Özel bankalar, promosyon için emeklinin kapısını çaldı
Memur maaşlarını dağıtma karşılığında promosyon yarışına giren bankalar, şimdi de emekli maaşlarına talip oldu.
Bankaların maaş promosyonları için girdikleri yarış tüm hızıyla devam ediyor. Ziraat Bankası ve Halkbank'ın müşterilerini kapmak için gayret gösteren özel bankalar, gözlerini emekli maaşları ve kamu mevduatına dikti.
Öncelikli olarak maaş promosyonlarından faydalanamayan emeklililer mercek altına alındı. İş Bankası, Finans Bank, Koç-Yapı Kredi Bankası ve Akbank, emeklilerin örgütlü olduğu Emekli Bir-Sen'e teklif götürdü. Memur maaşlarının kendi şubelerine yatırılmasını isteyen bankalar, kamu kurumlarına yaklaşık 250 milyon YTL promosyon veriyor. Daha önce makam aracı veya tefrişata harcanan bu paralar artık çalışanlara dağıtılıyor. Memurların ek geliri 600 ile bin 800 yeni lira arasında değişiyor.
Özel bankalar, emekli maaşlarının ardından kamu mevduatı için harekete geçti. Kamu haznedarlığının yıl sonuna kadar özel bankalara açılacak olmasına rağmen, banka yöneticileri şimdiden bürokratların kapısını aşındırmaya başladı. Özerk kuruluşlar başta olmak üzere Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT), üst kurullar ve hastanelerin üst düzey yöneticileriyle görüşmeler yapılıyor. Finans çevrelerinden edinilen bilgilere göre, şirketler mevduatlarını kendi bankalarına geçirmeleri halinde makam aracı, büro malzemesi alımı, ofis mobilyaları ve bilgisayarları yenileme gibi taahhütlerde bulunuyor. Sadece TRT 200 milyon yeni lira civarında mevduata sahip. Yaklaşık 20 milyar yeni lirayı bulan mevduatının yarısı Ziraat Bankası'nda. Mevcut uygulamaya göre, kamu kaynakları sadece Ziraat, Halkbank ve Vakıfbank değerlendirilebiliyor. Bir yetkili, bir finans kuruluşu maaş promosyonu için 1.000 yeni lira verirken, aynı yer için bir başkasının 5 bin yeni lira teklif ettiğini belirterek, "Normalde bu şartlarda para kazanabilmeleri mümkün değil. Ancak kurumları şimdiden bağlamak için yüksek tekliflerde bulunuyorlar. Ayrıca makam araçlarını yenilemek başta olmak üzere şimdiden mevduatlarını almak için birçok taahhütte bulunuyorlar." diyor. Uygulamanın beraberinde bazı suistimalleri getirebileceğini aktaran bir başka yetkili ise bankaların promosyon karşılığında bağladıkları kuruluşların mevduatına düşük faiz verebileceği uyarısında bulunuyor. IMF ile yapılan stand-by ve niyet mektupları çerçevesinde yıl sonuna kadar genel ve katma bütçeli daire ile idarelerin nakitlerinin Ziraat, Halkbank ve Vakıflar Bankası'nda tutulması anlamına gelen 'Kamu Haznedarlığı Tebliği'nin kaldırılması planlanıyor. Bu durum hükümetin geçen yıl sonunda açıkladığı acil eylem planında da yer alıyordu. Düzenlemenin 2008 sonuna kadar yetişmesi planlanıyor.
Promosyon yarışı tepki çekmişti
Bankaların 37 milyar yeni liralık memur maaşları için promosyon yarışına girmesi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)'nun tepkisini çekmişti. Üst Kurul Başkanı Tevfik Bilgin, promosyonlarda aşırıya gidildiğini belirterek, müdahale sinyali vermişti. Bilgin, pazar payı kapma yarışının, bankaların malî yapısını bozmasına izin vermeyeceklerini belirterek, bankaları dikkatli davranmaya çağırmıştı: "Bazı bankalar maliyet hesaplarını zorlayarak mevduat karşılığında promosyon kullandırıyor. Bu durum, bir dönem bankaların mevduat karşılığı araba hediye etme, piyango düzenleme gibi yasaklanan alışkanlıklarına geri döndüğünü düşündürüyor." Bilgin'e göre bu taktiklerde bankalar maliyete katlanırken, bunun bedelini havale ve EFT gibi işlemlerle vatandaştan çıkarıyor.
Ercan Baysal