10 soruda referandum

Yeni bir anayasa tartışılırken 21 Ekim'de kısmi anayasa değişikliği paketi için referandum yapılacak. Peki Türkiye neyi oylayacak?

1- Türkiye, 21 Ekim referandumunda neyi oylayacak?

AKP, 22 Temmuz seçiminden önce Cumhurbaşkanlığı seçiminin Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmesi üzerine, seçimi halka yaptırmak için bir Anayasa değişikliği paketi hazırladı. Bu teklifi veto eden Sezer, Meclis'in ikinci kez aynen kabul etmesi üzerine paketi referanduma götürdü. Seçmen, 21 Ekim'de sandık başına gidecek.

2-Referandumda oylanacak pakette neler var?

Pakette Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, görev süresinin 7 yıldan 5 yıla düşürülmesi, iki kez seçilebilmesi, Meclis'in bütün toplantılarını en az 184 milletvekili ile yapabilmesi, milletvekili seçimlerinin 5 yıldan 4 yıla düşürülmesi ve 11. Cumhurbaşkanının paketin yürürlüğe girmesinden 40 gün sonraki ilk Pazar halk tarafından seçilmesi düzenleniyor.

3-Referandumda ?evet' çıkarsa ne olacak?

Referandumdan ?hayır? çıkarsa paket yürürlüğe giremeyecek. Ancak ?evet? çıkarsa paketteki düzenlemeler kesin sonuçlar Resmi Gazete'de yayımlanarak ilan ettiği tarihte yürürlüğe girecek ve mevcut Anayasa değişecek.

4-11. Cumhurbaşkanı'na ilişkin nasıl bir düzenleme yer alıyor?

?Evet? çıkması halinde, 11. Cumhurbaşkanı'nın halk tarafından seçilmesini öngören düzenleme de yürürlüğe girmiş olacak. Paketin yürürlüğe girdiği tarihten 40 gün sonra gelen ilk Pazar günü halk cumhurbaşkanı seçiminin ilk turu için sandığa gidecek.

5-Tartışmanın nedeni referandumdaki geçici madde?

Pakette yer alan düzenleme 11. Cumhurbaşkanı'nın halk tarafından seçilmesini düzenliyor. Ancak Gül, TBMM tarafından 11. Cumhurbaşkanı olarak seçildi ve göreve başladı. Buna rağmen pakette 11. Cumhurbaşkanının halk tarafından seçileceğine ilişkin düzenlemenin yer alması tartışmalara neden oluyor.

6-Hukukçular ile hükümet farklı düşünüyor

Aralarında eski Yargıtay Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu, Prof. Dr. Süheyl Batum ve eski Anayasa Mahkemesi Başkanı Yekta Güngör Özden'in de olduğu birçok hukukçu, referandumdan evet çıkması halinde, 40 gün sonraki ilk Pazar günü yeni Cumhurbaşkanı'nın seçilmesi gerektiğini savunuyor. AKP ise, Gül'ün 11. Cumhurbaşkanı olarak seçilerek göreve başladığını belirterek ?Gül'den sonra 12. Cumhurbaşkanı seçileceği için bu madde uygulanamaz? görüşünde.

7-Kritik sorunu kim, ne zaman çözecek?

Referandumdan evet çıkması halinde 40 gün içinde yeni cumhurbaşkanının halk tarafından seçilip seçilmeyeceğine Yüksek Seçim Kurulu karar verecek.

8-YSK 40 gün içinde seçim derse ne olacak?

YSK'nın yeni Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılmasına karar vermesi durumunda Aralık başında veya ortasında ilk tur seçim yapılacak. Bu seçimde aday olabilmek için en az 20 milletvekilinin imzası gerekecek. Seçimin ilk turunda yarışan adaylardan hiçbiri yüzde 50'yi geçemezse, ilk turu katip eden ikinci Pazar ikinci tur seçim yapılacak. Bu seçimde ilk turda en çok oyu alan iki aday yarışacak.

9- Abdullah Gül yeniden aday olabilecek mi?

Mevcut Anayasa, 7 yıl için seçilen Cumhurbaşkanlarının ikinci kez seçilemeyeceklerini öngörüyor. Ancak referanduma sunulan pakette görev süresi 5 yıla düşürülüyor ve ikinci kez aday olabilmelerinin yolu açılıyor. Bu durumda paket yürürlüğe girmiş olacağı için Gül de yeniden aday olabilecek.

10-Gül'ün görev süresi konusundaki tartışmanın nedeni ne?

YSK, 40 gün içinde seçime gitmezse bile pakette Cumhurbaşkanının görev süresinin 7 yıldan 5 yıla düşürülmesi nedeniyle Gül'ün görev süresi kısalabilecek. AKP'liler, Gül'ün seçildiği tarihte yürürlükte olan Anayasa kuralına göre Gül'ün 7 yıl görev yapacağını savunuyor. Ancak aralarında AKP'nin yeni Anayasa taslağını hazırlayan Prof. Dr. Ergun Özbudun'un da olduğu hukukçular, bu durumda Gül'ün görev süresinin 2 yıl kısalacağını belirtiyor.

Haber: Veli TOPRAK / ANKARA- Kemal GÖKTAŞ