SSK'da düşük emekli aylığı dönemi bitiyor
SSK yasasına tabi olarak çalışan orta ve üst gelir grubundaki kişiler için düşük emekli aylığı dönemi kapanıyor. 1999 yılında gerçekleştirilen reform sonrası SSK'da uygulanmakta olan emekli aylığı hesaplama yöntemi yeni bağlanan emekli aylıklarının azami düzeyini hızla yükseltiyor, en düşük ve en yüksek aylıklar arasındaki makas her geçen yıl açılıyor. 2000 yılından önce bağlanan en yüksek emekli aylığının bugünkü değeri 944.4 YTL iken, 2007 yılında bağlanan en yüksek aylık 1.478 YTL'ye ulaştı.
SSK'da 2000 yılı sonrası döneme ilişkin emekli aylıkları kabaca şöyle hesaplanıyor: Çalışma yaşamı boyunca primlerinizin ödendiği brüt ücretlerinizin güncelleştirilmiş değerlerinin ortalaması hesaplanıyor. Bu ortalama brüt ücret, çalışılan yıl sayısına göre hesaplanan aylık bağlama oranı ile çarpılarak emekli aylığı bulunuyor. Henüz yeni sistem yedi yaşında ve hiç kimse sadece bu sisteme göre yaşlılık aylığını hak etmedi. Bu nedenle aylıklar, hem 2000 öncesi eski sisteme göre hem de şimdiki sisteme göre ayrı ayrı hesaplanıyor ve her iki aylığın her iki sistemde geçirilen süre ile orantılı bölümleri toplanarak bağlanacak emekli aylığı bulunuyor.
Sonuç olarak gün geçtikçe, yeni bağlanan emekli aylıklarında şimdiki sistemin ağırlığı artıyor. Böylece yüksek prim ödeyenler için, bağlanacak emekli aylığının düzeyi de hızla artıyor. SSK emekli aylıklarının gelişimini gösteren aşağıdaki grafikte asgari ücret ve taban aylığın az çok paralel artışına karşın, azami aylık düzeyinin bunlardan çok daha hızlı artmakta olduğunu görmek mümkün.
Neden 2000 sonrası sistem daha yüksek aylık bağlıyor
2000 öncesi sistem daha yüksek aylık bağlama oranına sahipti, aylıklar bütün çalışma yaşamının değil son 10 yılki ücret düzeyi üzerinden hesaplanıyordu fakat prim alınan ücret düzeyi asgari ücretin iki katı bile değildi. Orta ve yüksek gelir gruplarının kazançlarının küçük bir bölümü üzerinden prim alınıyor, dolayısı ile düşük emekli aylığı hak ediliyordu. 2000 sonrasında prime esas ücret tavanı kademeli olarak asgari ücretin 6.5 katına kadar çıkarıldı. Böylece sisteme daha yüksek prim ödemek ve yüksek aylığa hak kazanmak olanaklı hale geldi. Bugün için en fazla 3.656,25 YTL brüt ücret üzerinden prim ödenebiliyor. Emekli aylığı hesaplanırken primi ödenen ücret esas alındığı için yüksek ücret düzeyinden prim ödenmesi emekli aylığının da yüksek bağlanmasına yol açıyor.
Böylece daha yüksek ücret ve daha uzun çalışma, bağlanacak emekli aylığının da yüksek olmasını sağlıyor. Tabii tersi de doğru; nasılsa emekli aylığının düzeyi çok değişmiyor zannedip, çalışma süresinin kısa ve prim ödenen ücretin düşük gösterilmesi neticede önemli ölçüde düşük emekli aylığına yol açabiliyor.
Geçen yıl yasalaşan ve bazı maddeleri Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiği için yürürlüğü 1 Temmuz 2007 tarihine ertelenen sosyal güvenlik reformu yasasıyla halen SSK'lılar için uygulanmakta olan bu sistem, aylık bağlama oranı düşürülerek ve devlet memurları için prime esas ücret tavanı kaldırılarak tüm çalışanları kapsayacak şekilde yaygınlaştırılıyordu. Ancak "yüksek mahkeme"nin yasanın özellikle aylıkların hesaplanmasına ilişkin maddelerinin devlet memurları açısından uygulanmasını iptal etmesi sonucu bu birliktelik sağlanamadı.