Yolsuzlukla mücadele kanunu tasarısı
Aşağıdaki Kanun tasarısı 4.5.2004 tarihinde Bakanlar Kurulunca TBMM'ye sevk edilmiştir.
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı, yolsuzlukla etkili mücadele çerçevesinde, bu Kanunda
belirtilen suçların soruşturulması ve kovuşturulmasında uygulanacak esas ve
usulleri belirlemektir.
Kapsam
Madde 2- Memurlar, memur sayılanlar, özel kanunlarındaki hükümlere göre memur
gibi cezalandırılanlar ve yabancı kamu görevlileri ile uluslararası örgüt görevlileri
veya bunların fiillerine iştirak edenler tarafından veya bunlarla iştirak hâlinde
olmaksızın gerçek kişilerce;
a) 1/3/1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 201/a, 201/b, 202, 205,
208, 209, 211 ilâ 214, 216, 218, 219, 275, 278, 339 ilâ 342, 345, 362, 366,
367, 504, 525/b ve 525/c maddelerinde yazılı,
b) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinin (b)
bendinde yazılı,
c) 29/5/1979 tarihli ve 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli
Hakkında Kanunun 15 inci maddesinde yazılı,
d) 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda öngörülen usul
çerçevesinde, Kanunun 47 nci maddesinin (A) bendinde ve aynı maddenin (B) bendinin
(3) numaralı alt bendinde yazılı,
e) 19/4/1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve
Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun 4 ve 13 üncü maddelerinde yazılı,
f) 13/11/1996 tarihli ve 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine, 2313
Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunda, 657 Sayılı Devlet
Memurları Kanununda ve 178 Sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 2 nci
maddesinin (b) bendinde yazılı,
g) 10/7/2003 tarihli ve 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda hürriyeti
bağlayıcı cezayı gerektiren,
suçların teşekkül hâlinde işlenmesi ve onaltı yaşından büyük işçiler için yürürlükte
bulunan asgarî ücretin bir aylık brüt tutarının bin katını aşan haksız menfaat
veya zararın ortaya çıkması ihtimalinin yeterli delil, iz, eser ve emarelerle
belirlenmesi durumunda bu Kanun hükümleri uygulanır.
Bu Kanunun uygulanmasında teşekkül, Kanunda sayılan suçları işlemek maksadıyla iki veya daha fazla kişinin anlaşarak birleşmeleridir.
Özel hukuk tüzel kişilerinin cezaî sorumluluğu
Madde 3- Diğer kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunun kapsamına
giren suçlar, özel hukuk tüzel kişilerinin tüzel kişiliğini temsil etme veya
tüzel kişilik adına karar alma yahut tüzel kişilikte denetim icra etme yetkisi
bulunanlar tarafından bu tüzel kişiliğin yararına olarak işlendiğinde, bu kişiler
cezalandırılmakla beraber özel hukuk tüzel kişisi hakkında da suçla elde edilen
menfaatin iki katından üç katına kadar para cezasına hükmolunur.
Soruşturma ve kovuşturma
Madde 4- Bu Kanunun kapsamına giren suçlardan dolayı yargılama görevi; Adana,
Ankara, Antalya, Diyarbakır, Erzurum, İstanbul, İzmir, Samsun ve Trabzon il
merkezlerinde bulunan ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenen
ağır ceza mahkemelerine aittir.
