Jandarma cezaevi güvenliğinden çekiliyor

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, adli para cezasının ödenmemesi halinde hapis cezasının kaldırılmasıyla cezaevlerinden 3 ila 5 bin kişinin tahliye olacağını söyledi.

Bozdağ, Ceza İnfaz Kurumları Güvenlik Hizmetleri Kanunu Tasarısı'nın TBMM Adalet Komisyonu'ndaki görüşmelerinde tasarının getirdiği yeniliklere ilişkin bilgi verdi, komisyon üyelerinin bazı sorularını cevapladı.

Kapalı infaz kurumlarında iç güvenliğin Adalet Bakanlığı, dış güvenliğin jandarma tarafından yerine getirildiğini belirten Bozdağ, iç ve dış güvenliğin sağlanmasının birbirini tamamlayan görev olduğunu ve tek otoriteye verilmesinde, hizmette etkinlik ve verimliliğin sağlanmasında zorunluluk olduğunu söyledi. Bu durumun iki başlılığa ve farklı uygulamalara neden olduğuna işaret eden Bozdağ, "Tasarıyla dış güvenliğin de Adalet Bakanlığı'na verilmesi ve jandarmanın genel kolluk kuvveti görevine dönmesi sağlanacak" dedi.

Bozdağ, dış güvenlik hizmetlerinin yürürlükten itibaren en geç 5 yılda Adalet Bakanlığı'na devrinin öngörüldüğünü kaydetti.

-"Umarım gönüllü mutabakattır"

MHP İstanbul Milletvekili Murat Başesgioğlu, cezaevlerinde dış güvenliğin Adalet Bakanlığı'na devrinin, kendisinin İçişleri Bakanı olduğu 1997 yılında da gündeme geldiğini anımsatarak, "O zaman istenmedi. Umarım şimdi kurumlar arasında gönüllü bir mutabakat vardır" diye konuştu.

Cezaevindeki güvenlikçilerin silah kullanma yetkisine sahip olacağına dikkati çeken Başesgioğlu, bu personelin Adalet Bakanlığı'na bağlı genel idari hizmet sınıfında bulunmasının doğru olmadığını söyledi. Başesgioğlu, "Personel bir isyanda ya da olayda silah kullanırsa, genel idari hizmet sınıfında oldukları için hukuken koruma altında olmayacak. Bu kişiler güvenlik sınıfına alınmalı" dedi.

CHP Muğla Milletvekili Ömer Süha Aldan da aynı konuyla ilgili olarak, "Bu kişilerin polisten, jandarmadan ne farkı kalacak? Güvenlik sınıfına alınmaları lazım" diye konuştu.

Tasarıya göre, cezaevindeki bir olayda zor kullanma emrini Cumhuriyet başsavcısının vereceğini belirterek, yanlış bir emir ya da öngörülmeyen ölümlü sonuçlar meydana gelmesi halinde de soruşturmanın da aynı başsavcının nezaretinde yürütülmesinin doğru olmadığını söyledi.

Aldan, cezaevlerinde bulunanlara denetimli serbestlik süresi konusunda yetkililerce umut verildiğini ve beklenti yaratıldığını dile getirirken, bazı milletvekilleri de tutuklu ve hükümlü sayısının fazlalığıyla ilgili eleştirilerde bulundu.

- Cezaevlerindeki artışın nedeni...

Bu konudaki soruları yanıtlayan Adalet Bakanı Bozdağ, cezaevi izleme kurullarının çeşitli konulardaki önerilerinin neredeyse tamamının yerine getirildiğini söyledi.

Cezaevlerinde çok sayıda tutuklu ve hükümlü bulunduğunu ifade eden Bozdağ, "Bu kadar fazla olmamasını arzu ederiz" dedi.

Bozdağ, şartla salıverme, dava ve cezaların ertelenmesine ilişkin kanunun 2000 yılında yürürlüğe girdiğini, ayrıca Anayasa Mahkemesi'nin bazı hükümleri iptal ederek kapsamın genişlediğini vurgulayarak, "Bu nedenle cezaevlerinde önemli boşalma oldu. Bizim dönemimizde de yeni Türk Ceza Kanunu cezaları artırdı, yeni suçlar hukukumuza girdi, infaz süresi 5'te 2'den 3'te 2'ye çıkarıldı. Ceza alanların içeride kalma süreleri artırıldı, yargı faaliyetleri hızlandı. Bunlar cezaevlerindeki sayıyı artırdı" diye konuştu.

