Büyüme ve istikrar için 'tasarruf' da lazım

Bir ülkede hedeflenen yüksek ve sürdürülebilir büyümenin yakalanması için tasarrufların da yüksek ve istikrarlı olması şart. Bu anlamda Türkiye'nin dünya tasarruf ligindeki yeri pek parlak değil. Yurt içi tasarrufların yatırımların gerisinde kalması nedeniyle Türkiye, büyümenin kaynağı olan yatırımlarını daha çok dış ülkelerdeki tasarruflarla finanse etmek zorunda kalıyor. Büyüme için gerekli olan finansmanın yurt içi tasarrufla sağlanması büyük önem taşıyor.

TASARRUF MİKTARI YATIRIMLARIN GERİSİNDE

Türkiye'deki hanehalkı tasarruflarının son yıllarda önemli miktarda azalması dikkat çekiyor. Bu azalışta daha çok dayanıklı tüketim malları içinde ulaştırma ile cep telefonu ve bilgisayar gibi haberleşme araçları harcamalarının etkili olduğu görülüyor. Vatandaşı aşırı tüketime yönlendiren yöntemlerin başında ise kredi kartlarının kolay veriliyor olması geliyor.

İSRAF KAPISI; KREDİ KARTLARI

• Mobilya, beyaz eşya, elektronik ve altın alışverişlerinde kredi kartlarına tanınan yüksek taksit miktarları, aşırı tüketimi beraberinde getiriyor. Kredi kartı taksitlerinin yüksek olduğu dönemlerde Türkiye'deki tasarruf oranlarının azalması dikkat çekiyor. Amerika ve Batı Avrupa ülkelerinde kredi kartı limitleri, tüketicinin bankadaki parası ile sınırlı tutuluyor. Türkiye'de ise parası olmasa da tüketicilere kredi kartıyla istediği kadar alışveriş yapma imkanı sunulması "israf kapısı" olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar, akademisyenler ve tüketici dernekleri başkanları; bu alanda ciddi düzenlemeye ihtiyaç duyduğuna dikkat çekiyor.

SON ÜÇ YILDA 6 PUAN GERİLEDİ

2009'da yüzde 21,4 olan Türkiye'deki tasarruf oranı 2017'de yüzde 25,4'e kadar çıktı. Bu oran 2020 sonu itibariyle yüzde 19'a geriledi. Bu oran Türkiye'nin bulunduğu Orta-Yüksek Gelir grubuna göre düşük kalıyor. Türkiye dünya ortalamasına yakın, OECD ortalamasından ise yüksek bir yerde bulunuyor. Yüzde 19'luk tasarruf oranı, Türkiye'yi gelişmekte olan ülkeler ile Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin tasarruf oranlarının da gerisinde bırakıyor.

TASARRUFTA ASYA ÜLKELERİ ÖNE ÇIKIYOR

Dünyanın en fazla tasarruf eden ülkeler listesinde Çin başı çekerken, bu ülkeyi Lüksemburg, İsviçre ve İsveç gibi ülkeler takip ediyor. Bölgelere göre tasarruf oranı verileri incelendiğinde, Çin ve Hindistan'ın da içinde yer aldığı gelişmekte olan Asya ülkelerinin en yüksek tasarruf oranına sahip olduğu anlaşılıyor. Gelişmekte olan Asya ülkelerinde 2000-2009 yılları arasında ortalama yüzde 38,4 olarak gerçekleşen tasarruf oranı, 2017 yılında yüzde 41'e kadar yükseldi.

YÜKSEK BÜYÜMEYİ TASARRUFLA YAKALADILAR

• 1997-1998 Asya krizi sonrasında gerçekleşen yapısal dönüşümlerin etkisiyle tasarrufların artmaya başladığı Asya ülkeleri dünyada en fazla tasarruf oranına sahip ülkeleri olarak öne çıktılar. Bu ülke grubunda gözlenen yüksek tasarruf oranlarında son yıllarda görülen güçlü büyüme performansı da etkili oldu. Asya ülkeleri 2000-2017 döneminde

Mesude Demirhan