Ortadoğuda petrol depremi

Rusya ve Suudi Arabistan arasındaki kesinti anlaşmazlığı petrol fiyatlarında son yılların en büyük düşüşünün görülmesine neden oldu. Petrolün varil fiyatı gün içerisinde yüzde 30 düşüşle 31,27 dolara kadar indi. Bu sert düşüş, körfez savaşından bu yana görülen en keskin günlük düşüş oldu. Petrol fiyatlarını son 4 yılın en düşük seviyesine düşüren dalganın asıl tetikleyicisi Çin'den dünyaya yayılan ölümcül virüs korona. Koronavirüs şokunu henüz atlatamayan enerji piyasaları Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC'in Viyana'daki toplantısından anlaşma çıkmamasıyla yeni bir krizi daha yüklenmek zorunda kaldı.

ORTALIK YANGIN YERİ

Geçtiğimiz Petrol İhraç Eden Ülkeler (OPEC) toplantısında OPEC üyeleri 1.5 milyon varil kesinti önerisinde bulunurken, OPEC+ üyesi Rusya bunu kabul etmedi ve petrol rezervlerinin fiyat düşüşüne hazırlıklı olduğunu belirtti. Suudi Arabistan ise buna karşılık olarak ham petrol üretimini artırma ve satış fiyatını düşürme kararı aldığını duyurdu. Bu gerilim haftanın ilk işlem günün de piyasaları vurdu. Petrol üretici ülkeleri karşı karşıya gelince ortalık yangın yerine döndü.

BU ÜÇ ÜLKEYİ VURUR

Petroldeki düşüş Suudi Arabistan, Rusya ve ABD'yi vuracak. Son 4 yılda 3 kez petrol üretimini azaltan Rusya, üretimde kesintiyi kabul etmeyerek fiyatlardaki düşüşün bir süre daha devam etmesini ve ABD'nin kaya petrolü üreticilerinin bir kısmının piyasa dışına itilmesini hedefliyor. Ekonomisinin yüzde 90'ı petrol üretimi ve ihracatına bağlı Suudi Arabistan'ın bütçesini dengeleyebilmesi için petrol fiyatlarının 80-85 dolar arasında seyretmesi gerekiyor. Fiyatların 50 doların üstüne çıkmasıyla Suudi Arabistan ve Rusya'nın pazar paylarının önemli kısmını ele geçiren ABD, Kasım 2018'de bu ülkeleri geride bırakarak dünyanın en büyük ham petrol üreticisi oldu

ASIL TEHDİT KORONAVİRÜS

2020'ye 66 dolar dolaylarında giriş yapan ham petrolün varil fiyatı geçtiğimiz hafta cuma günü 45 dolar civarına indi. Fiyat dün ise 1991 yılından bu yana en sert günlük düşüşünü yaşayarak yüzde 30'luk kayıpla 31 dolara kadar geriledi. Petrol fiyatlarında daha sonra kayıpların telafi edilmeye başlanmasıyla birlikte dengelenme sağlanırken, piyasa otoriteleri iki ülke arasındaki anlaşmazlığın uzun süreli bir düşüşe sebep olmayacağını düşünüyor. Enerji piyasalarını asıl korkutan senaryo ise koronavirüs salgınının öngörülemeyen geleceğiyle OPEC'in izleyeceği karşı politika olarak öne çıkıyor.

8 MİLYAR DOLAR KASADA KALABİLİR

Türkiye ise petrol ve diğer enerji kaynakları piyasalarındaki dalgalanmadan karlı çıkan taraf olarak dikkat çekiyor. Türkiye ithalatının büyük bir kısmını enerji kaynaklarından gerçekleştirirken, petrol fiyatlarındaki düşüşler cari açığa pozitif yansıyor. Geçen yılın ortalaması 64.37 dolar olarak gerçekleşirken, Türkiye bu dönemde 263 milyon varil ham petrol ihraç etti. Bu alımın Türkiye'ye faturası 16,9 milyar dolar oldu. Eğer rakamlar bu seviyelerde kalırsa; geçen yıl yapılan ham petrol ithalatına bu kez Türkiye varil fiyatı 35 dolar olsa dahi 9 milyar 200 milyon dolarlık bir ödeme yapacak. Bu da ülkemizin 7,7 milyar dolar daha az ödeyeceği, bir başka deyişle yaklaşık 8 milyar doların Türkiye'nin kasasında kalacağı anlamına geliyor.