-"Cezaevine gittim, talep ettiler"

Denetimli serbestlikte, şartla salıverilmesine 1 yıl kala hükümlülerin dışarı çıkarıldığını anlatan Bozdağ, sürenin 2 yıla çıkarılması için yoğun talep olduğunu kaydetti. Geçtiğimiz günlerde Şaşmaz'daki açık cezaevine gittiğini anlatan Bozdağ, "Orada bu talebi dile getirdiler" dedi.

Yeni yargı paketinde adli para cezasının ödenmemesi halinde hapis cezasının kaldırıldığını da anımsatan Bozdağ, bu düzenleme sayesinde 3 ila 5 bin kişinin tahliye olacağını belirtti.

Denetimli serbestlik süresinin 3 yıla, 5 yıla çıkarılmasının bakanlık bünyesinde dahi konuşulduğunu ifade eden Bozdağ, "Şehir efsanesi gibi konuşuluyor. Gündem olursa hemen yapmak doğru olur. Şu anda böyle bir çalışmamız yok ama ileride olmayacağı anlamına gelmemektedir" diye konuştu.

Jandarma cezaevinin güvenliğinden çekiliyor

- Cezaevlerinin dış güvenliğinin jandarmadan Adalet Bakanlığı personeline 5 yıl içinde devredilmesini öngören kanun tasarısı TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul edildi

- Dış güvenlik görevlileri, jandarmanın sahip olduğu yetkilere sahip olacak, isyan gibi olaylarda silah kullanabilecek

- Doğal afet, isyan, yayngın direniş, şiddet kullanma ve çatışma gibi hallerde kolluk kuvvetleriyle işbirliği yapılacak ve kolluk kuvvetleri, güvenliğin sağlanmasında ya da asayiş veya düzenin yeniden tesis edilmesi hususunda kendi mevzuatındaki yetkileri kullanacak

- Emniyet Genel Müdürlüğü'nün merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında görev yapan polis memurları, İçişleri Bakanlığının muvafakatiyle ceza infaz kurumları güvenlik hizmetlerinde istihdam edilmek üzere, infaz ve koruma memuru kadrolarına Adalet Bakanlığı tarafından naklen atanabilecek

Cezaevlerinin dış güvenliğiyle tutuklu ve hükümlülerin sevk ve nakillerinde yetki, 5 yıl içinde jandarmadan Adalet Bakanlığı bünyesindeki dış güvenlik görevlilerine geçecek.

Ceza İnfaz Kurumları Güvenlik Hizmetleri Kanunu Tasarısı, TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul edildi.

Tasarıya göre güvenlik hizmetlerinin yürütülmesinden kurum müdürü sorumlu olacak. Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü bünyesinde İç Güvenlik Daire Başkanlığı ile Dış Güvenlik Daire Başkanlığı kurulacak.

İç güvenlik görevlileri, cezaevlerinin iç güvenlik hizmetini yerine getirmek, açık ceza infaz kurumları ile çocuk eğitimevlerinden kapalı kurumlara tutuklu ve hükümlü nakletmek, cezaevlerinde arama yapmakla görevli olacak.

Dış güvenlik görevlileri, dış güvenliğin yanı sıra talep edilmesi halinde açık ceza infaz kurumları ile çocuk eğitimevlerinden kapalı ceza infaz kurumlarına tutuklu ve hükümlü nakledecek, nakil araçlarıyla sağlık kurum ve kuruluşlarında hükümlü ve tutukluların kalması için tahsis edilen yerlerle diğer ilgili yerlerde arama ve kontrol yapabilecek, iç güvenlik görevlilerinin yetersiz kaldığı, doğal afet, yangın, isyan, firar, firara teşebbüs, kurumlarda asayiş ve düzeni önemli ölçüde bozan yaygın direniş ve şiddet hareketleri, silahlı çatışma veya benzeri ciddi tehlike yaratan hallerde iç güvenliği sağlayacak.

Dış güvenlik görevlileri, hükümlü ve tutukluların sevk, nakil ve duruşmaları sırasında veya bulundukları yerde meydana gelen olaylarda yakalama yapabilecek, gerekli hallerde kurum içerisindeki aramalara katılacak, kuruma girişlerde ve gerektiğinde çıkışlarda arama yapacak, adli yargı mahkemelerince tutuklanan ve askeri cezaevinde bulunan asker kişilerin duruşmalara veya sivil ceza infaz kurumlarına sevk ve nakil işlemlerini de gerçekleştirecek.

