Maliye Bakanına 'memura zam' soruldu, konuşmak istemedi
Yeni önlem paketi geliyor
BU haftayı, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'le yaptığım bir geziye ayırıyorum... Ankara'dan karayoluyla Gaziantep'e... Baş başa 5.5 saat... Yolda Türk ekonomisinin fotoğrafını çekiyoruz.
Bakan, Adana Pozantı'ya kadar Türkiye'yi anlatıyor. Gaziantep otoyoluna geçince biz de dünyaya geçiyoruz... Dağlar, nehirler irili ufaklı kasabalar, akıp gidiyor yanımızdan... Sohbet koyu...
Ertesi gün yine karayoluyla Diyarbakır. Sonra Batman'a köyüne geçiyoruz.
TEK GÖZLÜ EV
Bir zamanlar gaz lambasında ders çalışıp okula yürüyerek gittiği baba ocağına...
Taş damlardan, tek gözlü evlerden çıkan bir mucizeyi o evde dinliyorum. Amca Hamit, abi Ahmet Şimşek'ten dinliyorum... Dantelli tülbentlerinin arkasından, çatılardaki kadınların sessiz bilgeler gibi üzüm bağlarını seyrettiği yoksul bir dünya bu... İşte o dünyanın mucizesidir Gercüş'te dinlediğim.. Arıca köyünden, yoksulluktan, yokluktan dünyanın en önde gelen finans kurumunun yöneticiliğine. Oradan Türkiye Cumhuriyeti'nin Hazinesi'nin başına. Sonra Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in hikayesi...
70 MİLYAR AÇIK
Soruyorum:
- Göreve geleli 3.5 ay oldu. Türkiye'nin mali MR'ını çekebildiniz mi?
- Evet neredeyse tamamladık. Mesaimizin büyük bölümü gece gündüz orta vadeli bir program için geçiyor. 3 yıllık bir program..
- Peki nedir durum? Bu kriz bize de ağır bir fatura çıkarıyor gibi. Bütçe açığı ne kadar olur?
- Avrupa da bu sene bütçe açıkları milli gelirin yüzde 5 ile yüzde 13 ü arasında olacak. Bizde de bütçe açığı Avrupa'daki açığın alt diliminin bir miktar üzerinde olacak...
- Yani?
Bakanın anlattığından benim çıkardığım sonuç şu:
Bütçe açığı en az 60 ya da 70 milyar lira civarında olacak .
- Peki bu açık nasıl kapanır. Ya da az hasarla atlatılır?
Şimşek bu noktada duruyor, önündeki bloknotu alıyor ve sayılarla konuşmaya başlıyor...
- Tabii önemli olan bu şokun kalıcı olmamasını sağlamaktır. Yoksa bütün dünyada var.
SAĞLIKTA A, B, C
Ulukışla tabelasını geçerken soruyorum:
- Peki bu büyüklükte bir bütçe açığının altından nasıl kalkacaksınız?
- Elbette önlem alıyoruz. Başbakan Yardımcımız Ali Babacan başkanlığında bölüm bölüm çalışıyoruz.
Bakanın anlattıklarını şöyle özetleyebilirim:
Bütçede önemli gider başlıkları çıkartılmış.
En önemli kalem, sağlık ve sosyal güvenlik...
Sonra enerji ve yerel yönetimler...
Tabii maaşlar..
SAĞLIK: Artık global bütçeleme dönemi. Yani sağlık harcamaları daha sürdürülebilir olmalı. Bunun için özel hastane, ilaç, devlet hastaneleri üniversite hastaneleri için bütçede bir tavan olacak.
- Peki özel hastanelerin sıkıntıları yok mu?
- Fark istiyorlar. Biz bu farkı yüzde 30'a indirmiştik şimdi sınıflandırmayla örneğin yüzde 70 e kadar çıkabilecek.
Ama isteyen özel hastane istediği kadar fark talep edemeyecek. İlaç firmaları için de geçerli. Bu amaçla hastaneler sınıflandırılıyor. Çünkü özel hastaneler ?Biz daha pahalı hizmet veriyoruz.? diyerek fark talep etmişler. Bu nedenle A, B, C diye sınıflandırılacak. Milyarlarca liralık yük böylece azalıyor.
MEMURA ZAM ORANI
Söz, bütçedeki en hassas noktaya geliyor. Maaşlar... Şimşek aynen şöyle diyor:
- Elbette memuru enflasyona ezdirmeyeceğiz. Ama bu kriz ortamında milletçe imkanlarımızın ötesinde bir yükü de kaldıramayız...
Bakan bu konuda fazla konuşmak istemiyor. Ama belli ki, krizin bu anlamda bir bölüm yükü memura düşecek...
TASARRUF: Bir başka gider kalemi olarak cari harcamalar var. Örneğin bu yıl kamuya 3 bin civarında araç talep edilmiş. Bakan bir genelge yayınlamış. Buna göre (Emniyet ve ambulans hariç) her kurumun talebinin ancak yüzde 10'u karşılanıyor. Yakında yeni bir tasarruf genelgesi daha sürpriz olmaz...
RANTA YENİ DÜZEN
Sanıyorum programın en ilginç başlığı şu:
- Şehir rantları...
- Ne demek?
- Şimdi bir mülk veya imarsız bir arsa düşünün. Devlet oraya yol getiriyor, park yapıyor. Okul, hastane, elektrik getiriyor. Yani bir şehirleşme oluyor. Ve o mülkün değeri inanılmaz yükseliyor. Sonra vatandaş oraya çok katlı bir yapı dikiyor. O vatandaş işte o rantın gelirini devletle, milletle paylaşmalı diyoruz... Aynı şey imara açılan arsalar için de geçerli.
Evet, konu uzun. Dünya krizinden Türkiye'ye düşen pay önümüzdeki dönemin ana konusu. Ve kısa bir süre sonra çok ciddi bir önlem paketi açıklanacak...
Ya varlık barışı ya gizli hesap cezası
MEHMET Şimşek eylül başında Almanya'ya gidiyor. Sonra Rusya ve Belçika, Lüksemburg...
Amaç, Türkiye'deki yeni yatırım fırsatlarını anlatmak. Ama daha derinde başka bir gelişme var:
- Varlık barışı...
Kısaca şöyle özetleyebilirim:
- Eğer yurtdışında bir hesapta faiz geliri elde ettiyseniz. Ve bunun vergisini ödemediyseniz, size bir fırsat sunuluyor. Siz o parayı getirir de açıklarsanız, yüzde 2 gibi bir oranla kurtuluyorsunuz. Ama eğer devlet bulursa çok ağır sonuçları oluyor.
İşte bu doğrultuda Maliye Bakanlığı söz konusu ülkelerle temasa geçiyor. G-20 kararı doğrultusunda gizli hesap uygulamasından vazgeçecek ülkelerle işbirliğine gidiliyor. Böylece İsviçre gibi yeni dönemde işbirliğine başlayacak ülkelerdeki gizli hesapların peşine düşülebilecek...