DİE: Devlet memuru ve işçiler, özel sektörden daha çok kazandı

Türkiye'de 2003 yılının ilk altı aylık döneminde, elektrik, gaz ve su sektörü hariç, kamu sektöründe çalışanların ortalama brüt kazançları, özel sektörde çalışanlara göre daha yüksek oldu. Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), ekonomik faaliyet kolu, kamu-özel sektör ayrımı ve dönemlere göre haftalık fiili çalışma süresi ile aylık ortalama brüt ücret ve kazancın ele alındığı 2003 yılının birinci dönem istihdam ve kazanç anketi geçici sonuçlarını açıkladı. Aylık ortalama brüt kazançlar kamu ve özel sektör ayrımında incelendiğinde, 2003 yılının birinci döneminde kamu sektöründe en yüksek ortalama brüt kazancın, 1 milyar 860 milyon 151 bin lira ile madencilik ve taşocakçılığı sektöründe olduğu görüldü. Özel sektörde ise en yüksek ortalama brüt kazanç, 872 milyon 756 bin lira ile imalat sanayii sektöründe oldu.

İşyeri büyüklüğüne göre kişi başına aylık ortalama brüt ücret ve kazançlar karşılaştırıldığında, işyeri büyüklüğü arttıkça kişi başına aylık ortalama brüt ücret ve kazancın da yükseldiği görüldü. 2003 yılının birinci yarısında, 1-9 ücretli çalışanı bulunan küçük ölçekli işyerlerinde, kişi başına aylık ortalama brüt kazanç 504 milyon 112 bin lira, aylık ortalama brüt ücret ise 476 milyon 808 bin lira olarak belirlendi.

2003 yılının birinci yarısında, 500 ve daha fazla ücretli çalışanı bulunan büyük ölçekli işyerlerinde, kişi başına aylık ortalama brüt kazanç 1 milyar 323 milyon 620 bin lira, kişi başına aylık ortalama brüt ücret ise 1 milyar 83 milyon 631 bin lira olarak tahmin edildi. Sektörler itibariyle işyeri büyüklüğüne göre kişi başına aylık ortalama brüt kazançlar karşılaştırıldığında, 500 ve daha fazla çalışanı bulunan işyerleri hariç, diğer tüm işyeri büyüklük gruplarında, kişi başına aylık ortalama brüt kazancın elektrik, gaz ve su sektöründe, maden ve taşocakçılığı ile imalat sektörüne göre daha yüksek seyrettiği görüldü.

500 ve daha fazla çalışanı bulunan işyerleri içinde ise en yüksek aylık ortalama brüt kazanç, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe oldu.

İşyerinin doğrudan veya dolaylı toplu iş sözleşmesi (TİS) kapsamında olup olmama durumuna göre aylık ortalama brüt ücret ve kazançlar incelendiğinde, TİS kapsamındaki işyerlerinde ücretli çalışanların aylık ortalama brüt ücret ve kazançlarının, TİS kapsamı dışında bulunan işyerlerine göre daha yüksek olduğu görüldü. TİS kapsamındaki işyerlerinde, 2003 yılının birinci yarısında kişi başına aylık ortalama brüt kazanç 1 milyar 491 milyon 265 bin lira ve kişi başına aylık ortalama brüt ücret 1 milyar 217 milyon 83 bin lira oldu.

TİS kapsamı dışında kalan işyerlerinde ise, kişi başına aylık ortalama brüt kazanç 629 milyon 914 bin lira ve kişi başına aylık ortalama brüt ücret 578 milyon 712 bin lira olarak tahmin edildi. Toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işyerleri ile TİS kapsamı dışındaki işyerleri arasındaki ücret farklılığı, kamu-özel sektör ayrımında da değişmedi.

Sonuç olarak, toplu iş sözleşmelerinin ücretler ve kazançlar üzerinde çok etkili olduğu görüldü.

Coğrafi bölge ve seçilmiş illerde ücretli çalışanların kazançları, 2003 yılının birinci döneminde, coğrafi bölgeye (seçilmiş iller dahil değil) göre aylık ortalama brüt kazançlar incelendiğinde, en yüksek kişi başına aylık ortalama brüt kazanç 1 milyar 216 milyon 982 bin lira ile Karadeniz Bölgesi'nde belirlendi. Seçilmiş dört ilde ise en yüksek brüt kazancın, 1 milyar 82 milyon 883 bin lira ile Ankara'da olduğu görüldü.

2003 yılının birinci yarısında kamu sektöründe, İzmir ilinde, Akdeniz (Adana hariç) ve Ege Bölgesinde (İzmir hariç) aylık ortalama brüt kazancın diğer bölge ve seçilmiş illere göre daha yüksek olduğu görüldü.

Özel sektörde ise; Karadeniz Bölgesi, Marmara Bölgesi (İstanbul hariç) ve Adana ilinde aylık ortalama brüt kazancın diğer bölge ve seçilmiş illere göre daha yüksek olduğu belirlendi.

2003 yılının ilk yarısında, ücretli çalışanlara yapılan ikramiye ve prim ödemelerinin, aylık ortalama brüt kazanç içindeki oranına bakıldığında, en yüksek değerin madencilik ve taşocakçılığı sektöründe olduğu görüldü.

Bu sektörde, 2003 yılının birinci döneminde, ikramiye ve primin aylık ortalama brüt kazanç içindeki oranı yüzde 15.7 oldu. İkramiye ve prim ödemelerinin oranı, kamu-özel sektör ayrımında karşılaştırıldığında; 2003 yılının ilk döneminde ikramiye ve prim ödemelerinin aylık ortalama brüt kazanç içindeki oranının kamu sektöründe yüzde 14.2, özel sektörde ise yüzde 11 olduğu görüldü.

Ankette kapsanan üç ekonomik faaliyet kolunda; ücretli çalışanlara yapılan düzensiz sosyal yardımların aylık ortalama brüt kazanç içindeki payı 2003 yılının birinci yarısında yüzde 2.7, kamu sektöründe yüzde 3.5, özel sektörde ise yüzde 2.4 olarak tahmin edildi. Asgari ücretler, 16 yaşını dolduranlar için, 1 Ocak 2003-30 Haziran 2003 tarihleri arasında aylık brüt 306 milyon lira, 16 yaşını doldurmayanlar için ise bu rakam aylık brüt 256 milyon 500 bin lira oldu.

Netgazete