İç güvenlik görevlileri, cezaevi müdürü tarafından, geçici olarak dış güvenlik hizmetlerinde görevlendirilebilecek. Bu görevliler, dış güvenlik görevlisinin hak ve yetkilerine sahip olacak.

-Zor kullanma yetkisi

Güvenlik görevlileri, kanunlarla verilen görevleri yaparken; isyan, direniş, firar, firara teşebbüs veya asayişi bozan benzeri olayların ortaya çıkması halinde, bu olayların önlenmesi, saldırının veya saldırıda bulunanların etkisiz hale getirilmesi, direnişin sona erdirilmesi amacıyla veya kanuna uygun bir emrin ifası sırasında aktif veya pasif direniş gösterilmesi halinde zor kullanmaya yetkili olacak.

Zor kullanmadan önce, ilgililere asayişi bozan tutum ve davranışlarına ya da direnmeye devam etmeleri halinde doğrudan doğruya zor kullanılacağı uyarısı yapılacak. Asayişi bozan olayların veya direnmenin niteliği, kapsam ve derecesi göz önünde bulundurularak uyarı yapılmadan da zor kullanılabilecek.

Güvenlik görevlileri acil hallerde, kullanacağı araç ve gereç ile zor kullanmanın derecesini kendisi takdir edecek. Diğer hallerde kurum müdürünün, yokluğunda kurumda bulunan en üst amirin talimatı doğrultusunda hareket edilecek.

Güvenlik görevlileri kendilerine, kuruma, kurumların toplu olarak bulunduğu kampüslerle eklentilerine, nakil aracına, hükümlü ve tutuklulara veya hükümlü ve tutuklular tarafından diğer kişilere yönelik bir saldırı karşısında, zor kullanmaya ilişkin koşullara bağlı kalmaksızın Türk Ceza Kanunu'-nun meşru savunma ve zorunluluk hallerine ilişkin hükümleri çerçevesinde savunmada bulunacak.

Sevk ve nakiller sırasında hükümlü ve tutuklulara kelepçe takılması da dahil her türlü tedbir alınacak.

- Silahın kullanılacağı durumlar

Güvenlik görevlileri, ateşli silah bulundurabilecek veya taşıyabilecek. Dış güvenlik görevlilerine bedeli karşılığında zati demirbaş silah verilecek.

Güvenlik görevlileri kanunen yetkili kılındıkları haller dışında kurum içine silahla giremeyecek. Müdahale biriminde görevli olanlarla dış güvenlik görevlileri, silahla müdahaleyi gerektiren durumlarda cezaevi içine silahla girebilecek.

Güvenlik görevlileri şu hallerde silah kullanabilecek:

- Meşru savunma hakkının kullanılması,

- Bedeni kuvvet veya maddi güç kullanarak etkisiz hale getiremediği asayişi bozan bir olay veya direniş karşısında, bu olayın önlenmesi ya da direnişin sona erdirilmesi,

- Hükümlü ve tutuklunun cezaevinden veya nakil ve sevk sırasında kaçmaya kalkışması ya da bu maksatla saldırıda bulunması,

- Korumakla görevli oldukları kurum, yer, tesis, araç ve silaha karşı saldırıda bulunulması veya kendisine teslim edilmiş kişilerin kaçırılmaya kalkışılması, bunlara karşı vuku bulacak saldırıyı başka türlü savuşturma imkanının bulunmaması,

- Saldırı veya karşı koymaya elverişli silah, alet veya eşyaların teslimi istendiği halde, verilmeyerek direnişte bulunulması veya teslim edilmiş silah, alet veya eşyaların tekrar alınmasına teşebbüs edilmesi,

- Kurumlarda kavga, kargaşa, direnme veya isyan çıkması.

İç güvenlik görevlileri hiçbir şekilde cezaevi içerisinde ateşli silah bulunduramayacak, taşıyamayacak ve kullanamayacak.

- Ateş etme

Ateş etmek, silah kullanmada son çare olacak. Ateşli silah kullanmadan önce, olayın ve durumun özellikleri göz önünde bulundurularak, savunmaya ilişkin aletlerle önleyici ve etkisiz duruma getirici yöntem ve araçların kullanılmasına öncelik verilecek. Sonuç elde edilemezse ateşli silah kullanılabilecek.

