ATO: 'Sosyal güvenlik sorunları ekonomiyi alt üst edebilir'

Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) hazırladığı "Sosyal Güvenlik Raporu"nda, önlem alınmaması halinde Türkiye'nin kısa ve orta vadede ciddi bir sosyal güvenlik sorunuyla karşı karşıya kalabileceği öne sürüldü.

Rapora göre 1990'lı yılların başında bozulmaya başlayan sosyal güvenlik sistemi, ülke ekonomisinin sırtında adeta bir kambur gibi duruyor. 1994-2004 yılları arasındaki son 11 yıllık dönemde, SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nın bütçe üzerindeki yükü, işsizlik sigortası dahil olmak üzere 59 katrilyon liraya (44.6 milyar dolar) ulaşmış durumda.

Sadece 2004 yılında sosyal güvenlik kuruluşlarının açıkları 19.3 katrilyon (14.3 milyar dolar) lira. 2005'te bu rakamın 22.5 katrilyon liraya (16.7 milyar dolar) çıkacağı tahmin ediliyor.

2000 yılında sosyal güvenlik açıklarının GSMH'ya oranı yüzde 2.6 seviyesinde iken, bugün bu oranın yüzde 4.5'a çıkması tehlikenin büyüklüğünü ortaya koymaya yetiyor. Oysa Türkiye'nin de uymak zorunda olduğu Maastricht Kriterleri, sosyal güvenlikler de dahil olmak üzere toplam bütçe açıklarının milli gelire oranının yüzde 3'ü geçmemesi gerektiğini söylüyor. Sadece sosyal güvenlik kurumlarının açıkları bile bu oranın üzerinde.

Devletin bu sosyal güvenlik kuruluşlarına 1994-2004 yıllarını kapsayan 11 yıllık dönemde yaptıkları bütçe transferleri, işsizlik sigortası hariç 57.2 katrilyon lirayı buluyor. Raporda, Türkiye'nin bu açığı kapatmak için dönemin iç borçlanma faizleri üzerinden borçlanma yaptığı düşünüldüğünde 57.2 katrilyon liralık açık için devletin ayrıca 32 katrilyon lira da faiz ödediği ve böylece sosyal güvenlik açıklarının bütçeye verdiği hasarın on yılda 90 katrilyon lirayı bulduğu hesaplanıyor.

ATO'nun raporunda, sosyal güvenlik kurumlarının bütçe üzerinde yük oluşturmasının en temel nedeninin, aktüeryal dengenin (aktif-pasif) bozulmuş olması gösteriliyor. Uluslararası standartlara göre 4 çalışanın bir emekliyi finanse etmesi gerekirken, Türkiye'de bu oran 1.6'lara kadar düşmüş durumda.