Dikkat Ombudsman aranıyor

Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulacak. Ancak, başdenetçinin hangi niteliklere sahip olması gerektiği çıkarılacak yasaya bırakılınca tartışma başladı

GÖKÇER TAHİNCİOĞLU Ankara

Referandumda kabul edilen anayasa değişikliği paketinde, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyetleri incelemek üzere Kamu Denetçiliği Kurumu kurulacağı ve kurumun başındaki başdenetçinin de TBMM tarafından seçileceği hükmü yer aldı.

Ancak başdenetçinin hangi niteliklere sahip olması gerektiğinin çıkartılacak kanunda gösterileceğinin belirtilmesi tartışma yarattı.

Avrupa'da ?ombudsmanlık? olarak bilinen sistem, Türkiye'de de yaşama geçecek. Ak Parti, daha önce 2006'da Kamu Denetçiliği Kurumu'nun kurulması için kanun çıkartmış ancak Anayasa Mahkemesi kanunu iptal etmişti. Uzmanlar, başdenetçinin hangi vasıfları taşıması ve kurumun nasıl çalışması gerektiği konusunda şunları söyledi:

AİHM eski Yargıcı, Milliyet yazarı Rıza Türmen: Anayasa paketinde, bu konudaki seçim yöntemi dışında hemen herşey, kanuna bırakılmış. Kanuna bırakılmayan birşey var, tarafsız olmayacağı çünkü TBMM tarafından, siyasi iradenin görüşü doğrultusunda başdenetçi seçilecek. Nasıl seçileceği belirtiliyor ama niteliklerinin ne olacağı belirtilmiyor.

Eski Adalet Bakanı, Prof. Dr. Hikmet Sami Türk: Kamu denetçiliği bir yargı organı değildir. Arabuluculuk fonksiyonu vardır yargıdan farklı olarak. Başvurusu son derece basittir, harç yatırmak da gerekmez. Kısa süre içerisinde kişilerle idarenin mutabık kalabileceği bir çözüm üretmektir amacı. 100'e yakın demokratik ülkede bu kurum bulunuyor.

Ombudsmanlık nasıl işliyor?

Avrupa Birliği Komisyonu'nun yıllardır oluşturulmasını talep ettiği ombudsmanlık, Avrupa başta olmak üzere dünyanın çeşitli ülkelerinde faaliyette olan bir denetim mekanizması. Vatandaş ile idare arasında bir tür arabulucu olan ve ?devlete karşı vatandaşın hakkını koruyan? ombudsmanlığın genel anlamda belirleyici dört özelliği var:

- Yürütme organı karşısında bağımsız olmak.

- Şikâyetlerin bireyler tarafından yapılması.

- İdarenin kötü işleyişi ve haksızlıkla ilgili şikayetlerin adil olarak değerlendirilmesi ve çözüm önerilmesi.

Ombudsmanların yaptırım yetkisi ise bulunmuyor.

Bağımsız olması gerektiğinden ombudsmanlar genel olarak parlamento tarafından seçiliyor. Hükümetlerin atama yaptığı durumlara da rastlamak mümkün. Ombudsman, İngiltere'de hükümetin önerisi üzerine Kraliçe, İrlanda'da Cumhurbaşkanı, Fransa'da ise Bakanlar Kurulu tarafından atanıyor. Ombudsmanlar, faaliyetleri denetlenmemekle birlikte başarısızlık, görevi ihmal ve iletişimsizlik gibi durumlarda parlamento tarafından görevden alınabiliyor.

GÜVEN ÖZALP Brüksel