Milli gelirde de kadının adı yok

Burcu Ünal

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yayımlanan "2014 İnsani Gelişme Raporu" Türkiye'deki kadın-erkek eşitsizliğini çarpıcı bir şekilde ortaya koydu. UNDP tarafından 1990'dan bu yana her yıl düzenli olarak yayımlanan raporda, Türkiye geçen sene olduğu gibi bu yıl da İnsani Gelişme Endeksi'nde (İGE) 187 ülke ve bölge arasında 69'uncu sırada yer aldı. Fakat söz konusu "Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi" olduğunda Türkiye bu defa 148 ülke ve bölge arasında 118. sırada yer buldu.

İnsani Gelişim Raporu'nda bu sene önceki yılların raporlarından farklı olarak "Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi" (CDGE) de hesaplandı. Geçtiğimiz senelerde kadın ve erkeğin ortalama yaşam ve eğitim süresi ile iş yaşamına katılımı baz alınarak hazırlanan "Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi"nden (TCEE) farklı olarak CDGE'nin hesaplanmasında kadın ve erkek başına düşen tahmini gayri safi milli gelir de ölçüt alındı. Böyle olunca Türkiye 69'uncu sıradan 118'inci sıraya geriledi. Zira Türkiye'de bir erkeğe düşen gayri safi milli gelir bir kadına düşenin yaklaşık 3 katı.

Eşitsizlik her alanda

Boğaziçi Üniversitesi'nde düzenlenen toplantıda raporu değerlendiren uzmanlardan İstanbul Teknik Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. İpek İlkkaracan, Türkiye'de gelir eşitsizliğinde kadınların genellikle ev işi gibi ücretsiz alanlarda ya da kayıtdışı ekonomide çalışmalarının etkili olduğunu belirtti. Türkiye cinsiyet eşitliğinde sadece milli gelirde değil bir çok alanda da sınıfta kaldı. Türkiye'de iş gücüne kadınların katılım oranı yüzde 29.4 iken, erkeklerde bu oranın yüzde 70.8 olduğu görüldü. Bu oran Azerbaycan'daki kadınlarda ise yüzde 62.5. Diğer yandan Türkiye'de kadına şiddet yüzde 24.7 olarak kayda geçerken; raporda Türkiye'ye yakın sıralamada yer alan Kazakistan'da bu oranın 12.2; Trinidad ve Tobago'da ise yüzde 9.7 olması dikkat çekti.

Tüm bu olumsuzluklara karşın 1980'den 2013'e yaşanan gelişimin de hesaplandığı raporda, Türkiye'nin en fazla aşama kaydeden ülkeler arasında bulunduğu görüldü. Bir çok ülkenin sıralaması 1980'den 2013'e büyük değişiklikler göstermezken, Türkiye'nin 16 sıra yükselmesi dikkat çekti.

Türkler kimseye güvenmiyor

Diğer yandan araştırmada genel sıralama için kullanılan Gallup araştırma şirketinin 2011 verilerine göre Türkiye'de insanların yüzde 45'i kendi hayatlarını seçme şansları olduğunu belirtirken; bu konuda Türkiye araştırmaya katılan ülkeler arasında sondan 9. sırada konumlandı. Yine aynı şirkete ait ve raporlama aşamasında kullanılan bir diğer araştırmada da Türkiye'de "Diğer insanlara güvenilebilir" diyenlerin oranının sadece yüzde 8 olması dikkat çekti. Türkiye, bu oranın yüzde 7 olduğu Lübnan ve Arnavutluk'un ardından sondan 3. sırada yer aldı.