Adana'da görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: Adana, Aksaray, Gaziantep,
Hatay, Kahramanmaraş, Karaman, Kilis, Mersin, Niğde, Osmaniye;
Ankara'da görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: Ankara, Afyon, Bartın,
Bolu, Çankırı, Düzce, Eskişehir, Karabük, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Kütahya,
Nevşehir, Yozgat, Zonguldak;
Antalya'da görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: Antalya, Burdur, Denizli,
Isparta, Konya;
Diyarbakır'da görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: Diyarbakır, Adıyaman,
Batman, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Hakkari, Malatya, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa,
Şırnak, Tunceli;
Erzurum'da görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: Erzurum, Ağrı, Ardahan,
Erzincan, Iğdır, Kars, Van;
İstanbul'da görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: İstanbul, Balıkesir,
Bilecik, Bursa, Çanakkale, Edirne, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ, Yalova;
İzmir'de görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: İzmir, Aydın, Manisa,
Muğla, Uşak;
Samsun'da görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: Samsun, Amasya, Çorum,
Giresun, Kastamonu, Ordu, Sinop, Sivas, Tokat;
Trabzon'da görevli ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi: Trabzon, Artvin, Bayburt,
Gümüşhane, Rize;
illerini kapsar.
Bu Kanun kapsamındaki suçları yargılayacak olan ağır ceza mahkemesine gelen iş durumunun veya olağanüstü bir hâlin gerekli kılması hallerinde bir mahkemenin yargı çevresinde bulunan il ve ilçeler, Adalet Bakanlığının önerisi üzerine, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun kararıyla başka bir yerdeki ağır ceza mahkemesine bağlanabilir. Bu karar Resmî Gazetede yayımlanır. Yayımdan önce açılmış davalar hakkında bu sebebe dayanılarak yetkisizlik kararı verilemez.
Bu Kanun kapsamına giren suçların soruşturması, görevli mahkeme nezdinde bulunan Cumhuriyet savcılarınca bizzat yürütülür.
Bu Kanun kapsamındaki suçları yargılamakla görevli ağır ceza mahkemesi başkan ve üyeleri ile Cumhuriyet savcıları, birinci sınıfa ayrılmış hâkim ve Cumhuriyet savcıları arasından dört yıllığına Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atanır. Süresi bitenler bu görevlere yeniden atanabilirler. Meşru mazeretleri durumunda muvafakatleri alınarak veya haklarında yapılacak soruşturma sonunda görev yeri veya görevlerinin değiştirilmesine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilebilir.
Mahallî Cumhuriyet başsavcılığı veya suç askerî mahalde işlenmişse askerî savcılık, ihbar veya herhangi bir suretle bu Kanun kapsamına giren bir suçun işlendiğini haber alır almaz, durumu derhal görevli ağır ceza mahkemesi nezdindeki Cumhuriyet başsavcılığına bildirmekle beraber, görevli ağır ceza mahkemesi nezdindeki Cumhuriyet başsavcılığının işe el koymasına kadar gerekli soruşturmayı usulüne göre yapar ve evrakı derhal görevli ağır ceza mahkemesi nezdindeki Cumhuriyet başsavcılığına gönderir.
Bu suçlara bakmakla görevli Cumhuriyet savcılarının soruşturmayla ilgili harcamaları, suçüstü ödeneğinden usulüne uygun düzenlenmiş sarf kararları ile karşılanır.Bu Kanun kapsamına giren suçların soruşturma ve kovuşturmalarında aşağıdaki
hükümler uygulanır:
a) 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması
Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaz. Bu suçlar, görev sebebiyle işlenmiş olsalar
bile Cumhuriyet savcılarınca doğrudan soruşturulur.
b) Hakkında soruşturma açılan kamu görevlileri ile ilgili olarak Cumhuriyet
savcılığınca, kamu görevlisinin bağlı olduğu kurum veya kuruluşa derhal bilgi
verilir.
c) 30/7/1999 tarihli ve 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanununun
6 ncı maddesi hariç olmak üzere, 2 ilâ 10 uncu maddelerinde öngörülen usul ve
tedbirler uygulanabilir. Bu usul ve tedbirlerin uygulanmasına, görevli ağır
ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki (1) numaralı sulh ceza mahkemesi hâkimi
karar verir. Bu kararlara karşı yapılan itiraz aynı yerdeki (1) numaralı asliye
ceza mahkemesi tarafından karara bağlanır.
