Bağ-Kur'lu engelliler daha kısa sürede emekli olabilir
OKAN GÜRAY BÜLBÜL
Sağlık Kurulu raporuna göre çalışma gücü kaybı % 50-59 arasında olan sigortalılar 16 yıl ve en az 3.700 gün % 40-49 arasında olanlar ise 18 yıl ve en az 4.100 gün şartıyla emekli olabilirler. Ancak 4/b'liler daha avantajlı.
ENGELLİLER diğer sigortalılardan farklı olarak yaş şartına tabi olmaksızın emekli olma hakkına sahipler. Bunun için ilk olarak engellilik oranlarının tespit edilmesi gerekmektedir. Çünkü bu orana göre emeklilik koşulları farklılık göstermektedir. Engellilerden bir işverene bağlı olarak çalışanlar, yani 4/a'lılar, engellilik oranı ve ilk kez sigortalı oldukları tarihe göre emeklilikte farklı koşullara tabidirler.
Nasıl belirlenir?
İlk olarak 1 Ekim 2008 tarihi ve sonrasında sigortalı olan engelliler, SGK'dan alacakları sevkle yetkili hastanelerden aldıkları sağlık raporları uyarınca çalışma gücündeki kayıp oranına göre emekli olurlar. Rapora göre çalışma gücü kaybı; yüzde 50 ila yüzde 59 arasında olan sigortalılar 16 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3.700 gün, yüzde 40 ila yüzde 49 arasında olanlar ise 18 yıl ve en az 4.100 prim günü şartlarını yerine getirdiklerinde emekli olabilirler.
İlerledikçe ağırlaşıyor
Ancak 1 Ekim 2008 ila 1 Ocak 2015 arasında ilk kez sigortalı olan engelliler için kademeli geçişle belirlenen emeklilik koşulları var. İlk kez sigortalı olunan tarih ilerledikçe emeklilik için geçerli koşullar ağırlaşmaktadır. 01.01.2015 ve sonrasında ilk kez sigortalı olan engelliler en az 4.320 gün prim ve 16 yıl sigortalılık şartlarıyla emekli olabilecekler.
İlk tarihe dikkat!
ENGELLİLİK raporu konusunda raporun alındığı tarihin bir önemi bulunmamaktadır. Önemli olan engellinin ilk kez sigortalı olduğu tarihtir. 1 Ekim 2008 öncesi ilk kez sigortalı olmuş engelliler vergi indirimi oranını tespit ettirerek rapor alacaklar ve buna göre emeklilik şartları belirlenecektir. 4/a'lılar prim gün sayılarını doldurduktan sonra SGK'ya başvurarak çalışma güçlerindeki kayıp oranını tespit ettirebilirler.
Prim gününü beklemiyor
1 Ekim 2008 sonrası sigortalı olan kendi işini yapan, yani 4/b'li engelliler, yaşa tabi olmaksızın emekli olabilmektedirler. Bağ-Kur yani 4/b kapsamında kendi işini yapan engelliler de bu kapsamda engellilik oranları doğrultusunda daha kısa sürede ve yaş şartına tabi olmaksızın emekli olabilirler. Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi ortağı, limited şirketin ortağı konumundaki bir engelli de Bağ - Kur'lu olarak emekli olabilir. Bu kişilerin engellilik oranının belirlenmesi için hastanelere sevk edilmeleri için prim gününü beklemeleri gerekmiyor.
Erken yaşlandığı saptanırsa...
ENGELLİLER dışında daha erken emekli olma hakkına sahip bir diğer grup ise erken yaşlananlardır. Bu kapsamda 55 yaşını dolduran ve erken yaşlanmış olduğu tespit edilenler emekli olabilirler.