Türkiye acil insani yardımlarda dünya 4'üncüsü oldu

Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü'nden (KDK) yapılan açıklamaya göre, 2011 ve 2012'de dünyada dış yardımlarını en çok artıran ülke olan Türkiye, yardım faaliyetlerini en çok Asya ülkelerinde yürütüyor. Dünya Gıda Programı tarafından "yükselen donör" olarak nitelenen Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 2016'da ilk kez düzenlenecek Dünya İnsani Yardım Zirvesi'ne de ev sahipliği yapacak.

Acil insani yardım listesinde dördüncü sırada

Küresel İnsani Yardım Raporu'na göre, Türkiye sadece 2012 yılında 1,04 milyar dolar acil insani yardım (AİY) yaptı. Aynı yıl AİY oranı tüm dünyada yüzde 5,9 azalırken, Türkiye'nin acil yardımları artış gösterdi. Böylece Türkiye, 1 milyar doları aşan yardımıyla AİY sıralamasında dünya ölçeğinde Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Avrupa Birliği (AB) ve İngiltere'nin ardından dördüncü sıraya yükseldi. Gayri Safi Milli Hasıla'nın (GSMH) yüzde 0,13'ünü oluşturan bu yardımla Türkiye ayrıca, GSMH'ye kıyasla en çok yardım yapan üçüncü ülke oldu.

İnsani yardım artışında dünya birincisi

Resmi Kalkınma Yardımı rakamlarına göre Türkiye, son 10 yılda dış yardım miktarını 30 kat artırdı. 2003 yılında 76 milyon dolar resmi kalkınma yardımı (RKY) yapan Türkiye, 2012 yılında RKY miktarını 2 milyar 533 milyon dolara çıkardı. 2011'de bir önceki yıla göre yüzde 38'lik artışla 1 milyar 273 milyon dolar kalkınma yardımı yapan Türkiye, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkeleri içinde yardım artış hızında birinci oldu. 2012 yılında da 2,5 milyar doların üzerindeki yardımla Türkiye, 2 yıl üst üste artışta birinci olmanın yanı sıra yüzde 98'le artış rekoru kırdı. Ayrıca, yine 2012'de 161 ülkeye yardım taşıyan Türkiye, dünya insani yardım sıralamasında dördüncü oldu.

En büyük pay Asya'nın

Türkiye 2004-2012 yılları arasında toplamda 7 milyar 481 milyon dolar iki taraflı resmi kalkınma yardımında bulundu. Çok taraflı uluslararası kuruluşlara yapılan yardımlar da eklendiğinde bu rakam 8 milyar 514 milyon dolara çıkıyor. Yardımların yapıldığı bölgelere bakıldığında ise en büyük payın 5 milyar 859 milyon dolar ile Ortadoğu ve Asya ülkelerine yönelik olduğu görülüyor. İkinci sırada yer alan Balkanlar ve Avrupa yardımları ise 858 milyon dolar. Türkiye'nin resmi kalkınma yardımlarında Afrika ülkeleri ise 727 milyon dolar yardımla üçüncü sırada.

Türkiye'nin uluslararası yardımları, sadece resmi kalkınma yardımlarıyla sınırlı değil. Doğrudan yatırımlar ile sivil toplum kuruluşlarının yardım faaliyetleri de Türkiye'nin uluslararası yardım gündeminin önemli unsurları arasında yer alıyor. Türkiye'nin 2012 yılı toplam dış yardım miktarı 3,4 milyar doları aşıyor. Bu dış yardımların 2,5 milyar dolarla en büyük kısmını resmi kalkınma yardımları oluştururken, doğrudan yatırım yoluyla yapılan yardımlar ise 735 milyon dolar. Türk sivil toplum kuruluşlarının yardımları ise 111 milyon dolar seviyesinde. Buna ek olarak, Türkiye'nin 2012 yılında 56,5 milyon dolarlık yeni açılan Eximbank kredisi de bulunuyor.

Afetlere müdahalede AFAD tecrübesi

2009 yılında kurulan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), son olarak Filipinler'de yaşanan tayfun felaketinin ardından bu ülkeye ulaşan ilk uluslararası yardım kurumlarının başında yer aldı. Yurt içi ve yurt dışında pek çok faaliyeti bir arada yürüten AFAD'ın, Türkiye'nin Suriyelilere yönelik yardımları konusunda yürüttüğü koordinasyon görevi de büyük önem taşıyor. Türkiye'nin Suriye'ye uyguladığı "açık kapı" politikası insani yardım anlayışını ortaya koyuyor.