d) Kolluk; soruşturma ve kovuşturma sebebiyle şüpheli, sanık, tanık, bilirkişi
ve suçtan zarar görenleri, Cumhuriyet savcısının veya mahkeme naibinin veya
istinabe olunan hâkimin emriyle belirtilen gün, saat ve yerde hazır bulundurmaya
mecburdur. Bu emir, çağrılanlar hakkında kolluğa ihzar müzekkeresinde olduğu
gibi zor kullanma yetkisi verir.
e) Cumhuriyet savcısı, uluslararası andlaşmalar ve adlî yardımlaşma çerçevesinde
faillerin, suç delillerinin ve yolsuzluktan elde edilen gelirlerin, doğrudan
veya kolluk aracılığıyla yurt dışında araştırılmasıyla ilgili kararları alabilir
ve uygulatabilir.
f) Cumhuriyet savcısı, soruşturmanın yürütülmesi sırasında çalışma grubu oluşturabilir,
çalışma grubuna hangi kolluk birimlerinin ve kuruluş temsilcilerinin katılacağını
belirler. Cumhuriyet savcısı gerekli gördüğünde, kolluk görevlileri, kamu kurum
ve kuruluşlarından müfettiş, hesap uzmanı, murakıp, kontrolör, denetmen, uzman,
akademisyen gibi elemanların geçici olarak çalışma grubunda görevlendirilmesini
isteyebilir veya çalışma grubu oluşturmadan da bu kişilerin uzmanlık alanlarından
yararlanabilir. Bu konudaki istem ilgililerce derhal yerine getirilir. Bu istemi
özürsüz olarak yerine getirmeyenler üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıyla
cezalandırılır. Çalışma grubunda görevli olanlar, soruşturma süresince, soruşturmayı
yürüten Cumhuriyet savcısının izni olmadan bu görevinden alınamaz.
g) Cumhuriyet savcısının soruşturmaya yönelik bilgi ve belge istemleri, kamu
kurum ve kuruluşları ile gerçek kişi veya özel hukuk tüzel kişilerince, savunma
hakkına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, ivedilikle ve öncelikle yerine
getirilir. Aksine hareket edenler üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
h) Soruşturmanın gerekli kıldığı hallerde, suçun işlendiği veya delillerin bulunduğu
yerlere gidilerek soruşturma yapılır.
Yukarıdaki fıkranın (a) bendi hükmü müsteşarlar, valiler ve kaymakamlar hakkında uygulanamaz. Görevleri veya sıfatları sebebi ile özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tâbi olan sanıklarla ilgili özel kanun hükümleri saklıdır.
Bu Kanun kapsamında soruşturma ve kovuşturması yapılıp mahkûm olanlar hakkında 13/7/1965 tarihli ve 647 sayılı Cezaların İnfazı Hakkında Kanunun 4 ve 6 ncı madde hükümleri uygulanmaz.
Zamanaşımı
Madde 5- Bu Kanunun kapsamında yer alan suçların dava zamanaşımı süreleri iki
katı olarak hesaplanır.
Tedbirler
Madde 6- 4208 sayılı Kanun ve 4422 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla,
bu Kanunun kapsamına giren suçları işlediğine dair delil, iz, eser ve emare
bulunan kişilerin bu fiillerinden elde ettikleri hususunda kuvvetli belirtiler
bulunan her türlü taşınır ve taşınmazlarına soruşturma sırasında el konulmasına,
bankalar ve banka dışı malî kurumlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler nezdindeki
kiralık kasa mevcutları da dahil olmak üzere hak ve alacakları üzerindeki tasarruf
yetkisinin tamamen veya kısmen kaldırılmasına, bir tevdi mahalline yatırılmasına,
hak ve alacaklar ile mal, kıymetli evrak, nakit ve sair değerlerin idaresi için
diğer tedbirlerin alınmasına, soruşturma sırasında sulh ceza hâkimi, gecikmesinde
sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı; kovuşturma sırasında mahkeme tarafından
karar verilebilir. Tedbire Cumhuriyet savcılığınca karar verilmesi hâlinde yirmidört
saat içinde yetkili ve görevli sulh ceza hâkiminin onayına sunulur; hâkim kararını
kırksekiz saat içinde açıklar; aksi hâlde karar kendiliğinden kalkar.
