İyi bürokrat olamanın 10 altın kuralı!
Ankara'da üst düzey bürokratlara protokol seminerleri verilmeye başlandı. Bürokratlara, çay içmekten kravat takmaya, ast-üst ilişkilerinden konuşmaya kadar pek çok konuda nasıl davranacakları öğretiliyor.
Protokolde kimse kendi değildir, unvanı ve temsil ettiği makam önemlidir' vurgulaması yapılırken, kuralların amacı, ?bireysel, kurumsal ve ulusal onuru korumak' olarak sıralanıyor. Derslerde anlatılan ilginç protokol kuralları şöyle: Konuşmalarda ?ğ' harfini kullanmayın, ?ağa'yı aa; ?yapacağız'ı ?yapacaaz' şeklinde telaffuz edin. Çay ikram edildiğinde, şeker attıktan 1,5 dakika sonra karıştırın. On günlük gömleği gardıropta hazır bekletin. Ortama göre elbise giyilmeli ve elbiseye uygun gömlek, kravat ve ayakkabı olmalı. Katılımcılar ise aldıkları maaş ile istenilenlerin yapılamayacağını söylüyor.
Başta bakanlıklar olmak üzere kamu kurumlarında görev yapan üst düzey bürokratlara (genel müdür, genel müdür yardımcıları vb.) protokol kurallarını öğrenmek için ders veriliyor. Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü tarafından düzenlenen seminerler, konuşma, giyim-kuşam, davranış ve ast-üst ilişkileri başlıklarından oluşuyor. Seminerlere katılan bürokratlardan edinilen bilgilere göre, konuşma dersinde, yazılırken kullanılan bazı harflerin söylenirken kalktığı, bu uygulamanın insanları daha kibar gösterdiği anlatılıyor. Örnek olarak da ?ğ' harfinin söylenmemesi isteniyor. Bazı bürokratlar ise bunun Türkçeye uygun olmadığı gerekçesi ile itiraz ediyor.
Seminerde bürokratları en çok endişelendiren ise giyim-kuşam konusu oldu. Protokol kuralları, bulunulan yere göre elbise, elbiseye göre gömlek, gömleğe göre kravat ve ayakkabı giyilmesini gerektiriyor. Ayrıca, elbise ve renklerin kişinin statüsünü belirlediği ifade ediliyor. Kabardin takımın her mevsimde giyilebileceği, erkekler için en uygun renklerin lâcivert, gri ve kahverengi olduğu kaydedilirden, kalın çizgili kumaşların risk taşıdığı, bunların insanı şık gösterebileceği gibi, gangaster gibi de gösterme ihtimali olduğuna vurgu yapılıyor. Giyim dersinde anlatılan en önemli birkaç kural şöyle: Kilolu kişiler açık renkleri kullanmaz. En uygun gömlek ?koton'dur. Koton-polyester karışımı da iyidir. Beyaz ve düz renkler tercih edilmeli. En az on gün için 10 gömlek gardıropta hazır bekletilmeli. Kravat bağlandıktan sonra kemere ulaşmalı, geniş tarafı (alt tarafı) 6-9 santimetre olmalı. Düz kravatlar tercih edilmeli. Seminere katılan bazı bürokratların, ?Bu söylenenleri yapabilmemiz için en az 10 milyar maaş almamız lazım.? şeklinde esprili eleştiri yaptığı öğrenildi.
Protokol kurallarına göre davranış ve ast-üst ilişkileri üç ayrı alanda farklılık gösteriyor. Bunlar, özel, sosyal ve kamusal (resmî) alan. Makam odaları, makam arabası ve resmî arabalar, toplantı ve toplantı odaları, tören ve tören odaları, resmî davet ve ziyafetler kamusal alan sayılıyor. Müsteşar ile yardımcısı, genel müdür ve yardımcısı ve müstakil daire başkanlığı odaları da kamusal alan kabul ediliyor.
Derslerde protokol kurallarının önemine vurgu yapılarak katılımcılara, Osmanlı'da Enderun'da altı yüzyıl protokol dersleri verildiği, Avrupa devletlerinin protokol kurallarını öğrenmek için Osmanlı sarayına geldiği, bunun için yakın tarihe kadar Avrupa ülkelerinin protokol yetkililerinin Türk olduğu anlatıldı.
Seminerlerde katılımcılara üç kişinin çok önemli olduğu ifade edildi: Yöneticiler (makam sahipleri), konuklar (misafirler) ve hanımlar. Protokolün en önemli noktasının ?Protokolde kimse kendi değildir, taşıdığı unvan ve temsil ettiği makam önemlidir.? olduğu ifade edildi. Konuklara özel önem verilmeli ve makam masasının önüne oturtulmamalı. Konuk, kabul edilen mekanın (makam odasının) oturma grubuna ev sahibiyle birlikte oturur. Ama ziyaretçi geldiğinde bulduğu yere oturur. Protokolde hanımlara özel önem verilmeli. Eşler, yönetici statüsündedir.