Türkiye'de halen yarım milyonu aşkın Suriyeli bulunuyor. Türkiye'ye sığınan 205 binden fazla Suriyeli çeşitli illerde bulunan 21 konaklama merkezinde kalıyor. Türkiye'ye sığınan Suriyeliler, AFAD koordinasyonunda verilen barınma, gıda, sağlık ve eğitim hizmetlerinden faydalanıyor. 30 binin üzerinde Suriyeli eğitim hizmetlerinden faydalanıyor. Sahra hastanelerinde bugüne kadar 1,8 milyon kez tedavi hizmeti verilirken, 40 binin üzerinde Suriyeli Türk hastanelerinde tedavi gördü. Türkiye, 2011'den beri Suriyelilere 2 milyar dolar harcama yaptı.

En az gelişmiş ülkelere 359 dolar yardım

Türkiye'nin dış yardımlarında, 48 ülkeden oluşan en az gelişmiş ülkelere de önemli bir pay ayrıldı. Bu ülkeler, kişi başına düşen milli gelirin 3 yıllık toplamı 900 doların altında bulunan ülkelerden oluşuyor. Türkiye, 2008-2012 yılları arasında bu ülkelere 1,05 milyon dolarlık yardımda bulundu. Sadece 2012 yılında yapılan yardım miktarı ise 337 milyon dolar. 2011'de BM En Az Gelişmiş Ülkeler Zirvesi ilk kez Türkiye'de gerçekleştirilerek, Batı dışındaki bir ülkede yapılmış oldu. İstanbul'da yapılan zirveye aralarında 36 devlet ve hükümet başkanı, 10 başkan yardımcısı, 96 bakan ve 66 uluslararası örgüt başkanının olduğu 10 bin kişi katılmıştı. Zirvede hazırlanan İstanbul Eylem Planı'na göre, Türkiye en az gelişmiş ülkelere yıllık en az 200 milyon dolar yardım yapma sözü verdi. Ancak bugün bile bu rakamın üzerine çıkıldı ve Türkiye'nin yardımları 350 milyon doları aştı.

TİKA'nın koordinasyon rolünün önemli

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA), başta Kalkınma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı gibi tüm sektörel bakanlıklar olmak üzere ilgili tüm kurum ve kuruluşlarının yardım faaliyetlerinin koordinasyonu görevini üstleniyor. Kurulduğu 1992 yılından bugüne 20 yılda 13 bin 688 proje ve faaliyet yürüten TİKA, son yıllarda Türk dış politikası anlayışındaki değişime paralel olarak ırk, din, dil, cinsiyet farkı gözetmeksizin ihtiyaç duyulan yerlere süratle kalkınma ve işbirliği yardımı ulaştırıyor. 2002-2013 yılları arasında 110 ülkede proje yürüten TİKA, bugün 5 kıtaya yayılan 32 ülkede 35 Program Koordinasyon Ofisi ile faaliyetlerini sürdürüyor.

TİKA, ilk 10 yıllık döneminde yıllık ortalama 2241 projeyi hayata geçiriyordu. 2003-2012 yıllarını kapsayan ikinci 10 yıllık süreçte ise yıllık ortalama proje sayısı 11 bin 447'ye çıktı. Sadece 2012 yılında 1879 proje üretildi. TİKA, 1992-2002 yılları arasında yurtdışındaki yardım ve işbirliği projelerine 66 milyon dolar harcama yaptı. 2003-2012 yılları arasındaki süreçte ise harcama miktarı 755 milyon dolara çıktı.

Türk Kızılayı'ndan 8 farklı noktaya yardım

Dünyanın dört bir yanındaki ihtiyaç sahiplerine en kısa sürede ulaşıp, temel insani ihtiyaçlarını etkin bir biçimde karşılayan Türk Kızılayı, sadece 2013'te dünyanın 8 farklı bölgesine yardım taşıdı. Son olarak, tayfun felaketiyle sarsılan Filipinler'e 424 çadır, 5000'den fazla üzerinde battaniye ile 550 adet mutfak setinin yanı sıra 10 bin gıda paketi ulaştırdı. Balkanlar'daki yardım faaliyetlerine de devam eden Türk Kızılayı, 2013'te Karadağ İnsani Yardım Operasyonu kapsamında 11 bin kişiye yaklaşık 135 milyon liralık insani yardım ulaştırdı.

Afrika kıtasının pek çok noktasında faaliyet yürüten Kızılay, son 2 yılda Somali'ye 17 sevkiyatla yaklaşık 34 bin ton insani yardım ulaştırdı. Türk Kızılayı ayrıca, Türkiye'ye sığınan Suriyelilerin yaşadığı kamplara yapılan yardımların dışında Karkamış, Kilis, Yayladağı, Reyhanlı Bükülmez, Ceylanpınar, Altınözü Suruç, Cilvegözü ve Akçakale Sınır kapılarında sıfır noktası yardım faaliyetleri yürütüyor.