Bu cezaevinin çalışanı da memur, mahkûmu da
ŞULE DAĞLI,
1982 yılından beri birçok farklı suç mahkûmunu barındırıyordu. Daha sonra kadın cezaevine dönüştürüldü.Şimdilerde ise Türkiye'nin ilk ve tek memur cezaevi. Bir dönem, eski Milli Savunma Bakanı Ercan Vuralhan ve ünlü manken Tuğba Özay'ın da hapis yattığı Paşakapısı Ceza İnfaz Kurumu, 251 devlet memuruna ev sahipliği yapıyor. Mahkûmların yüzde 50'sinin üniversite mezunu olduğu cezaevinde ileri muhasebe, İngilizce ve Almanca kursları veriliyor. Birçok ünlü yazar burada kitap tanıtımı imkânı bulurken, bazı mahkûmlar zanaatla uğraşarak geçimlerini temin ediyor.
83 yıldır sayısız mahkûmu ağırlayan Paşakapısı Ceza İnfaz Kurumu, kadın cezaevine dönüştükten sonra şimdi de Türkiye'nin ilk ve tek "memur cezaevi" olarak hizmet veriyor. Mahkûmlar cezaevinde geçimlerini sağlamak için farklı işlerle uğraşıyor. Ahşap boyama ve gemi atölyesinde çalışarak makrome ipiyle çanta örme işi yapan Necdet Ö. de bunlardan biri. 15 yıldır cezaevinde bu mesleği icra ediyor. Gemi maket yapımında usta olduğunu belirten mahkûm, yıllar içerisinde yüzlerce arkadaşına da maket yapımını öğretmiş. Bir hobi olarak görünen bu iş aslında birçok mahkûmun geçim kapısı olmuş. Tanesi 150 ile 250 TL arasında değişen gemi maketlerinin ustası olan Necdet Ö., "Dışarı çıktığında dahi bu işi meslek edinip geçimini sağlayan mahkûmlar oldu." diyor. Elindeki bıçağı göstererek ekliyor: "Bu zamana kadar 29 cezaevi gezdim. Ama bize böyle imkânlar sağlanan başka bir yer görmedim. Bu işi yapmamız için elimize falçata veriyorlar. Yani bizlere güveniyorlar."
Mahkûmların birçoğu cezaevinde resim yeteneğini keşfederek kendini geliştirme imkânı buluyor. Bunlardan Öner Ş.'nin en büyük hayali tahliye olduğunda resim sergisi açmak. Yine mahkûmlardan Ferit B., mahkûmiyetten dolayı memurluktan ihraç edildiğini hatırlatarak yeni bir işkolu edinmek için bilgisayarlı muhasebe kursuna gidiyor. İleride kendine küçük bir işyeri açmayı planladığını söyleyen mahkûm, "İşletmeme katkı sağlayacak birçok muhasebe tekniğini öğrenerek kendi muhasebemi tutacak kadar profesyonel oldum." diyor. Mahkûmlara destek veren Ceza İnfaz Kurumu Müdürü Mustafa Kemal Çelik ise "Mahkûmlar belli bir eğitim seviyesinde olduğu için biz de onların eğitim seviyesine uygun çalışmalar yürütüyoruz." vurgusu yapıyor.
Mahkûmların gözdesi Üsküdar Halk Kütüphanesi
Okuma yazma oranının yüzde 100 olduğu bu cezaevinde kitap okuma talebi de bir hayli fazla oluyor. Birçok mahkûm cezaevi bünyesindeki 4 bin 225 kitaptan yararlanmakla birlikte, kendi kütüphanelerinde olmayan veya yeni çıkan kitapları Üsküdar'daki Şemsipaşa Halk Kütüphanesi'nden kiralıyor. 15 günlük kira süresi olan kitapları okuyup iade ettikten sonra kütüphaneden bir yenisini talep edebiliyorlar.
1799'da 3. Selim tarafından av köşkü olarak yaptırılan, 1918-1923 arasında rahibe okulu ve 1928'den bu yana da cezaevi olan Paşakapısı'nda 76 yıl boyunca erkek tutuklu ve hükümlüler kaldı. 2003'te 600 erkek tutuklu başka cezaevlerine taşınarak kadın cezaevi olan mekân, 2008'den itibaren tutuklu ya da hükümlü memurların kaldığı Türkiye'nin ilk 'memur cezaevi' haline geldi.