Şaşılık ilk 4 ayda tedavi edilirse düzelir
- Acıbadem Kocaeli Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Feray Koç, şaşılığın ilk 4 ay içinde tedavi edilebildiği takdirde görme gelişiminin normal şekilde devam edebileceğini söyledi.
Beyindeki görme merkezlerinin normal gelişimine devam edebilmesi açısından şaşılıkta erken tedavinin önemli olduğunu belirten Doç. Dr. Feray Koç, "Şaşılık gözün kayması olarak tarif ediliyor. Normal şartlarda gözlerimiz birer kamera gibi çalışıyor. Görmek istediğimiz cisme odaklanıyor, görüntüyü kaydedip beyindeki görme merkezine gönderiyor. Beyin her iki gözden gelen görüntü kayıtlarını inceleyip, aynı netlik ve kalitede ise görüntüleri montaj yapıp tek bir görüntü yapıyor ve biz bu görüntüyü görüyoruz.
Şaşılıkta, gözlerden biri görmek istediğimiz objeye odaklanırken, diğeri aynı cisme odaklanamıyor, başka bir yöne bakıyor ve doğal olarak beyne farklı bir görüntü gönderiyor. Beyindeki görme merkezi her iki gözden gelen görüntüler farklı olduğu için bunları montaj yapamıyor ve kayan gözün gönderdiği görüntüyü ihmal ediyor. Bu şartlar altında beyinde hem kayan göze ait görme merkezi sürekli ihmal edildiği için gelişmiyor, hem de görme merkezindeki görüntü-montaj ünitesi gelişmiyor. İlk üç aya kadar bebeklerde geçici kaymalar normalde izlenebilir. Ama üç aydan sonra kayma devam ediyorsa göz doktoruna gidilmesi gerekiyor. Çocuklarda görme gelişimi sürekli devam ediyor. Şaşılık ortaya çıktıktan sonra çocuğun beyindeki görme merkezlerinin normal gelişimine devam edebilmesi açısından erken tedavi önemli. Özellikle beyindeki görüntü montaj ünitesi şaşılık süresi 4 ayı geçtiğinde görevini tam yapamıyor. Şaşılık süreci ne kadar uzun olursa görme gelişimi o kadar çok etkilenebilir ve tedavi sonrası şaşılığı tamamen düzelse bile daha düşük bir görme kalitesi ile bu hastalığın izleri ömür boyu taşınabilir. Şaşılığın çeşitli tipleri var; bazı tipleri doğumda, bazıları ise ileri yaşlarda özellikle iki-üç yaşlarında da ortaya çıkabiliyor. Şaşılığın en sık görülen tipleri ve tedavileri ise şöyle sıralanabilir; Dikey şaşılık: Bir göz bebeği biraz daha yukarı ya da aşağı kayar. Bu tip şaşılıklar daha çok gözü yukarı veya aşağı hareket ettiren kasların çeşitli sebeplerle normal fonksiyon yapamamasından kaynaklanır.
Başını sürekli bir tarafa eğen veya sürekli çenesini kaldıran veya sürekli çenesini aşağı indiren bir çocuğunuz varsa dikey şaşılık olma ihtimali yüksektir. Bu tip hastalarda tedavi cerrahidir. Yatay şaşılık: Bir göz bebeği içe ya da dışa doğru kayar. Bu tip şaşılıklar doğumsal olabilir veya çeşitli odaklama problemi olan çocuklarda bu probleme yatay şaşılık eşlik edebilir. Eğer odaklanma sorunu varsa uygun gözlüklerle odaklama problemi ve şaşılık çözülebilir. Gözlükle şaşılığı tam düzeltilemiyorsa, cerrahi gerekebilir. Özellikle doğumsal şaşılığı olan çocuklarda beyindeki görüntü montaj ünitelerinin çalışabilmesi açısından tedavinin mümkün olduğunca erken yapılması gerekir. Yüksek hipermetropide (yakını görememe): Net görebilmek için daha fazla odaklama yapmak gerekir bu durum gözlerde içe kaymaya sebep olabilir. Uygun gözlük kullanımıyla aşırı odaklanma ihtiyacı ortadan kalkar ve şaşılık düzelir. Yüksek miyop(uzağı görememe) ve astigmatlarda: Uygun gözlükler görüntünün netleşmesini ve kaymanın daha kolay kontrolünü sağlar. Gözlerdeki numara farklılığı: Uygun gözlük takılmazsa bir gözde görme tembelliğine ve bazen kaymaya neden olabilir. Uygun gözlüklerin fazla gecikmeden takılması görme gelişiminin normalleşmesini ve kaymanın kontrolünü sağlayabilir" dedi.
Göz Hastalıkları Uzmanı Doç Dr. Feray Koç, bazı ailelerin çocuklarını 2 yıldır kayma olmasına rağmen doktora götürmemesinin yanlış olduğunu belirterek, "Sadece gözlükle düzelebilecek bir kayma tipinde gözlük tedavisinin çok gecikmesi kaymanın iyice yerleşmesine ve göz tembelliği gelişmesine sebep olabilir. Bu durumda tedavi süreci uzar. Sadece gözlük yetersiz kalabilir. Kapama tedavisi ve cerrahi tedavi zorunlu hale gelebilir. Şaşılığın tipine göre gözlükle kayma kısmen düzeliyorsa, gözlükle kalan kayma miktarına ameliyat uygulanıyor. Ancak ameliyattan sonra da gözlük tedavisine devam ediliyor. Gözlük tedavisiyle cerrahi tedavi birbirinin yerini tutmaz yerine göre hangisi gerekli ise o uygulanıyor. Gözlük tedavisi gereken çocuklarda gözlük çıkartıldığında göz kayabilir bu nedenle gözlüğün düzenli takılması gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Şaşılık ameliyatının gözlük atma operasyonu olmadığını belirten Dr. Feray Koç, ameliyatta yapılanları şöyle sıraladı: "Ameliyat gözler arasında dengeyi sağlamak için yapılıyor. Gözlük kullanması gereken bir çocukta gözlükle kaymayı düzeltecek şekilde operasyon planlanıyor. Kayma miktarı farklı zamanlarda en 2-3 defa ölçülüyor ve kayma miktarına göre ameliyat planlanıyor. Aşırı fonksiyon ve yetersiz fonksiyon gören kaslara müdahale ediliyor. Aşırı fonksiyon gören kasların gücünü azaltan, yetersiz fonksiyon gören kasların da gücünü artıran işlemler yapılıyor. Bir dönem şaşılık tedavisinde çok popüler olan botoksun,yapılan bilimsel çalışmalara göre sadece küçük açılı şaşılıklarda kalıcı çözüm sağlayabildiği, büyük açılı kaymalarda botoksun etkisi geçtiğinde kaymanın tekrar geliştiği ve belirli aralıklarla tekrar edilmesi gerektiği gösterildi. Botoks seçilmiş erişkin hastalarda faydalı olabilir ancak çocuklarda uygulanması genel anestezi gerektirmesi ve sonuçlarının tam tahmin edilememesi sebebiyle tercih edilen bir yöntem değil."