Özelleştirilen kamu kurumlarında çalışan (I) sayılı, (II) sayılı ve kapsam dışı personelin nakli ile ilgili hususlar, nakilleriden sonra maaşlarda meydana gelen değişmelere ilişkin bilgiler bu bölümde bulunmaktadır.
ÖZELLEŞTİRİLEN KURULUŞLARIN PERSONELİNİN NAKLİ
4046 sayılı Kanunun 22. maddesi hükmü gereğince özelleştirme programına alınan veya özelleştirilen (kapatılan, satılan, tasfiye edilen vb.) kuruluşlarda çalışan 657 sayılı Kanuna tabi personel ile kapsam dışı personel de dahil olmak üzere sözleşmeli personel Devlet Personel Başkanlığı aracılığıyla diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilmektedirler. Bu kuruluşlarda çalışan kapsam içi işçi statüsündeki personel nakil kapsamı dışında tutulmuştur. Burada kapsam dışı ve kapsam içinin ne anlama geldiğinin açıklanmasında yarar vardır.
Kapsam dışı personel ve kapsam içi personel Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarında İş Kanun çerçevesinde çalıştırılan işçilerdir. Uygulamada sendikalarla işveren arasında akdedilen toplu iş sözleşmesinden faydalananlara "kapsam içi" yararlanmayanlara ise "kapsam dışı" personel denmektedir. Bu terimlerin Kanunlarda yapılmış bir tanımı bulunmamakta sadece 4046 sayılı Kanunda "kapsam dışı personel" tabiri geçmektedir.
Kapsam dışı personel adıyla belirlenen görev unvanları kurumlarda belirli bir süre işçi statüsünde çalıştıktan sonra Sendika ile ilişkisini kesen ve daha çok idareci niteliğindeki personeli ifade etmektedir. Bu ayrımdaki amaç ise bu kesimin yetkilerinin, asli ve sürekli görevleri genel idare esaslarına göre yürüten personele(memurlara) benzemesidir.
Nakle tabi personelin nakil işlemi çeşitli aşamalardan geçmektedir. Bu aşamaları ve aşamalara ilişkin ortaya çıkan sorunları şöyle açıklayabiliriz:
1- NAKLEDİLECEK PERSONELİN BİLDİRİLMESİ:
Nakle tabi istihdam fazlası personele ilişkin bilgi formları ilgili kuruluşlar tarafından Özelleştirme İdaresi Başkanlığı aracılığıyla Devlet Personel Başkanlığına intikal ettirilmektedir. Nakle tabi personelin hangisinin istihdam fazlası olduğu ilgili kuruluş tarafından Özelleştirme İdaresi Başkanlığının onayı alınmak suretiyle belirlenmektedir.
2- NAKLE TABİ PERSONELİN ATANMASININ TEKLİF EDİLMESİ:
Özelleştirilen kuruluş personelinin Devlet Personel Başkanlığına bildirildikleri tarihten itibaren 45 günlük süre içinde aynı Başkanlık tarafından atanmalarının teklif edilmesi gerekirken, özelleştirme programına alınan kuruluş personelinin atanmalarının teklif edilmesinde herhangi bir süre kaydı bulunmamaktadır.
Devlet Personel Başkanlığının yaptığı nakil işlemi atama işlemi sayılmamakta, atama işleminin gerçekleştirilmesine yönelik bir teklif olarak kabul edilmektedir. Yani Devlet Personel Başkanlığı, yaptığı nakil işleminde; nakle tabi personelin unvanı, sınıfı, derecesi, kurumu, teşkilatı ve ili tespit edilerek diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanması teklif edilmektedir. Atama teklifinin atanma işlemine dönüşmesi, personelin atanmasının teklif edildiği kurum ve kuruluşların atamayı gerçekleştirmek istemelerine bağlıdır. Kurum ve kuruluşlar bazen kadro veya pozisyon yokluğu, eleman ihtiyacı bulunmaması gibi gerekçelerle bu atama tekliflerini reddetmektedirler. Devlet Personel Başkanlığı kurum ve kuruluşların atama tekliflerinin reddine ilişkin gerekçelerini makul bulursa personelin başka kurum ve kuruluşlara naklini teklif edebilmekte, kabul edilir bulmazsa atama teklifinde ısrar edebilmektedir. Bu işlemler çok fazla zaman alabilmekte ve bir çok yazışmanın yapılmasını gerektirmektedir.
3- DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞININ ATAMA TEKLİF EDERKEN ESAS ALDIĞI PRENSİPLER:
a) Nakle tabi istihdam fazlası personel hangi ilden bildirildiyse o ilde istihdamına öncelik verilecek şekilde, bu ilde kadro yoksa civar illerden en yakında bulunandaki bir kadroya atama teklif edilmektedir. Uygulamada, personelin atanmayı talep ettikleri 3 ili sırayla belirledikleri tercih formları kuruluşları aracılığıyla Devlet Personel Başkanlığına gönderildiğinde söz konusu Başkanlık atama teklifinde bu tercihleri de dikkate almaktadır.
b) Personel hangi unvanla bildirildi ise (I sayılı cetvele tabi şube müdürü ve daha üst kademede görev yapanlar hariç olmak üzere), toplam hizmet yılı ve öğrenim durumu dikkate alınarak öncelikle aynı unvanlı kadro veya pozisyona, bunun mümkün olmaması halinde görev bakımından benzer bir kadroya atama teklif edilmektedir.
c) Şube müdürü ve daha üst düzey kadrolardaki personelin ise, istisnai haller saklı kalmak üzere, 4046 sayılı Kanun gereğince Devlet Personel Başkanlığınca kurumlara tahsis edilen araştırmacı kadrolarına atanmaları teklif edilmektedir.
İstisnai haller, söz konusu personelin üst düzey kadrolara atanmaları yönünde çeşitli kurumlardan talep yazılarının Devlet Personel Başkanlığına intikal ettirilmesidir.
d) Personel talebi bulunan kurum ve kuruluşların talepleri genel hükümlere aykırı olmamak kaydıyla Devlet Personel Başkanlığı tarafından yerine getirilmektedir.
e) Kurum ve kuruluşların istihdam yapısını bozacak şekilde personel nakli yapılmamaktadır. Örneğin ziraat mühendisinin Tarım ve Köyişleri Bakanlığına naklinin teklif edilmesi yerinde bir uygulamadır.
f) Benzer nitelikli kamu kurum ve kuruluşları arasında nakil işlemi yapılmasına özen gösterilmektedir.
4- ATAMA TEKLİFİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR :
Nakle tabi istihdam fazlası personelin "durumlarına uygun boş kadro ve pozisyonlara" atanma teklifleri hususunda Devlet Personel Başkanlığı yetkili olmakla birlikte, ilgilinin durumuna uygun boş kadro ve pozisyonun tespitinin nasıl yapılacağına dair kanuni bir hüküm bulunmaması ve bu konuda çıkarılmış tebliğde yeterince açıklık bulunmaması söz konusu işlemlerin dava konusu olmasına sebep olmaktadır.
Devlet Personel Başkanlığı, atama teklif ettiği kurumdan olumsuz yanıt alıp bu olumsuz yanıtı kabul edilebilir bulduğu takdirde atama teklifini iptal ederek ilgili personelin bir başka kuruma naklini teklif etmekte, gerekçeyi makul görmezse atama teklifinde ısrar etmektedir.
Başka bir kurum veya kuruluşa Devlet Personel Başkanlığı tarafından nakli teklif edilen istihdam fazlası personel; eş veya sağlık durumu gibi gerekçeler ileri sürmek suretiyle teklif edildiği kurum ve kuruluşa atanmasına ilişkin işlemi iptal ettirebilmektedir. Teklif işlemi bu suretle iptal edilen personelin aynı Başkanlık tarafından başka bir kurum veya kuruluşa nakli teklif edilmektedir.
Devlet Personel Başkanlığı tarafından nakli teklif edilen bir personel teklif edildiği kurum ve kuruluşta göreve başlamadan, başka bir kurum veya kuruluş tarafından talep edildiğine dair yazıyı Devlet Personel Başkanlığına intikal ettirirse ilk nakil işlemi iptal edilerek ataması talep edilen kurum veya kuruluşa ataması anılan Başkanlık tarafından teklif edilir.
5- ATAMA İŞLEMİNİN YAPILMASI (NAKİL İŞLEMİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ) :
Nakle tabi personel Devlet Personel Başkanlığının teklif ettiği ilgili kurum ve kuruluşlara atanma işleminin yapılıp yeni görevine başlamasıyla 4046 sayılı Kanunun kapsamından çıkmaktadır. Zira bu personel, nakledildiği yeni kurumda göreve başladığından atandığı kurumun teşkilat kanunuyla irtibatlandırılmış olup, artık o kurumun personeli statüsündedir. 4046 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan naklen atama işlemleri, açıktan atama işlemleri ile normal olarak yapılan naklen atama işlemlerinin tabi olduğu mevzuattan muaftır.