Birinci fıkrada belirtilen mal varlığının hukuka uygun olarak elde edildiği anlaşıldığında, el koyma tedbirine karar verilmez veya verilmiş olan karar kaldırılır.
Sanık mahkûm edildiğinde, hükme konu suçla ilgili olduğu tespit edilen söz konusu mal varlığı ile hak ve alacaklar veya suçun işlenmesine ayrılan veya suçun işlenmesinde kullanılan veya suçtan doğan değer veya ürünlerin veya bunlar yerine geçen şeylerin ve müsaderesi gereken her türlü eşya veya gelirlerinin veya suçtan doğan her türlü yararın Devlete intikaline hükmolunur.
Suçun ortaya çıkarılmasına yardımcı olanlar
Madde 7- Bu Kanun hükümleri uyarınca soruşturulması ve kovuşturulması gereken
suçları işleyenler veya bunların fiillerine iştirak edenlerden;
a) Soruşturmaya başlamadan önce yetkili mercilere başvurup bilgi vererek suç
ve delillerin ortaya çıkarılması ve suçluların yakalanması hususunda yardımda
bulunanlara ceza verilmez.
b) Soruşturma sırasında yetkili mercilere başvurup bilgi vererek suç ve delillerin
ortaya çıkarılması ve suçluların yakalanması hususunda yardımda bulunanların
cezaları sekizde birine kadar indirilir.
c) Kovuşturma sırasında bilgi vererek suç ve delillerin ortaya çıkarılması ve
suçluların yakalanması hususunda yardımda bulunanların cezaları altıda birine
kadar indirilir.
d) Hüküm kesinleştikten sonra başvurup bilgi vererek suç ve delillerin ortaya
çıkarılması ve suçluların yakalanması suretiyle muhakemenin iadesi hususunda
yardımda bulunanların cezaları dörtte birine kadar indirilir.
Teşekkülü kuranlar ile sevk ve idare edenler bu madde hükmünden yararlanamazlar.
Suçtan doğan zararın giderilmesi
Madde 8- Bu Kanun hükümleri uyarınca soruşturulması ve kovuşturulması gereken
suçlardan birini veya birkaçını işleyen fail;
a) Suçla elde ettiği fayda dahil ortaya çıkan zararı kanunî faizden aşağı olmamak
kaydıyla değerlendirildiği tespit edilen miktarla birlikte soruşturma aşamasında
giderirse hakkında verilecek cezanın yarısı; kovuşturma aşamasında giderirse
hakkında verilecek cezanın üçte biri indirilir.
Ödeme teklifinde bulunmak üzere yapılan başvuru zamanaşımını keser. Ödeme teklif veya plânında öngörülen süre zarfında zamanaşımı işlemez.
Edinilen haksız menfaat veya verilen zararın miktarına ve teşekkül halinde işlenmiş olup olmamasına bakılmaksızın, 2 nci maddede yazılı suçlardan birini veya birkaçını işleyen failler hakkında da birinci fıkra hükmü uygulanır.
Suçla elde edilen fayda dahil tüm zararın kanunî faizden aşağı olmamak kaydıyla değerlendirildiği tespit edilen miktarla birlikte ödenmesi, ödeme teklifi veya plânının esas ve usulleri yönetmelikle düzenlenir.
Yardım sağlayan kimselerin korunması
Madde 9? Bu Kanun kapsamındaki suçları ihbar edenler, suç ve delillerin ortaya
çıkarılması ve suçluların yakalanması hususunda yardımda bulunan kimseler ve
bunların yakınları hakkında 4422 sayılı Kanunun 7 nci maddesinde belirtilen
koruma önlemleri uygulanır.
