Denetim nasıl olmalı?

Her büyük facia sonrasında teknik ve siyasi tartışmalar yapılır ama sonuç hiç değişmez. Bu olay sonrasında da hesap verme ve hesap sorma mantalitesi değişmediği sürece bir arpa boyu mesafe alınması da söz konusu olmayacaktır. Daha önce bu köşeden denetim sistemiyle ilgili birçok eleştiride bulunmuştuk. Ancak, kamu denetim sisteminde iyileştirme olmadığını söylemek için müneccim olmaya da gerek yoktur. Hesap sormaya alışmış bir denetim sistemi, hesap vermediği sürece sonuca ulaşmak elbette mümkün değildir.

İnsani duyguları olan hiç kimse böyle bir faciayı isteyemez ve davetiye çıkaramaz. Ancak, almadığınız bazı önlemler facianın küçük habercileridir. Bu facia sonrasında da suçlular aranacak, bulunacak ya da bazı kurbanlar seçilerek konu kapatılıp gidecektir. Olan oldu, ne yapalım diğer insanlar mağdur mu olsun, ölenle ölünmez ki gibi klasik sarmalın içerisinden çıkılmadıkça bundan sonra da küçük veya büyük benzer facialar kaçınılmazdır. Denetim süreci dahil ihmalde dahli olan idari veya siyasi zincirin her halkası bedel ödemek zorundadır. Bu bedel ödenmediği sürece toplum olarak sürekli bedel ödemek durumunda kalacağımızın bilinmesi gerekmektedir.

Bu açıklamalardan sonra denetimin sonuçsuz kalmasını istiyorsanız Soma Faicasındaki denetimi İş Müfettişlerine verirsiniz. Burada kimseyi suçlamak istemeyiz. Ancak, böyle bir görevlendirme işin tabiatına aykırı olacaktır. Çünkü, basında çıkan haberlere göre Mart 2014'de İş Müfettişleri bu iş yerinde denetim yapmışlar ve herhangi bir eksiklik bulamamışlar. Ayrıca, denetim yapan müfettişlerin madene girmedikleri de iddia edilmektedir. Kamuoyunda Teftiş Kurullarının kendi elemanlarını koruma gibi bir eğiliminin olduğu algısı bulunmaktadır. Şimdi de facia sonrası yapılacak denetimi aynı Teftiş Kurulu'na verirseniz bunun tek bir anlamı vardır, o da önceki denetimi yapanların aklanmasıdır ya da küçük sıyrıklarla atlatılmasıdır. Ortada yüzlerce canın kaybedildiği, yüzlerce aile ocağının söndüğü bir olayın daha titizlikle incelenmesi kaçınılmazdır.

Facia sonrasında yapılacak denetimde izlenmesi gereken en temel husus Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığının devreye girerek soruşturmayı üstlenmesidir. Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığının görevlendirdiği Başbakanlık Müfettişleri gerek görürlerse İş Müfettişlerinden veya başka kurum müfettişlerinden yardım alabilirler. Faciada ihmali olma ihtimali bulunan bakanlıkların soruşturmayı yürütmeleri başka soruları ve sorunları beraberinde getirecektir.
Kaldı ki Birden Fazla Kamu Kurum ve Kuruluşlarını İlgilendiren Soruşturmalarda Görevlendirilecek Müfettişlerin Görevlendirme Biçimine İlişkin Yönetmelikte de konusu birden fazla Kamu Kurum ve Kuruluşunu ilgilendiren soruşturmalarda görev alacak bakanlık veya bağlı ve ilgili kuruluşları müfettişlerinin, nasıl görevlendireceği hususu düzenlenmiştir. Bu Yönetmelikte denetim sonucunda Başbakanlığa bilgi verme zorunluluğu bulunmaktadır.

Unutmayın ki denetim sonuçlarını kamuoyu titizlikle takip edecektir.