Türkiye kazançlı çıkacak

Fiyatların düşmesi Türkiye'nin de aralarında bulunduğu petrol ithalatçısı ülkelerin elini rahatlatıyor. Geçtiğimiz yıl petrol ithalatına 16,9 milyar dolar veren Türkiye'nin bu yıl yaklaşık 8 milyar dolar kazançlı çıkması bekleniyor. Ham petrol fiyatlarındaki büyük düşüş akaryakıt pompa fiyatlarına da yansıyacak.

POMPA FİYATINA YANSIYACAK

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye'nin petrol piyasasında oturmuş bir fiyatlama mekanizması olduğunu belirterek, "Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), ham petrollerdeki ve diğer maliyetlerdeki değişimin hangi oranlarda pompaya yansıyacağını belirlemiş durumda. Mekanizmayı arkadaşlar çalışıyorlar, açıklayacaklar" dedi. Son zamanlada küresel petrol talebindeki düşüşün birçok etkene bağlı olduğunu ifade eden Dönmez, petrol fiyatlarının düşük seviyelerde kalıcı olup olmayacağını da bugünden söylemenin erken olduğunu vurguladı. Dönmez, ayrıca geçtiğimiz yıl ortalama 100 milyon varil olan petrol tüketiminin de bu yılın ilk çeyreğinde düşüş trendine girdiğini dile getirdi.

PETROLDE YATIRIMLARI ETKİLER

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, petrol piyasasında Rus ruleti oynamanın ölümcül sonuçları olabileceği uyarısı yaptı. Birol, 25 doların altındaki fiyatların ABD'de yeni kaya petrolü gelişmelerini durdurabileceğini belirtti. Birol, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada şu değerlendirmelerde bulundu: "Koronavirüsü petrol endüstrisine yeni belirsizlikler getirdiği gibi yeni stratejiler ve yatırımları etkilemektedir. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) olarak biz, korona krizini yakından izliyoruz ve düzenli bilgilendirmemizi resim netleştikçe yapacağız. Bu durum kömür, gaz ve yenilenebilir enerji gibi pek çok alanı ilgilendiriyor, aynı zamanda taşımacılık sektörü de etkilenecek."

ETKİSİ KISA SÜREBİLİR

Petrol fiyatlarında koronavirüs sebebiyle bir düşüş olduğunu aktaran Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, Rusya ve Suudi Arabistan anlaşmazlığının bu kırılmayı güçlendirdiğini vurguladı. OPEC anlaşmazlığının petrol fiyatları üzerindeki etkisinin kısa olacağını söyleyen Akyener, asıl etkinin koronavirüs olduğunu dile getirdi. Akyener, Türkiye'nin her türlü karlı çıkacağını belirterek, "Düşüş cari açığa doğrudan etki eder" diye konuştu.

BİZİM İÇİN FIRSAT

Enerji Verimliliği Derneği (ENVER) Genel Başkanı Murat Kalsın, Covid-19 virüsünün küresel ekonomiyi yavaşlatması neticesinde petrol fiyatlarının düştüğünü aktardı. Anlaşmazlığının bir fırsat olduğunu kaydeden Murat Kalsın, "Bizim gibi ülkeler için bu rakamlar çok cazip tabii" diye konuştu. Türkiye cari açığının en büyük nedenin enerji ithalatı olduğuna dikkati çeken Kalsın, "Kısa sürede pompa fiyatlarına yansıyacaktır"dedi.

İTHALATI DÜŞÜRECEK

Petrolde yaşanan krizin Türkiye gibi ülkeler için avantaj olduğunu ifade eden Uluslararası Enerji Uzmanı Emin Emrah Danış, "Petrol fiyatlarının 30-35 seviyelerinde gerçekleşmesi Türkiye'nin 2020 yılında ham petrol ithalatının ciddi oranda düşmesini beraberinde getirecek" dedi. Danış, düşen fiyatların 6 ila 9 ay sonra faturalara yansıyacağını kaydetti.

Arzu Kurum Burak Karaca