Siyasîler elini çekince KİT'ler zarardan kâra geçti
Hazine Müsteşarlığı, yıllarca zarar eden ve siyasilerin sürekli kapısını çaldığı Kamu İktisadi Teşebbüsleri'nin (KİT) röntgenini çekti. Hazine portföyündeki KİT'lerin aktif büyüklüğü 2006 yılında 69 milyar Yeni Türk Lirası iken geçen yıl sonunda 82 milyar YTL'ye ulaştı.
Brüt satışlar ise 2007 yılında önceki yıla oranla yüzde 7'lik bir artış göstererek 45 milyar Yeni Türk Lirası'na yükseldi. Yine aynı dönemde 1,2 milyar yeni lira olan dönem kârı ise 1,8 milyar YTL'ye çıktı. Hazine'nin raporuna göre geçen yıl bütçeden KİT'lere 1,8 milyar YTL sermaye, 700 milyon yeni lira görev zararı ödemesi olmak üzere 2,5 milyar Yeni Türk Lirası ödeme yapıldı. Hazine Müsteşarlığı portföyünde bulunan kuruluşlarda 2000 yılında ortalama 207 bin kişi istihdam edilirken, bu rakam 2007 yılında 156 bin kişiye indi. Toplam istihdam gideri ise bir önceki yıla göre yüzde 13 artarak 5,3 milyar YTL olarak gerçekleşti. Rapora göre KİT'lerde çalışan personelin maliyeti özel sektöre ve diğer kamuya göre yüksek. KİT'lerde 2007 yılında çalışanın işverene maliyeti memur ve sözleşmeli için aylık ortalama 2 bin 268 YTL ve işçiler için aylık ortalama 3 bin 444 yeni lira.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) portföyünde yer alan Halk Bankası da hesaba katıldığında kamu bankalarının aktif toplamı yaklaşık 176 milyar YTL. Aktif toplamda en yüksek pay 81 milyar YTL'lik büyüklük ile Ziraat Bankası'na ait. Bunu 42 milyar YTL'lik aktif büyüklükle Vakıflar Bankası ve 40 milyar yeni liralık aktif büyüklükle Halk Bankası izliyor. Geçen yıl sonunda kamu bankalarının toplam kredileri 54,6 milyar Yeni Türk Lirası'ndan 71,3 milyar yeni liraya, dönem net kârları da önceki yıla oranla yüzde 15,6'lık artışla 5,1 milyar YTL'ye yükseldi. Hazine'nin portföyünde yer alan kuruluşlardan biri olan ve hasılatının yüzde 60'lık bölümünü pastörize süt, yoğurt, dondurma vb. süt mamulleri satışlarından sağlayan Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ), satış faaliyetlerinden zarar etti. AOÇ, satış faaliyetlerinden zarar etmesine rağmen arazi ve bina kira gelirleri sayesinde 2006 yılında 6 milyon YTL dönem kârı elde etti. Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı'nın (THY) satış hasılatı ise 2007 yılında yüzde 18'lik bir artış göstererek 4,5 milyar YTL'ye ulaştı. THY'nin geçen yılki kârı önceki yılın 110 milyon yeni lira üzerinde gerçekleşerek 292 milyon YTL'ye yükseldi. THY'de 2007 yılında yaklaşık 10 bin 400 kişi çalışıyor.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin modernizasyonunun sağlanması ve modern savunma sanayiinin kurulması için gerekli kaynağın, genel bütçe dışında devamlı ve istikrarlı bir şekilde temini amacıyla kurulmuş olan Savunma Sanayii Destekleme Fonu, 2007 yılında 2,5 milyar dolar gelir elde etti. Kaynakları arasında Gelir ve Kurumlar Vergisi hasılatından, MSB bütçesinden, Milli Piyango'dan ve müşterek bahislerden aktarılan tutarlar yer alan Fon'un geçen yılki giderleri ise 1,6 milyar dolar olarak gerçekleşti.
7 bin 500 çalışanı bulunan TRT'nin elektrik geliri 335 milyon yeni lira
Hazine'nin 2007 Kamu İşletmeleri Raporu'na göre Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) 2003 yılında en önemli gelir kaynağı olan elektrik enerji payının Bakanlar Kurulu kararı ile yüzde 3,5'ten yüzde 2'ye indirilmesinin ardından tasarruf tedbirlerini uygulamaya koydu. TRT'nin elektrik enerji payı geliri önceki yıl 304 milyon yeni lira iken geçen yıl 335 milyon YTL olarak gerçekleşti. Buna rağmen 2006'yı 163 milyon YTL kâr ile kapatan TRT'nin geçen yılki kârı 150 milyon Yeni Türk Lirası'na geriledi. TRT'de 2007 sonu itibarıyla yaklaşık 7 bin 500 kişi çalışıyor. Rapora göre 576 personeli ve 839 yurt muhabiri ile yurtiçinde 14 bölge müdürlüğü ile 30 büro, yurtdışında ise 20'si temsilcilik olmak üzere 30 merkezde faaliyetlerini sürdüren Anadolu Ajansı'ndaki kamu payı zaman içerisindeki devirlerle birlikte yüzde 47,75'e yükseldi. Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ile imzalanan haber hizmeti sözleşmesi çerçevesinde 2007 yılında Anadolu Ajansı'na bütçeden 42 milyon YTL aktarıldı.
Ercan Baysal