YSK'nın 09/10/2013 tarih ve 430 sayılı kararı
27 Ekim 2013 PAZAR
Resmi Gazete
Sayı : 28804
YÜKSEK SEÇİM KURULU KARARI
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından:
Karar No: 430
- K A R A R -
Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa ŞENTOP tarafından Kurulumuz Başkanlığına gönderilen 08/10/2013 tarih ve 1466 sayılı yazıda; Kurulumuzun 28/09/2013 tarih ve 2013/400 sayılı kararında, adaylık başvurusu yapmak için istifası gerekenler sayılırken, "Siyasi partilerin il, ilçe ve belde yönetim kurulları başkan ve üyeleri" nin zikredildiğini, anılan karara dayanak teşkil eden 2839 sayılı Kanunun 18. maddesinde ise, "Siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri" nin istifası gerektiğinin belirtildiğini, belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin istifasından bahsedilmediğini, söz konusu düzenleme karşısında siyasi partilerin belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin istifaları konusunun yeniden incelenerek gerektiğinde kararın tavzih edilmesi istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması" başlıklı 13 üncü maddesinde, "Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz."
"Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları" başlıklı 67 nci maddesinin bir ve dördüncü fıkralarında;
"Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir."
"Bu hakların kullanılması kanunla düzenlenir."
2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun "Adaylık için görevden çekilmesi gerekenler" başlıklı 18. maddesinde;
" Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, aday olmak isteyen belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar, aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler."
hükümleri yer almaktadır.
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasında yer alan; "Mahalli idareler seçimleri beş yılda bir yapılır. Her seçim döneminin beşinci yılındaki 1 Ocak günü seçimin başlangıç tarihidir. Aynı yılın Mart ayının son Pazar günü oy verme günüdür." hükmüne istinaden, mahalli idareler seçimleri 30 Mart 2014 Pazar günü yapılacaktır.
30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, aday olabilmek için kanun gereği çekilmesi veya görevlerinden ayrılması gerekenlerin çekilme veya görevlerinden ayrılma isteğinde bulunma tarihlerinin belirlendiği, Kurulumuzun 28/09/2013 tarih ve 2013/400 sayılı kararının "SONUÇ" bölümünün;
1. maddesinde;
"Aday olmak isteyen;
. Hakimler ve savcılar,
. Yüksek yargı organları mensupları,
. Yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları,
. Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri,
. Kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri,
. Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları (subay ve astsubaylar),
. Siyasi partilerin il, ilçe ve belde yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile
. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanların,
en geç 1 Aralık 2013 Pazar günü saat: 17.00'ye kadar 2839 sayılı Kanun'un 18. maddesi uyarınca görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmaları gerektiğine ve ayrıca bunlar için aynı Kanun'un 19. maddesinde yer alan görevden ayrılmaya ilişkin hükümlerin uygulanmasına,"
3. maddesinde;
"Görev yaptıkları yerden aday olmak isteyen siyasi partilerin il, ilçe ve belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin de en geç 1 Aralık 2013 Pazar günü saat: 17.00'ye kadar istifa etmeleri gerektiğine ve istifa etmelerine ilişkin esas ve usullerin 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 40. maddesi uyarınca belirlenmesine,"
karar verilmiştir.
Talep; 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, aday olabilmek için kanun gereği çekilmesi veya görevlerinden ayrılması gerekenlerin çekilme veya görevlerinden ayrılma isteğinde bulunma tarihlerinin belirlendiği, Kurulumuzun 28/09/2013 tarih ve 2013/400 sayılı kararının "GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ" ve "SONUÇ" bölümlerinde 2839 sayılı Kanunun 18. maddesi hükmü gereği olarak, aday olmak isteyen siyasi partilerin il, ilçe yönetim kurulu başkan ve üyelerinin 1 Aralık 2013 Pazar gününe kadar görevden ayrılmaları gerektiği belirlemesi yapılırken, siyasi partilerin belde yönetim kurulu başkan ve üyelerine de söz konusu karar da yer verilmesinin 2839 sayılı Kanunun 18. maddesinde düzenlenmemesi nedeniyle anılan kararımızın yeniden gözden geçirilerek düzeltilmesi istenilmiştir.
