Taksiciler kontağı 300 lira borçla çeviriyor

Orhan Orhun Ünal

Taksi plakalarının kirası adeta yalı daireleriyle yarışıyor. İstanbul'da bu aralar mal sahibinden plaka bulmak çok zor çünkü çoğu galericilerin elinde. Taksicilerin ifade ettiğine göre, 5 bin liraya mal sahibinden kiralanan plakanın şu andaki piyasası en az 6 bin 500, hava parası ise 7 bin lira. Satın almak isterseniz 1.5 milyon dolar. Günlüğü 200 liraya 100 lira da akaryakıt parası ekleyince, kontağı 300 lira borçla çevirdiklerini belirten taksiciler, yine de aylık 3 bin lira civarında kazandıklarını dile getiriyor. Bu hafta, Serbest Piyasa'da direksiyonu taksicilere doğru çevirdik.

PARASINI PEŞİN ALIR

Aracının aylığı 6 bin 750 lira olan Selman Yavuz, konuya hızlı bir giriş yapıyor: "Belki son 5-6 senedir, kiralama Otocenter'daki galericilerden sorulur oldu. Mal sahibi ile aylığı 5 bin liradan yıllık anlaşma yapıyorlar. Plaka sahibi de garanti parasını alıyor. Bize de 3 bin lira farkla kiralıyor." Yavuz, ayrıca senelik 'hava parası' adı altında 7-8 bin lira alındığını ekliyor.

RIZKIM VİCDANA KALMIŞ

"15 yıldır geceleri yaşıyorum" diyen Ferdi C. "Günde araç sahibine 200 lira vermek zorundayız. 100 lira kadar da mazot parası. Kalanı benim. Şükür, hafta içi 100 hafta sonu 150 lira kazanırız. Ama bedeli var. Gecem, gündüzüm yani hayatım yok." Ferdi C. galericilerin fiyatları uçurduğunu belirterek, "Kafalarına göre fiyat artıyor. Arza talebe bakmıyor. Şikayet etme şansın yok. Taksiciler Odası'na söyledik sonuç alamadık. Aylık rızkım onların vicdanına kalmış" sözleriyle konuya bir çözüm bulunmasını istiyor.

PLAKALAR TEK ELDE

Baran Küçük ise galerilerin elinde 100'den fazla plaka olduğunu belirterek, "Neredeyse tüm plakalar bir düzine galerinin elinde toplanmış. 2 bin lira fark eklese ayda 200 bin lira. Minimum 7 bin hava parasıyla, yılda da 700 bin lira cepte" diyerek gaza basıyor.

15 BİNLİK ARAÇ 30 BİN TL

Taksi alım satım işinde de aynı durumun yaşandığını söyleyen Baran Küçük, ayağını gazdan çekmiyor: "Sözleşmen dolduğu zaman sana kabul etmeyeceğin rakam söylüyorlar. Mesela 8 bin, hava parasına da 3 bin lira zam yapıp 10 bin lira istiyorlar. Buradaki amaç senin aracını elinden almak. Şartları kabul etmeyince, elindeki taksi de işe yaramayacağı için mecbur satıyorsun 15-20 bin liraya. Bunu da bir başka şoföre 30 bin liradan veriyor. Ben değilse bir başkası razı oluyor."

Korsan taksi önlenemedi

"Aylık kazancımız 5 bin lirayı bulur, kim kazanmıyorum derse bil ki yalan." Bu sözlerin sahibi Yılmaz A. 2012'de çıkan yasaya rağmen korsan taksilerin önlemediğini paylaşıyor. Piyasadaki son taktikleri ise trafikten bildiriyor: "Polis kontrollerinin yerini biliyorlar, adrese teslim müşteri alıyorlar ve lüks arabaları kullanıyorlar." Yılmaz A. korsan taksicilerin özellikle şirketlerle işbirliğine gittiklerini belirterek, "Güvendikleri belli bir müşteri çevresi sayesinde ayda en az 5 bin lira kazanıyorlar." Sorunlarının sadece korsan olmadığını belirten Yılmaz A. İstanbul taksiciliğinin sil baştan ele alınması gerektiğini söylüyor.

Biz sağda insek mi?

Anlayacağınız taksi piyasasında rakamlar almış başını gidiyor. Nasıl olmasın taksimetreden belli. 14.5, 18.7 oldu sana 21 lira... Sağda bir yerde insek mi? Birşey eksik kalsın desen olmaz, sağa çek abi haber yapıyoruz desen hiç olmaz. Hızımızı almışken devam edelim sormaya. Milyon dolarlar, 'havadan' paralar, korsanlar derken yine bir sürü şey duyduk. Son fiyat 34.5 liraya size anlatılacak dolu hikaye, gazeteye de masraf olarak taksi fişleri biriktirdik.

Hal böyleyse sorumlu nerede?

Feridun Barut, meslek standartlarının olması gerektiğini bu işi herkesin yapmaması gerektiğini anlatıyor. Taksicilerle ilgili şikayetleri hatırlatıyoruz ve söze başlıyor: "Korsan taksici, müşteriyi kazıklayan gibi birçok örnek var. Ama asıl sorumlular, trafik, belediye, meslek odası. Denetim ve yaptırım yetersiz. Yeni düzenleme diyorlar. Üzerimdeki şu kıyafet değişse ne olur; arabam 5 yaşından küçük olsa ne yazar. "

BİZİM KAVGAMIZ BAŞKA

Feridun Barut 30 yılın sonunda kariyerini özetliyor: "Taksici taksicinin düşmanıdır inan. Arada ortak eylem yaptıklarına bakma. Durağın civarından müşteri alırsın yolunu keser meslektaşların kavga eder. Ayrıca, gasp edilir, hatta öldürülürsün. Taksici isen kavgaya hazır olacaksın, bizim kavgamız başka."

Milyon $'lık taksi piyasası

İstanbul'da 17 bin 395 taksi bulunurken plaka fiyatı 1.5 milyon dolar civarında. Konuştuğumuz yetkililer yüzde 80'inin kiralandığını belirtti. Genelde bir takside 2 kişi, 2 vardiya olarak sigortasız çalışıyor. Ülkemizde taksicilik yapmak için ilgili odaya verilen evrak dışında herhangi bir standart yok. Gelişmiş ülkelerde, indi-bindi, giyim, müşteri şikayetleri ve ücretler sıkı sıkıya kontrol ediliyor. Türkiye ile ilgili turizm kitapları, borşür ve internet sitelerinde turistlere yapılan uyarıların ilk sırasında 'Taksicilere dikkat edin' ifadesi yer alıyor.