmeye çalıştıkları belirtildi. Artuklu kemerinin iç kısmının müze olacağına ve değiştirilemeyeceğinin ortaya çıkması ile söz konusu çevrelerin bu kez İç kalenin alt bölümünde Hz. Süleyman Camisi'nin çevresinin inanç merkezine dönüştürülmesi için çaba sarf ettikleri belirtildi. İç kale müze projesinde söz konusu bölge Arkelojik alan olarak planlanırken, bu kez yapılan kazılarda ortaya çıkan kemerli bir yapının cami olduğu iddiasıyla, tescil edilmesi için Koruma Kuruluna başvuruldu.

CAMİ DEĞİL, DEĞİRMENMİŞ

Müzeden rapor isteyen Diyarbakır Koruma Kurulu, buranın cami olmadığını, 1930 yılı tapu kayıtlarında değirmen olarak tescillendiğini, yapıda bu nedenle su kanallarının olduğunu, cami planı göstermediğini, bu nedenle camii olmayan bir yapının cami olarak tescillenmesinin tarihi yanıltma olacağını belirtti. Kemerli yapının cami değil değirmen olduğunu belirten raporu belgeleri ile sunan Diyarbakır Müze Müdürü Nevin Soyukaya, görevinden alınarak Kars Kültür Varlıklarını Koruma Müdürlüğü'ne atandı.

MÜDÜR VE ESKİ ARKEOLOG GÖREVDEN ALINDI

Diyarbakır Surlarının UNESCO uluslararası kültür mirası listesine alınması için Cumhurbaşkanlığı himayesinde başlatılan çalışmanın alan başkanlığını yapan Soyukaya'nın görevden alınması, büyük tepkilere neden oldu. Elden tebligat ile görevden alınan Soyukaya'nın yerine, Diyarbakır Müzesinde yapılan çalışmalar hakkında bilgili 15 uzman (Arkeolog ve Sanat Tarihçisi) olmasına rağmen, Hatay Müzesi'nden bir Arkeolog Müdür Vekili olarak atandı. Müze Müdürü Nevin Soyukaya'nın görevden alınmasından sonra, müzede en eski olan ve yürütülen tüm projelerde bilgi sahibi Arkeolog Şeref Yumruk da Diyarbakır Koruma Kurulu'na tayin edildi.

'SİYASİ GÖRÜŞLER ÜZERİNDEN KENTE KİMLİK KAZANDIRILMAK İSTENİYOR'

Mimarlar Odası Diyarbakır Şube Başkanı Necati Pirinçioğlu, İç kale projesinin 13 yıldır tamamlanamamasının birçok nedeni olduğunu, çünkü söz konusu yerin kentin doğduğu bir alan olması nedeniyle surlardan bile önemli olduğunu belirterek şunları söyledi:

"Müze olması isabetli bir karardı. Ancak, çalışmaların çok hasas yapılması gerekirdi. Ne proje aşamasında, ne de uygulamada buna dikkat edilmiyor. Yapılan bazı ihaleler 10 kez iptal edildi. Proje en az 10 kez değiştirildi. Şimdi de belgelenmiş olmasına rağmen bir değirmenin cami olduğu ısrarı ile proje engellenmek isteniyor. Birileri siyasi görüşleri doğrultusunda kente kimlek vermeye çalışıyor. Kentin kimliğini kendi görüşleri doğrultusunda değiştirmek istiyor. Bu da projenin bir türlü bitirilmemesine neden oluyor."

ESKİ BAKAN GÜNAY'IN 'ÖMRÜMÜ YEDİ' DEDİĞİ PROJE

Görevden alınana kadar Diyarbakır'daki İç kale projesi ile yakından ilgilenen ve her bölge gezisinde muhakkak Diyarbakır'a gelerek İç Kale'yi gezen eski Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay bir gezisinde gazetecilerin, "İç kale'de çalışmalar neden yavaş ilerliyor" sorusu üzerine şöyle demişti:

"Burası benim ömrümü yedi. Bölgede nitelikli iş yapma konusunda ciddi sıkıntılarımız var. İşi denetlemezseniz, hangi malzeme kullanılmış gibi ayrıntılara bakmazsanız, bu tür aksaklıklar oluyor. Ben buraya üç ayda bir geliyorum. Buradaki her türlü ayrıntıyı biliyorum, ama çok ağır ilerlemekten ben de ciddi bir şekilde şikayetçiyim."

İç kalenin son yapılan ihalesi de ağustos ayında iptal edilirken, projesinin ne olacağı, müzenin ne zaman biteceği bilmeceye dönüştü.