Sendika başkanına bir yılda 377 gün yolluk parası ödenmiş
Maliye denetim elemanlarının incelemelerinde bazı yıllara ait sendika giderlerinin yüzde 66'sının yönetici harcamalarından oluştuğu tespit edildi. Yine maliyeciler genel başkan ve yardımcılarının bir yıl içerisinde 377 günlük yolluk parası aldığını belirledi. Oysa Harcırah Kanunu'na göre bir işçi için yollukta üst sınır 180 gün.
Çalışanların sosyal ve ekonomik haklarını korumak için kurulan sendikalarda güveni sarsacak uygulamalara rastlandı. Maliye denetimleri bazı sendika yöneticilerinin üyelerin parası ile saltanat sürdüğünü ortaya çıkardı. Birçok sendikada yöneticilerin akrabalarının farklı unvanlarla işe alınarak yüksek maaş ödendiği, gayrimenkul alımlarında suistimal yapıldığı, ticari faaliyetle uğraşma yasağının delindiği, yöneticilerin elektrik aidat giderlerinin sendika tarafından karşılandığı ve usulsüz yolluk ve harcırah alındığı tespit edildi. Örneğin Türk-İş'e bağlı Yol Yapı İşçileri Sendikası'nın defter kayıtlarını inceleyen Gelir İdaresi Başkanlığı'na bağlı vergi denetmenleri, sendika yöneticilerinin senenin her günü yolluk parası aldığını tespit etti. Genel başkan ve yardımcılarının ise bir yıl içerisinde aldığı yolluk 377 güne kadar çıkıyor. Oysa Harcırah Kanunu'na göre bir işçi 180 günden fazla yolluk kullanamıyor.
Sendikalarda saltanat olarak adlandırılan bir diğer konu ise hizmet ödeneği. Üst yöneticilere üç yılda bir ödenen tazminatı işçi 25 yıl çalışsa dahi alamıyor. Kıdem tazminatı yerine geçmesi gereken hizmet ödeneği sendika başkanları için zenginleşme yöntemi oldu. Örneğin Tes-İş Sendikası üst yöneticilerine 2006 yılında ödenen üç yıllık tazminat miktarı ortalama 223 bin lira. Türk Metal Sendikası yöneticilerine bu kapsamda ödenen miktar da 200 bin liranın üzerinde. Örneğin 2003 yılında Mustafa Özbek'e üç yıllık ödenen meblağ 233 bin lira. Vergi denetmenlerinin incelemelerinde hizmet ödenekleri örnekleme yöntemi ile alınırken bu rakamlara yöneticilerin aldığı yüksek maaş, yolluk, ikramiye ve diğer ödemeler dahil değil. Bakanlığın incelemelerine göre bazı yıllarda sendika giderlerinin yüzde 66'sı yönetici giderlerinden oluşuyor.
Maliye'nin sendikalara yönelik denetimlerinde uzlaşma sağlanırken, herhangi bir kurum Gelir İdaresi Başkanlığı aleyhine dava açmadı. Denetim birimlerinin tespitlerine göre Sendikalar Kanunu'nun 47. maddesinde yapılan değişiklikle, sendikaların mali denetiminin sendika denetim kurullarına bırakılması sebebiyle suistimaller ortaya çıkıyor. Denetim kurulu, sendika genel kurulunca delegeler arasından seçiliyor. Denetimin sendika üyesi delegelerce yapılması ve denetçilerin genel kurul tarafından seçilmesi yapılan denetim hakkında soru işaretleri ortaya çıkarıyor.
Sendikalar Kanunu'nun 45. maddesine göre konfederasyonlar ile sendikaların ve şubelerinin yönetim kurulu ile başkanlarına verilecek ücretler, her türlü ödenek, yolluk ve tazminatların genel kurul tarafından tespit olunacağına dair hüküm bulunuyor. Ancak bu yetki genel kurul üyeleri tarafından geniş olarak kullanılıyor. Örneğin 2003 yılında bazı genel kurul üyelerine 368 gün, 377 gün ve 370 gün yolluk verilmiş. Maliye Bakanlığı'nın tespitlerine göre sendikalarca toplu iş sözleşmesine katılan personele yılın her günü yolluk verilmesi imkânı bulunmuyor. 180 günü aşan yollukların 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 94/1 maddesi uyarınca sendikaca ücret olarak vergilendirilmesi gerekiyor.
ERCAN BAYSAL ANKARA