Protokol kurallarına göre makam arabalarına oturmanın da bir kuralı var. Makam arabalarında arka sağ bir numaralı makamın; arka sol iki numaralı makamın; şoförün yanı üçüncü makam veya kişinindir. Eğer, makam sahipleri dört kişiden oluşuyorsa ve tek araba varsa, birinci makam arka sağa, ikinci makam arka sola, üçüncü makam arka ortaya, dördüncü makam şoförün yanına oturur. Bu dört kişinin biri bayansa, unvanı ne olursa olsun yeri arka ortadır.
Semineri düzenleyen Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, kamu yönetiminin çağdaş düşüncelere ve yaklaşımlara uygun olarak gelişmesine yardımcı çalışmalarda bulunarak, yönetim konusunda eleman yetiştirmeyi; kamu yönetimi alanında öğretim elemanlarının yetiştirilmesine yardımcı olmayı ve memurların yönetim alanındaki gelişmelerini ve uzmanlaşmalarını sağlamayı amaçlıyor.
Özkök'ün Arınç'ı ziyareti protokol gereği kısa sürdü
Protokol kurallarının bilinmemesi bazı yanlış anlamalara yol açabiliyor. Bunlardan biri, Bülent Arınç'ın Meclis Başkanlığı'na seçilmesinin ardından Genelkurmay Başkanı'nın ?hayırlı olsun' ziyaretinden sonra meydana gelen tartışma. 5 dakika süren ziyaretin ardından, basında Genelkurmay'ın, tepkisi sebebiyle görüşmeyi kısa tuttuğu yorumu yapıldı. Oysa gerçek şöyleydi: Ziyaret normal seyrinde geçmiş, hiçbir hoşnutsuzluk yaşanmamıştı. Ancak bir tarafın protokol kurallarını uygulaması, diğer tarafın da bunu bilmemesi yanlış değerlendirmeye sebep olmuştu. Askerî protokol kurallarında, ziyaretler beş dakika sürdüğünden, süresi dolan komutanlar, müsaade isteyerek ayrılmıştı. Eğer beş dakika dolar dolmaz Arınç, kalmaları için ek süre verseydi, komutanlar ziyareti uzatacaktı. Bir diğer protokol hatası da Bülent Ecevit'in başbakanlığı döneminde yaşandı. Ecevit'i havaalanında karşılama töreninde Genelkurmay Başkanı beklerken makam arabasının sağ arka kapısı açıldı. İçinden Rahşan Hanım çıkınca Genelkurmay Başkanı hemen elini selâm durumundan indirdi ve elini sıkmadı. Ama arka sol kapıdan inen Başbakan'ın da elini sıkmadı. Genelkurmay Başkanı'nın bir yetkiliyi çağırarak, ?Hanımefendi'ye söyleyin, bundan sonra kendi yerine otursun.? dediği öğrenildi.
Bazı protokol kuralları
Protokol kurallarına göre çay ikram edilince önce şekeri konur ve 1,5 dakika beklenir. Ondan sonra karıştırılır.
Yazarken kullanılan bazı harfler, söylenirken kullanılmaz. Örnek: ?Ğ' harfi konuşurken söylenmemeli: Ağa-aa, Yapacağız-yapacaaz gibi.
Bulunulan yere göre elbise giyilmeli ve elbiseye göre gömlek, kravat, ayakkabı olmalı. Kabardin takımı her mevsimde giyilebilir.
Erkekler için en uygun lacivert, gri ve kahverengi renklerdir.
En az on günlük gömlek, gardıropta hazır beklemelidir.
Düz kravatlar tercih edilmeli, kravat bağlandıktan sonra kemere ulaşmalı ve geniş tarafı (alt tarafı) 6-9 santimetre olmalıdır.
Sosyal alanda görgü ve nezaket kuralları, kamusal alanda protokol kuralları belirleyicidir.
Protokolde kimse kendi değildir, taşıdığı unvan ve temsil ettiği makam önemlidir.
Makam arabasında arka sağ bir numaralı makamın, arka sol iki numaralı makamın, şoförün yanı üçüncü makamındır.
Askerler, yüzbaşı rütbesinden itibaren eşleriyle birlikte protokol dersleri alır.
Makam odalarında konuklara özel önem verilir makam masasının önüne oturtulmaz konuklar. Kabul edilen mekânın (makam odasının) oturma grubuna konuk, ev sahibiyle birlikte oturur. Ziyaretçiler ise bulduğu yere oturur.
Protokolde bürokrat eşleri yönetici statüsündedir.
Yazılı protokol kuralları olan üç bakanlık var. İçişleri, Dışişleri ve Milli Savunma bakanlıkları.
zaman