Ateşli silah kullanmadan önce kişiye duyabileceği şekilde uyarıda bulunulacak. Kişinin uyarıyı dikkate almayarak, eylemine devam etmesi halinde, önce uyarı ateşi edilecek. Uyarı ateşine rağmen eyleme son verilmemesi halinde, kişinin yakalanmasını sağlayacak ölçü ve oranda ateşli silah kullanılabilecek.

Dış güvenlik görevlileri, görevleri sırasında kendilerine, korumakla sorumlu olduğu kuruma ve eklentilerine, nakil araçlarına, hükümlü veya tutuklulara veya diğer kişilere karşı silahlı saldırıya teşebbüs edilmesi halinde, saldırı tehlikesini etkisiz kılacak ölçü ve oranda duraksamadan ateşli silah kullanabilecek.

Güvenlik görevlilerinin, görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanmayacak. Güvenlik görevlilerinin veya kolluk kuvvetlerinin kuvvet kullanarak müdahale ettiği durumlarda, müdahalede görev alan personelin kimlik bilgileri gizli tutulacak.

Güvenlik görevlileri, kanunlarla verilen görevleri kolluk kuvvetleri ve kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği içinde yerine getirecek. Doğal afet, yangın, isyan, firar, firara teşebbüs, kurumlarda asayiş ve düzeni önemli ölçüde bozan yaygın direniş ve şiddet hareketleri, silahlı çatışma veya benzeri ciddi tehlike yaratan hallerde, kurum iç ve dış güvenlik görevlilerinin yetersiz kalması durumunda yapılması gerekenler, Cumhuriyet başsavcılığı tarafından yazılı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, daha sonra yazılı hale getirilmek üzere sözlü olarak mahallin en büyük mülki amirine iletilecek. Bu talepler mahallin en büyük mülki amirinin talimatıyla kolluk kuvvetleriyle diğer kamu kuruluşları tarafından gecikmeksizin yerine getirilecek.

Kolluk kuvvetleri, kurumlarda güvenliğin sağlanmasında ya da asayiş veya düzenin yeniden tesis edilmesi hususunda kendi mevzuatındaki yetkileri kullanacak.

Güvenlik görevlileriyle kolluk kuvvetlerinin kuvvet kullanarak müdahale ettiği durumlarda; işbirliği ve koordinasyon ile olayları sona erdirmek veya direnmeyi etkisiz kılmak amacıyla görevlendirilecek personel, kullanılacak araç ve gereç ile zor kullanmanın derecesi Cumhuriyet başsavcısı tarafından takdir edilecek.

Tasarıyla cezaevlerindeki bin 220 kadro iptal edilecek ve yerine 29 bin 261 kadro ihdas edilecek.

Tasarı, cezaevlerinde görev yapan personelin özlük haklarında da iyileştirmeler öngörüyor. Komisyon toplantısına katılan Maliye Bakanlığı temsilcisi özlük haklarını iyileştiren oranlara itiraz etti. Cezaevi personelinin özlük haklarındaki iyileştirme, itiraz doğrultusunda kısıtlandı.

Mükerrirler ile terör suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar hariç, kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olan; taksirli suçlardan toplam 5 yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olan; İcra ve İflas Kanunu gereğince disiplin ve tazyik hapsine tabi tutulan hükümlülerden ihtarlı davetiye üzerine süresinde teslim olanlar doğrudan açık ceza infaz kurumlarına gönderilecek.

Açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerden kınamadan başka disiplin cezası alanlarla başka bir fiilden dolayı haklarında tutuklama kararı verilenler, idare ve gözlem kurulunun kararıyla yaş, sağlık durumu, bedensel veya zihinsel yetenekleri bakımından çalışma koşullarına uyum sağlayamayacakları saptananlar idare ve gözlem kurulunun kararı ve infaz hakiminin onayıyla kapalı ceza infaz kurumuna gönderilecek.

Cezaevlerinin dış güvenlik hizmetleri düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 5 yıl içinde, Adalet Bakanlığının talebi üzerine İçişleri Bakanlığı ile yapılacak protokolle aşamalı olarak devredilecek.

Adalet Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatına ihdas edilen kadrolardan güvenlik hizmetlerinde kullanılmak üzere 4 binine 2014 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunundaki sınırlara tabi olmadan açıktan veya naklen atama yapılabilecek.

Emniyet Genel Müdürlüğü'nün merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında görev yapan polis memurları, İçişleri Bakanlığının muvafakatiyle ceza infaz kurumları güvenlik hizmetlerinde istihdam edilmek üzere, infaz ve koruma memuru kadrolarına Adalet Bakanlığı tarafından naklen atanabilecek.