Savunma hakkı engellenmeksizin, mahkemeye bilgi verenlerin tanınmasını engelleyecek görünüş, ses, kıyafet değişikliği yöntemleri kullanılarak veya video ve ses bağlantısı veya diğer uygun araçlar dahil iletişim teknolojisinden yararlanılarak dinlenilmelerine mahkemece karar verilebilir.
İkramiye
Madde 10- Suçun önlenmesi, soruşturulması ve kovuşturulması ile görevli olanlar
ve failler hariç, bu Kanun kapsamında yer alan suçların ve delillerin ortaya
çıkarılması, faillerinin yakalanması ve kamu zararının giderilmesinde yardım
sağlayan kişilere, esas ve usulleri yönetmelikle belirlenmek üzere, sağlanan
yardım oranında, giderilen zararın yüzde biri kadar, İçişleri Bakanlığı bütçesinin
ilgili tertibinden ikramiye verilir. Diğer kanunlarda da ikramiyenin öngörülmesi
hâlinde kişinin lehine olan kanun hükümleri uygulanır.
Asılsız ihbar veya şikâyette bulunanlar hakkında üç aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
EğitimMadde 11- Yolsuzlukla mücadele kapsamında personelin eğitimi ve halkın aydınlatılması için gerekli olan çalışmalar Adalet ve İçişleri bakanlıklarının koordinasyonunda ilgili kurumlarca yapılır.
Yönetmelik
Madde 12- Bu Kanunun 4, 6 ilâ 10 uncu maddelerinin uygulanmasına ilişkin esas
ve usuller, bu Kanunun yayımını takip eden üç ay içinde Adalet Bakanlığınca
hazırlanarak Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.
Madde 13- 4422 sayılı Kanunun 8 inci maddesine aşağıdaki cümle eklenmiştir.
?5, 6 ve 7 nci maddelerin uygulanmasında süre şartı aranmaz.?
Geçici Madde 1- Edinilen haksız menfaat veya verilen zararın miktarına ve teşekkül
halinde işlenmiş olup olmamasına bakılmaksızın, 2 nci maddede yazılı suçlardan
dolayı mahkûm olanlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay
içinde infaz işlemlerini yürütmekle görevli Cumhuriyet başsavcılığına başvurup;
a) Suçla elde ettikleri fayda dahil, ortaya çıkan zararı kanunî faizden aşağı
olmamak kaydıyla değerlendirildiği tespit edilen miktarla birlikte giderdiklerinde
haklarında hükmolunan cezanın beşte ikisi indirilir.
b) Suçla elde ettikleri fayda dahil, ortaya çıkan zararı kanunî faizden aşağı
olmamak kaydıyla değerlendirildiği tespit edilen miktarla birlikte gidereceklerini
beyan eder ve bu husustaki ödeme teklifi veya plânı, ödemeyi kabul etme yetkisi
bulunan kamu kurum veya kuruluşu veya gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi tarafından
kabul edilirse, ödeme teklif veya plânındaki miktarın dörtte birinin peşin olarak
ödenmesi kaydıyla hükmün infazı bir yıl süreyle ertelenir. Erteleme süresi içinde
ödeme teklif veya plânında belirlenen meblağın tamamı ödediğinde haklarında
hükmolunan cezanın üçte biri indirilir. Ödeme teklif veya plânına taksirle de
olsa uyulmaması hâlinde ise hükmün infazına devam olunacağı gibi; eylem başka
bir suç teşkil etse dahi fail ayrıca iki yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezasıyla
cezalandırılır.
Ödeme teklifinde bulunmak üzere yapılan başvuru zamanaşımını keser. Ödeme teklif veya plânında öngörülen süre zarfında zamanaşımı işlemez.
Bu madde hükümleri, 18/6/1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında yazılı suçları işleyenler hakkında da uygulanır.
Yürürlük
Madde 14- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 15- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.