Radyasyona karneli takip

AYŞEGÜL AYDOĞAN ATAKAN İstanbul

Araştırmalar radyolojik tetkiklerle alınan radyasyonun tehlikesine işaret ederken, İstanbul'da hangi çekimde ne kadar radyasyon alındığını hastaya bildirecek bir sistem devreye girdi...

ABD'de tomografilerin kansere yol açabileceği konusunda yayımlanan iki araştırma, dikkatleri radyolojik tetkiklerle alınan radyasyon miktarına çekerken, İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Biyomedikal Şubesi'nin başlattığı bir pilot projeyle X ışını kullanılan cihazlarla yapılan tetkiklerde hastanın ne kadar radyasyon aldığı ölçülmeye başlandı.

Tüm radyolojik cihazlara takılabilen bir alet yardımıyla yapılan ölçüm sonrasında hastaya hangi çekimde ne kadar radyasyon aldığı bildirilecek. Hastanın aldığı radyasyon miktarı aynı aşı karnesinde olduğu gibi takip edilebilecek. İstanbul'daki devlet hastanelerinde yaygınlaştırılması planlanan uygulamada ?Dapmetre? olarak adlandırılan cihaz, özel bir bilgisayar programı sayesinde çekim esnasında ne kadar radyasyon verildiğini hesaplıyor.

Dr. Mehmet Emin Aksoy, Taksim İlkyardım Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde yaklaşık 100 kişiye uygulanan Dapmetre'nin röntgen cihazında başlatıldığını belirterek, diğer cihazlarda da deneneceğini söyledi. WHO ve Atom Enerjisi Kurumu tavsiyelerine göre kişinin maruz kalması gereken maksimum radyasyon dozunun akciğer röntgeni için 5 mSv olarak belirlendiğini belirten Aksoy, bunun 40 akciğer röntgenine eşit olduğunu söyledi. Aksoy, bu sayıda röntgenin çekilmesinin mümkün olmadığını, ancak tomografiler için yılda bir kez çekim önerdiklerini söyledi.

Radyodiagnostik uzmanı Dr. Tahsin Güneysu da anjiyo yapan tomografiler için yılda en fazla 50 mSv doz uyarısının yapıldığını belirterek, ?Bu da 25 kez koroner tomografi çektirmek demek. Tabii bu sayı düşük doz kullanılan 256 kesitli tomografi için geçerli. Normal bir tomografide hasta yılda 5 kez yaptırabilir? dedi.

Hangi cihaz kaç ayda denetlenmeli?

* Röntgen: 6 ayda veya yılda bir (cihazın modeline göre)

* Mamografi: 3-6 ayda veya yılda bir.

* Dijital röntgen: 3-6 ayda bir.

* Doppler: 3 ayda veya yılda bir.

* Tomografi: 1,3,6 ayda veya yılda bir

Kaç doz, kaç çekim?

* Röntgen: Yıllık maksimum doz 5 mSv. Bu radyasyon dozuna maruz kalabilmek için 40 kez akciğer röntgeni çektirmek gerekiyor.

* Tomografi( 64 kesitli): Yıllık maksimum doza ulaşabilmek için yaklaşık 4 veya 5 kez tomografi çektirmek anlamına geliyor.

* Anjiyo tomografi(256 kesitli) : Yıllık maksimum doz 50 mSv'ye ulaşabilmesi için, 25 kez anjiyo tomografi yapılması gerekiyor.

(Veriler Dünya Sağlık Örgütü'nün önerileridir)

Bir yılda 4.5 milyon tomografi

Türkiye'de yılda yaklaşık 4.5 milyon tomografi çekiliyor. Bu nüfusa oranlandığında 16 kişide bir kişiye bir çekim düşüyor. Bu da her bir milyon nüfusa yaklaşık 6 cihaz düşmesi demek. 2008'de Sağlık Bakanlığı hastanelerinde 1.5 milyon tomografi çekimi yapılırken, dışarından hizmet alımı yoluyla da 2 milyon tomografi çekimi gerçekleştirildi. Bu rakamlara özel ve üniversitelere ait veriler dahil değil. 2008 verilerine göre, Türkiye'de yüzde 53 oranıyla 493 adet tomografi özel sektörde, yüzde 47 oranıyla 440 tomografi de kamuda bulunuyor.