Ergin: Yargıyı geriye götürecek düzenleme yok
- Adalet Bakanı Sadullah Ergin, ''Anayasanın yargı bölümünde yapılan değişikliklerde, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarını mevcuttan geriye götürecek hiçbir bir düzenleme yer almamaktadır'' dedi.
Ergin, yaptığı yazılı açıklamada, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun 12 Eylülde halkoyuna sunulacak olan Anayasa değişikliğinin yargı bölümüyle ilgili iki hususta yanlış iddia ve değerlendirmede bulunduğunu belirtti.
Kılıçdaroğlu'nun, konuşmalarında, iş adamlarının veya herhangi bir vatandaşın asılsız ihbar ve şikayetlerle haksız yere tutuklanabileceğini ve bu işlemi yapan hakim ve savcılar hakkında mevcut sistemde Adalet Bakanı soruşturma izni vermezse Danıştay'a başvurma hakkı olduğunu anlattığını belirten Ergin, ancak değişiklikten sonra hukuka aykırı hareket ettiği için şikayet edilen hakim ve savcı hakkında Adalet Bakanı soruşturma izni vermezse Bakanın bu tutumuna karşı Danıştay'a başvurma hakkının kalkacağını öne sürdüğünü aktardı. Ergin, açıklamasında şöyle devam etti:
''Öncelikle belirtmek gerekir ki, Anayasa değişikliğiyle getirilen yeni sistemde Adalet Bakanının Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'ndaki (HSYK) yetkileri büyük ölçüde azaltıldığından dolayı bu iddia ve değerlendirme kesinlikle gerçeği yansıtmamaktadır. Daha önce bu konuda gerekli açıklamalar yapılmasına karşılık hiçbir dayanağı olmayan ve kamuoyunu yanıltmayı amaçlayan bu iddiaların tekrarlanması yeni sisteme yönelik ciddi bir itiraz gerekçesi olmadığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır.
Mevcut sistemde bir hakim veya savcı hakkında disiplin ya da suç nedeniyle soruşturma açılması Adalet Bakanının izin vermesine bağlıdır. Adalet Bakanı izin vermediği sürece bir hakim veya savcı hakkında soruşturma açılamaz. İzin verilmesi halinde de soruşturma, Adalet Bakanına bağlı olan Adalet müfettişleri tarafından yapılır. Adalet Bakanının izinle ilgili verdiği kararlara karşı ilgililer idari yargı mercilerine başvurabilmektedirler.
Anayasa değişikliğiyle getirilmek istenilen yeni sistemde Adalet Bakanı, hakim veya savcı hakkında soruşturma açılmasına veya açılmamasına artık tek başına karar veremeyecektir. Bir hakim ve savcı hakkında soruşturma açılması teklifini HSYK'nın ilgili dairesi yapacak, Kurul Başkanı olan Adalet Bakanının olur vermesiyle soruşturma açılacaktır. Bakanın bu konuda olur vermesi veya vermemesi kararı, Bakanın bireysel işlemi olacağı için Anayasa gereğince bu karara karşı yargı yolu açık olacaktır. Ayrıca Anayasa tekniği açısından tüm detayların Anayasada yazılması uygun olmadığından dolayı konuyla ilgili hükümlere Kurulun teşkilat yapısına ilişkin kanunda yer verilecektir.''
-''BAKANA BAĞLI DEĞİL HSYK MÜFETTİŞLERİ''-
Bakanın sahip olduğu yetkilere ilişkin getirilen bir diğer önemli sınırlamanın ise, hakim veya savcılar hakkında yapılacak soruşturmanın mevcut uygulamada olduğu gibi Bakana bağlı müfettişler tarafından değil, HSYK müfettişleri tarafından yapılması olduğunu bildiren Ergin, ''Bu müfettişler Adalet müfettişlerinden ayrı olarak HSYK tarafından atanacak ve HSYK'ya bağlı olarak çalışacaklardır'' dedi. Ergin, şunları kaydetti:
''Diğer iddia ise, Adalet Bakanlığına bağlı müfettişlerin, savcıları, idari görevleriyle ilgili olarak denetlemeye yetkili kılındığı, bu sayede Bakanın, savcılara, yürüttükleri soruşturmalarla ilgili her türlü emir ve talimat verebileceği hakkındadır. Bu iddianın da gerçekle ilgisi olmadığı gibi mevcut sisteme göre Adalet Bakanlığının savcılar üzerindeki yetkileri de büyük ölçüde sınırlandırılmaktadır.
Mevcut uygulamada savcıların hem adli hem idari yönden denetimleri Adalet Bakanlığı tarafından yürütülmesine karşılık yeni sistemde yargısal işlemlere ilişkin adli denetim tamamen HSYK'ya bağlanmakta, Adalet Bakanlığının sadece adalet hizmetleriyle ilgili idari denetim yapması öngörülmektedir.
Bakanlığa bağlı müfettişler, icra daireleri, noterler, cezaevleri gibi yerlerde sunulan adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden denetim işlemlerini yürüteceklerdir. Savcılar yönünden bu denetimin kapsamına, tahsis edilen ödeneğin harcanması, adliyelerin bakımı ve onarımı ile ceza infaz kurumlarının idaresiyle ilgili hususlar gibi yargısal nitelikte olmayan idari ve mali işlemler girmektedir. Başka bir ifadeyle, bu denetimin kapsamına hiçbir zaman savcıların soruşturma açma gibi adli ve yargısal görevleri girmeyecektir. Ayrıca savcıların idari görevleri yönünden denetiminde, savcının hukuka aykırı bir eyleminin tespit edilmesi halinde de durum HSYK'ya iletilecek olup, sonraki aşamada Adalet Bakanlığının herhangi bir yetkisi bulunmayacaktır.''
-''ADALET BAKANINA YETKİ VERİLMESİ SÖZ KONUSU DEĞİL''-
Öte yandan ''Adalet Bakanının Cumhuriyet savcılarına emir ve talimat verebileceğine ilişkin hükmün 2004 yılında AK Parti Hükümeti döneminde yargı bağımsızlığını güçlendirmek amacıyla yürürlükten kaldırıldığını hatırlatan Ergin, ''Dolayısıyla, günümüzde, Adalet Bakanının herhangi bir savcıya soruşturma aç ya da açma şeklinde emir ve talimat verme yetkisi bulunmamaktadır. Anayasada yapılan ve halkın oyuna sunulan değişiklikte de bu hususta Adalet Bakanına bir yetki verilmesi kesinlikle söz konusu değildir'' dedi.
Ergin, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
''Sonuç olarak, Anayasanın yargı bölümünde yapılan değişikliklerde, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarını mevcuttan geriye götürecek hiçbir bir düzenleme yer almamaktadır. Aksine, Anayasa Mahkemesinin kararında da hükme bağlandığı üzere, HSYK ile ilgili düzenleme, Kurulun özerk yapısını güçlendirmekte, Adalet Bakanının HSYK üzerindeki etkisini azaltmakta ve hukuk devletinin güçlendirilmesine yönelik adımlar içmektedir.''