24,1 milyar liralık deprem vergisı toplandı
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasının yaptığı ''Deprem Vergileri'' araştırmasında, Marmara Depremi için bu yılın haziran ayına kadar halktan 24,1 milyar lira ''deprem vergisi'' toplandığı belirtildi.
Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü verileri, yetkililerin açıklamaları, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) ile Dünya Bankasının maliyet hesaplamalarından yararlanılarak hazırlanan araştırmada, 10 yıl önce geçici olduğu belirtilerek getirilen vergilerin önemli bir kısmının ''kalıcı'' hale geldiği, toplanan vergilerin miktarının, depremin öngörülen maliyetini aşmasına karşın felaketin açtığı yaraların bir türlü sarılamadığı kaydedildi.
Araştırmada, depremin hemen ardından ek gelir ve kurumlar vergisi, ek emlak vergisi, ek motorlu taşıtlar vergisi, özel iletişim vergisi ve özel işlem vergisi ihdas eden 4481 sayılı kanunla zararların karşılanmasının amaçlandığı, vergilerin bu çerçevede toplanmaya başlandığı, 4481 sayılı kanunun 31 Aralık 2003 itibariyle yürürlükten kaldırılmasına karşın özel iletişim vergisinin Gider Vergileri Kanunu kapsamına alındığı ifade edildi.
Özel işlem vergisinin 2004 yılı başında kaldırılsa da 4 yılda bu yolla yaklaşık 1,8 milyar liranın bütçeye aktarıldığı bildirilen araştırmada, ''Kalıcı hale gelen ve en önemli gelir kaynağı bugün sayıları 65 milyonu aşan telefon abonelerinden alınan özel iletişim vergisi ise 10 yılda halkın cebinden 22,3 milyar lira çıkmasına neden oldu'' denildi.
DPT, Dünya Bankası ve TÜSİAD gibi kuruluşlarca ekonomik maliyeti 17 ile 24 milyar lira arasında açıklanan Marmara Depremi için bu yılın haziran ayına kadar halktan 24,1 milyar lira ''deprem vergisi'' toplandığı kaydedilen araştırmada, ''deprem vergilerinden'' bu yılın sonuna kadar elde edilecek gelirin ise 27,2 milyar lira olacağı belirtildi.
''Ne deprem bölgelerindeki yaraların tam olarak sarılabildiği ne de deprem sonrasında güçlendirilmesi gereken yapıların tümünün güçlendirilebildiği'' belirtilen araştırmada, 72 milyon nüfusa sahip Türkiye'de kişi başına ödenen deprem vergisinin miktarının 375 lirayı bulacağı bildirildi.
-''PARA ADRESİNE ULAŞMAMIŞTIR''-
İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, konuya ilişkin değerlendirmesinde, ''deprem vergisi olarak anılan yöntemle hala halktan toplanarak bütçe gelirleri içine yerleştirilen ortalama 25 milyar liranın hangi yıkıntıyı imar ettiğini kimsenin sorgulamadığını'' belirterek, bugüne kadar deprem vergileriyle gerçekleştirilen hizmetlere ilişkin net bir bilgiye ulaşmanın pek mümkün olmadığını kaydetti.
Arıkan, ''Çeşitli bürokrat ve uzmanlar tarafından yapılan açıklamalar, hemen hemen tüm projelerin yurt dışından sağlanan kredilerle gerçekleştirildiğini ortaya koydu. Bu durumda deprem vergilerinden toplanan para adresine ulaşmamıştır'' ifadesini kullandı.
10 yılda toplanan 24,1 milyar liralık verginin çeşitli kurumların 12 ile 19 milyar dolarlık depremin ekonomik maliyetine ilişkin tahminlerinin üstünde bir para olduğunu savunan Arıkan, şu görüşleri dile getirdi:
''Deprem bölgelerindeki yaraların tam olarak sarılamaması ve güçlendirme çalışmalarının bitirilmemesi, devletin depremzedeye borçlu olduğunu göstermektedir. Halktan deprem vergileriyle toplanan paralar bütçeye gelir yazılırken, deprem güçlendirme çalışmaları için kredi arayışları, felaketin üzerinden 10 yıl geçmesine rağmen devam ediyor. Halk deprem vergileri konusunda sorumluluğunu yerine getirmiştir, ancak devlet getirmemiştir.''