Kurulumuzca dosya üzerinde yapılan inceleme neticesinde; Anayasa'nın "Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları" kenar başlıklı 67 inci maddesinin, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Temel haklar ve ödevler" başlıklı ikinci kısmının "Siyasi haklar ve ödevler" başlıklı dördüncü bölümde düzenlendiği ve bu sebeple de siyasi hak ve ödevlerin sınırlandırılmasının Anayasa'nın 13 üncü maddesi hükmüne tabi olduğu, sözü edilen hüküm uyarınca da temel hak ve hürriyetler ile bu kapsamda yer alan siyasi hakların ancak kanunla sınırlandırılabileceği, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun'un 36 ncı maddesinin göndermesiyle uygulanacak olan 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 18 inci maddesinde adaylık için görevden çekilmesi gerekenlerin tek tek sayıldığı ve kanun hükmünde sayılanlar arasında "belde yönetim kurulu başkan ve üyelerine" yer verilmediği ve Anayasanın 13 üncü maddesi uyarınca, seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunmaya ilişkin hakkın ancak kanunla sınırlandırılabilecek olması karşısında, "belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin", 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, aday olabilmek için görevlerinden çekilmelerine gerek olmadığı değerlendirilmiştir.
Bu sebeple; her ne kadar Kurulumuzun 28/09/2013 tarih ve 2013/400 sayılı kararının "GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ" ve "SONUÇ" bölümlerinde 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, aday olabilmek için görevden çekilmesi gerekenler arasında siyasi partilerin belde yönetim kurulu başkan ve üyeleri de sayılmış ise de; 2839 sayılı Kanunun 18. maddesinde belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin görevlerinden ayrılma zorunluluğu düzenlenmediğinden, Anayasa'nın 13 ve 67 inci maddesi hükümleri göz önünde bulundurulmak suretiyle anılan kararımızın "GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ" ve "SONUÇ" bölümlerinde ... siyasi parti il, ilçe... ibarelerinden sonra gelen "ve belde" ibaresinin söz konusu kararda geçen bölümlerden çıkartılmasına karar verilmesi gerekmiştir.
S O N U Ç:
Açıklanan nedenlerle;
1- Anayasanın 13 üncü maddesi uyarınca, seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunmaya ilişkin hakkın ancak kanunla sınırlandırılabilecek olması karşısında, "belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin", 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, aday olabilmek için görevlerinden çekilmelerine gerek olmadığından, her ne kadar Kurulumuzun 28/09/2013 tarih ve 2013/400 sayılı kararının "GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ" ve "SONUÇ" bölümlerinde 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, aday olabilmek için görevden çekilmesi gerekenler arasında siyasi partilerin belde yönetim kurulu başkan ve üyeleri de sayılmış ise de; 2839 sayılı Kanunun 18. maddesinde belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin görevlerinden ayrılma zorunluluğu düzenlenmediğinden, Anayasa'nın 13 ve 67 inci maddesi hükümleri göz önünde bulundurulmak suretiyle anılan kararımızın "GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ" ve "SONUÇ" bölümlerinde ... siyasi parti il, ilçe... ibarelerinden sonra gelen " ve belde" ibaresinin söz konusu kararda geçen bölümlerden çıkartılmasına,
2- Karar örneğinin;
a) Resmi Gazete'de yayımlanmasına,
b) Siyasi parti genel başkanlıklarına gönderilmesine,
c) Kurulumuzun 28/09/2013 tarih ve 400 sayılı kararının karar özetinin düzeltilerek duyuru halinde Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumunda ilanına,
d) Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce Kurulumuzun resmi internet sitesi
www.ysk.gov.tr adresinde yayınlanmasına,
9/10/2013 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
BaşkanBaşkanvekiliÜyeÜye
Sadi GÜVENTuran KARAKAYAMuharrem COŞKUNMehmet KÜRTÜL
(M)(M)(M)
ÜyeÜyeÜye
Ali KAYAHalim AŞANERİlhan HANAĞASI
ÜyeÜye
İbrahim ZENGİNZeki YİĞİT
- KARŞI OY -
2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun Adaylık için görevden çekilmesi gerekenler başlıklı 18. maddesinde, ".... siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu, başkan ve üyeleri ..." şeklinde düzenlemeye yer verilmiş, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 20. maddesinde de; siyasi partilerin ilçe teşkilatının ilçe kongresi, ilçe başkanı, ilçe yönetim kurulu ve belde teşkilatından meydana geldiği vurgulanmıştır.
