Bankaların TL ihtiyacı faizleri yükseltti

Devlet kefaletiyle 2017 yılında reel sektöre 250 milyar liralık kaynak musluğunun açılması TL ihtiyacını da beraberinde getirdi. Bu durum kredilerin mevduata oranını yüzde 120'ler seviyesine taşırken, yeni kredi taleplerinin karşılanması için de bankalar mevduata yöneldi. Finansman kaynağı bulmak için mevduat yarışına girilmesi ise faizleri tırmandırdı. Böylelikle mevduat faizleri yüzde 14-15 seviyesine yükseldi. Kredilerin mevduata oranında yasal sınırın gözetilmesinden dolayı, bankaların çok rahat kredi veremediğini iddia edildi. Bankacılık çevrelerinden edinilen bilgilere göre, kredilerin mevduata oranı yüzde 120'lere geldi. Bir noktada mevduatta yeni kaynak ihtiyacı doğdu. Bunun için üç yol var.

Sermaye girişi, yurtdışı borçlanma ve tasarruf sahiplerinin mevduatları. Bugünkü konjonktürde dışarıdan para bulmak maliyetli. Risk primi yüksek. O nedenle en iyi kaynak mevduat. Tasarruf sahiplerinden mevduat toplamak için de mevduata yüksek faiz söz konusu. Öte yandan Kredi Garanti Fonu (KGF) teminatlı kredilerde yaşanan patlama, TL'deki sıkışıklığı önemli ölçüde artırdı. KGF kredilerinde devlet garantisi olduğundan bankalar ellerinde parayı 2017 yılında çok hızlıca kredi olarak verdi. Yeni kredilerde ise bankaların uymak zorunda olduğu yeterlilik rasyosuna dikkat ediliyor. Bunu aşabilmenin iki yolu var. Bankalara ya yeni sermaye girişinin olması ya da piyasadan mevduat toplanması. Bu nedenle bankalar mevduat yarışına girdiler. Böylelikle bankaların faizleri yüzde 14-15 seviyesine tırmandı. Bankaların uymak zorunda oldukları sermaye yeterlilik rasyosu nedeniyle bankalar çok rahat kredi veremiyor. Merkez Bankası verilerine göre, TL mevduatta ağırlıklı faiz oranı yıllık ortalama yüzde 11.75 ile 14.55 arasında. Buna göre en düşük bir ay vadeli TL mevduata bankalar yüzde 11.75 faiz verirken, 3 aya kadar yüzde 13.45, bir yılda 14.45 ve 6 ayda yüzde 14.48'e kadar çıkıyor. Kredi faizlerine bakıldığında ise yüzde 14.96 ile 21.2 arasında. Buna göre, kredili mevduat hesabı (KMH) dahil TL tüketici kredilerine uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranı yüzde 21.29 olurken, KMH hariç tüketici kredileri yüzde 19.74, taşıt yüzde 17.44, konut yüzde 14.96 seviyesinde.

KREDİLERİN MEVDUATA ORANI SINIRA DAYANDI

Öte yandan Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, geçtiğimiz yıllarda konuya ilişkin açıklamalarda bulunmuştu. Bankaların imkanlarının kredi mevduat oranın yüzde 120 olması nedeniyle "artık sınıra dayanmış durumda" olduğuna dikkat çeken Şimşek, tasarruf oranlarının artması gerektiğine dikkat çekerek şunları söylemişti: "Yani dışarıdan kaynak gelmezse içeride tasarruf imkanları artmazsa, yani sisteme daha çok kaynak girişi olmazsa, sistem kredi hacmi anlamında önümüzdeki döneme ilişkin fazla bir manevra alanı kalmamış durumda. Sermaye yeterlilik oranları yüksek. Kredi mevduat oranlarının yükselmiş olması mevduat faizlerini de yükseltiyor. TCMB'nin tanımı gereği piyasaya verdiği miktar sınırlı olmak zorunda.

TCMB'nin attığı adımlar kredi maliyetlerini bir miktar aşağı çekmeli ki muhtemelen olumlu etkileyecektir ki büyük resimde önemli ancak tek belirleyici değil. Dolayısıyla esas olan Türkiye'ye kaynak girişinin artması, Türkiye'nin kendi iç tasarruflarını arttırması. Bu iki değişken çok önemlidir. Zaten bu alanlarda da çok ciddi çalışmalarımız var."