6- NAKLEN ATANAN PERSONELİN İNTİBAK İŞLEMLERİ :
Devlet Personel Başkanlığı tarafından diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilen personelin intibak işlemleri 4046 sayılı Kanunun Geçici 9. maddesi gereğince şöyle yapılmaktadır:
a) 657 sayılı Kanuna tabi olarak çalışırken sözleşmeli statüdeki bir pozisyona geçen bir personelin sözleşmeli statüye geçtiği tarihteki kazanılmış hak aylık derecesi ve kademesi tespit edilmektedir. Daha sonra sözleşmeli olarak çalıştığı süreler her yılı bir kademe ve her üç yılı bir derece olacak şekilde 458 sayılı Kanun Hükmünde Kararaname de dikkate alınarak öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri dereceyi aşmamak kaydıyla kadro şartı aranmaksızın intibak işlemleri yapılmaktadır.
b) Kuruluşundaki ilk görevine kapsam dışı personel dahil olmak üzere sözleşmeli statüde başlayan ve bu statüde çalışmaktayken 4046 sayılı Kanun çercevesinde 657 sayılı Kanuna tabi bir kadroya atanan personel; hizmetleri her yıl bir kademe ve her üç yılı da bir derece olacak şekilde ve 458 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince bir derece ilave edilmek suretiyle öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri dereceyi aşmamak kaydıyla durumlarına uygun kadrolara kadro şartı aranmaksızın intibak ettirilirler. Buradaki "kadro şartı aranmaksızın" ifadesiyle, atanılan kadro derecesinin önemli olmadığının belirtilerek kazanılmış hak aylık derece ve kademesinin esas alınmasının sağlanması hedeflenmektedir
7- NAKLEN ATANAN PERSONELİN MAAŞ DURUMU :
a-) I sayılı cetvele tabi olanlar:
4046 sayılı Kanunun 22. maddesinde "Bu madde gereğince nakledilen personelden (bu Kanuna göre anonim Şirket halinde birleştirilen kuruluşlardaki personel dahil) 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki I sayılı cetvelde belirtilen personelin, eski kadrolarına ait aylık, ek gösterge ve her türlü zam ve tazminat (ek tazminat hariç) hakları şahıslarına bağlı olarak atandıkları görevlerde kaldıkları sürece saklı tutulur. 399 sayılı KHK gereğince I sayılı cetvele tabi iken bu madde çerçevesinde daha önce nakil işlemi gerçekleştirilenler de bu fıkra hükmünden yararlanırlar" denilmektedir.
Buna göre Teşebbüs ve bağlı ortaklıklarda asli ve sürekli görevleri genel idare esaslarına göre yürüten genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftiş kurulu başkanı, kurul ve daire başkanları, müessese, bölge, fabrika, işletme ve Şube müdürleri, müfettiş ve müfettiş yardımcıları ile 399 sayılı KHK'ya ekli (I) sayılı cetvelde kadro unvanları gösterilen diğer personel ; 4046 sayılı Kanun çerçevesinde Devlet Personel Başkanlığınca 657 sayılı Kanuna tabi bir göreve atanması halinde, kuruluşlarında almış oldukları aylık, ek gösterge varsa ikramiye, her türlü zam ve tazminat haklarının (kuruluşlarından aldıkları ek tazminat hariç olmak üzere) hepsini almaya devam ederler. 4046 sayılı kanun çerçevesinde ataması yapılan (I)sayılı cetvele tabi personel kendi isteği ile başka bir kurumu atanırsa belirtilen haklardan yararlanması sona erer.
b-) I sayılı cetvel dışında kalanlar:
4046 sayılı kanunun 22 nci maddesinde; "kamu kurum vekuruluşlarına atanan personelin atgandıkları tarihteki kadro ve pozisyonlarına ait aylık, ek gösterge, ikramiye, her türlü zam ve tazminat haklarını veya sözleşme ücretlerinin net tutarının, nakledildiği kuruluş mevzuatına göre hak edeceği aylık, ek gösterge, varsa ikramiye, her türlü zam ve tazminat haklarının veya sözleşme ücretinin (varsa ikramiye dahil) net tutarından fazla olması halinde aradaki fark giderilinceye kadar, herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın tazminat olarak ödenir." denilmektedir.
Yani I sayılı cetvel dışındaki personelin (sözleşmeli personel ve kapsam dışı personel), nakledilmeden önceki kurumda aldığı maaş; nakledildiği yeni kuruluşta alacağı aylık, ek gösterge, varsa ikramiye, her türlü zam ve tazminat haklarının veya sözleşme ücretinin (varsa ikaramiye dahil) net tutarından fazla olması halinde arasındaki fark giderilinceye kadar herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın tazminat olarak ödenmektedir.
Burada söylenmesi gereken en önemli hususlardan birisi de;atanmadan önceki en son alınan maaşın sabitlenmesi ve gelen zamlardan etkilenmemesidir. Nezaman ki gelen zamlar sonucu elde edilen maaş, atanmadan önceki maaşı geçerse kişi yeni maaşı almaya başlar.