Bu yasal düzenleme karşısında, belde teşkilatının, ilçe teşkilatının bünyesinde yer alması nedeniyle, adaylık için görevden çekilmesi gerekenler arasında, belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin de yer alması gerektiği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyoruz.
ÜyeBaşkanvekili
Muharrem COŞKUNTuran KARAKAYA
- KARŞI OY -
İstem; Kurulumuzun 28/9/2013 tarih ve 2013/400 sayılı kararı ile 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, aday olabilmek için kanun gereği çekilmesi veya görevlerinden ayrılması gerekenler arasında "siyasi partilerin belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin" de sayıldığı, ancak 2839 sayılı Kanun'un 18. maddesinde, "belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin" görevlerinden ayrılma zorunluluğunun düzenlenmediği, sadece "siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyelerinin" görevlerinden çekilmelerinin belirtildiği, bu nedenle, 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde aday olacak siyasi partilerin belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin görevden çekilmeleri gerektiği konusundaki Kurulumuzun 28/9/2013 tarih ve 2013/400 sayılı kararının yeniden incelenerek düzeltilmesine ilişkindir.
Ulusal iradenin sağlıklı ve serbest biçimde oluşabilmesi amacıyla Anayasa'nın 79. maddesi; seçimlerin yargı yönetim ve denetimi altında yapılmasını kurala bağlamış; seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetim ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikayet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama görevi Yüksek Seçim Kurulu'na verilmiştir.
Demokratik toplum düzeninin özünü teşkil eden seçimin özgür, serbest ve eşit koşullarda adil bir biçimde yapılabilmesi için siyasi partiler ve adaylar arasında fırsat eşitliğinin sağlanması gerekmekte olup, bunun temin edilebilmesi de; oy verme gününden önce siyasi partilerin ve bağımsız adayların özgür, eşit ve serbest biçimde kendilerini topluma tanıtmalarına, program ve projeleriyle yarışmalarına olanak sağlayan bir ortamın oluşturulması koşuluna bağlıdır.
Yüksek Seçim Kurulu, seçim hukukunun "eşitlik, serbestlik, dürüstlük" gibi en temel ilkelerinin korunup yaşatılabilmesini sağlayabilmek için Anayasa'nın 79. maddesinin kendisine verdiği görevin gereği olarak, seçim kanunlarındaki boşluğu doldurabilmekte ya da kanun hükmüne açıkça aykırı olmayan düzenlemeleri yapabilmektedir.
Somut olayda olduğu gibi, adaylık başvurusu yapmak için görevden çekilmesi gerekenler 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 18. maddesinde, ".... siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu, başkan ve üyeleri ..." şeklinde gösterilmiş ise de, "belde teşkilatının" madde hükmünde zuhulen yer almadığının kabul edilmesi gerekir. Aksi halde, kanun koyucunun siyasi partilerin belde yönetim kurulu başkan ve üyeleri lehine ayrımcılık yaptığı sonucuna varılır ki, bu durum, kanunların eşitliği prensibine aykırıdır.
Demokratik toplum düzeni gereklerine uygun bir seçim ortamının yaratılabilmesi için seçimin "eşitlik, serbestlik, dürüstlük" gibi ana ilkelerinin yaşama geçirilebilmesi zorunlu olup, bunu sağlama görevi de Anayasa'nın 79. maddesi uyarınca, Yüksek Seçim Kurulu'na aittir. Kanun hükmünde ".... Belde..." yazılmadığı gerekçesiyle siyasi partilerin belde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin görevden çekilecekler arasında sayılmayarak karardan çıkarılması, siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri aleyhine " eşitlik ve dürüstlük" ilkesini bozacaktır.
Açıklanan nedenlerle, Kurulumuzun 28/9/2013 tarih ve 2013/400 sayılı kararının "GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ" ve "SONUÇ" bölümlerinde "... siyasi parti il, ilçe ..." ibarelerinden sonra gelen "ve belde" ibaresinin söz konusu kararda geçen bölümlerden çıkartılması gerektiği yönündeki çoğunluk kararına katılamıyorum.
Üye
Mehmet KÜRTÜL