Doğalgaz dağıtımının faturası vatandaşa
Gülçin Üstün
Şehirlerin doğalgaz dağıtım ihalelerinde hizmet bedelini hiç almamayı ya da çok az almayı kabul eden şirketlere, gaz dağıtımı için yaptıkları yatırımın faturasını vatandaşa yükleme yolu açılıyor
Doğalgaz dağıtım şirketlerinin gaz fiyatına ekleyerek abonelere yansıttığı Birim Hizmet Amortisman Bedeli'ne (BHAB) yeni tarife metodu getiriliyor. Yeni metoda göre, hizmet bedeli, her bölgede tüketilen gaz miktarı, abone sayısı ve yatırım miktarına göre değişecek. Buna göre, abonenin az, ancak yatırımın fazla olduğu bölgelerde BHAB daha yüksek olacak. Böylece bugüne kadar çok düşük hizmet bedeliyle çalışan şirketler, yatırım maliyetlerini BHAB hesabıyla çıkarabilecek, abonelerin faturaları ise her ilde değişen oranda kabaracak.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Doğalgaz Dağıtım Şirketleri İçin Tarife Hesaplama Usul ve Esasları'na ilişkin taslak metni görüşe açtı. Söz konusu taslak üzerinde Avrupa gaz endüstrisinin üst örgütlenmesi olan Eurogaz'dan gelen teknik ekiple birlikte de çalışılacak.
İhalede düşük tuttular
Mevcut düzenlemede doğalgaz dağıtım şirketleri, BOTAŞ'tan aldıkları doğalgaz fiyatının üzerine BHAB, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi ilave ederek abonelere satıyor. BHAB'ın her ilde aynı olmaması nedeniyle, BOTAŞ'tan gazı aynı fiyata alan şirketler tüketiciye farklı fiyat yansıtıyorlar. İstanbul, Adapazarı, Bursa, Eskişehir ve İstanbul Bahçeşehir'de bu hizmet bedeli EPDK tarafından belirleniyor. Özelleştirme sürecindeki Ankara'da ise bu bedel kanunla belirlendi.
2003'te başlayan dağıtım özelleştirmeleri sonucunda hizmet veren dağıtım şirketleri, 8 yıl boyunca ihalede teklif olarak sundukları BHAB'ı kullanıyor. İhaleyi kazanmak için pek çok ilde hizmet bedeli almayan ya da İstanbul ve Ankara gibi belediye şirketlerine oranla bu bedeli çok düşük tutan şirketlerin 8 yılı tamamladıktan sonra hangi tarifeyi kullanacakları ise belirsiz.
Aralarında Konya, Erzurum, Balıkesir, Bandırma, Çorlu, İnegöl, Çatalca'nın da bulunduğu piyasaya ilk giren şirketlerin 8 yıllık sabit hizmet bedeli ödeme dönemi, 2011'de sona erecek. EPDK'nın hazırladığı taslak ile belirlenecek yeni tarife sistemi kademeli olarak 8 yılını dolduran tüm şirketler için geçerli olacak. Böylece tüm Türkiye'de bölgeye göre değişen hizmet bedeli ve doğalgaz fiyatı uygulanacak.
Yüzde 3-4 zam
Düzenlemeye göre, şirketler EPDK'ya faaliyete başladıkları yıldan itibaren her yıl için servis hattı ya da bağlantı bedelleri dahil şebeke yatırım harcamaları, yıl sonu gerçekleşme tahmini, abone bağlantı gelirleri ve müşteri bazında serbest tüketici bağlantı gelirleri, abone sayıları, çalışan sayıları ve giderlerini içeren istihdam verileri ile günlük bazda doğalgaz çekiş miktarlarını iletecekler.
EPDK, taslakta yer alan formül kapsamında her bölge için bu verilere göre, farklı bir BHAB belirleyecek. Belirlenen bedel, şirketin yaptığı yatırımı belirli bir dönem içinde çıkarmasını sağlayacak. Buna göre, aynı miktarda yatırım yapan iki şirketten abonesi ve gaz satışı az olan daha yüksek bir BHAB ile hizmet verecek. Hizmet verilen ildeki yerleşimin dağınık olması gibi yatırım rakamını yükselten unsurlar da hizmet bedeline eklenecek. Yeni tarifenin nihai tüketiciye yüzde 3-4 zam olarak yansıması bekleniyor.
60 bölge için lisans verildi
EPDK bugüne dek Türkiye'de bir ya da birkaç ili kapsayan 60 bölge için doğalgaz dağıtım lisansı verdi. 2003'ten bu yana verilen lisanslar, belirlenen bölgede o şirketin 30 yıl boyunca doğalgaz dağıtmasına olanak sağlıyor.