Kamu Mali Kontrol Kanunu, 2006'dan önce çıkacak

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in vetosu doğrultusunda değiştirilen Kamu Mali Kontrol Yasası, Yılbaşı'ndan önce Meclis Genel Kurulu'ndan yeniden yasalaştırılacak.

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından, 2 maddesi yeniden görüşülmek üzere TBMM Plan Bütçe Komisyonu'ndan TBMM'ye iade edilen Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, veto gerekçeleri doğrultusunda değiştirildi. Cumhurbaşkanı veto gerekçesinde, "yasanın atamalarla ilgili 8. ve geçici 1. maddelerinin hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmaması nedeniyle yayınlanmasının uygun görülmediği"ne işaret etmişti. Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, söz konusu 2 maddede yer alan atamalar konusunda hükümete yetki veren düzenlemeler metinden çıkarıldı. Alınan bilgilere göre veto gerekçeleri doğrultusunda değiştirilen yasa, 1 Ocak'tan önce TBMM Genel Kurulu'nda ele alınacak ve yasalaştırılacak. Yasa, aynı zamanda finansal yatırım araçlarının vergilendirilmesinde 1 Ocak'tan itibaren başlayacak yeni sisteme dair önemli değişiklikler ve istisnalar getiriyor.

Yasaya göre, bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi, harcama yetkilisi oluyor. Ancak, personel sayısı az olan veya nispeten daha küçük teşkilat yapılarında faaliyetlerini yürüten idarelerde, harcama yetkisinin alt yönetim kademeleri yerine, daha üst yönetim kademeleri tarafından yerine getirilmesi sağlandı. Emanete alınan tutarların zaman aşımının başlangıcının belirlenmesinde, hesaba alındığı mali yıl yerine, zaman aşımının hesabı esas olmak üzere malın alındığı veya hizmetin yapıldığı tarihi takip eden yılbaşının esas alınması öngörülüyor. Ayrıca, öncelikli ödemeler arasına ilama bağlı borçlar, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek külfet getiren borçlar da ilave edildi. Üst düzey yöneticilerin her yıl hazırlanan faaliyet raporlarının içeriği belirgin hale getirilirken, performans bilgileri yanında genel ve mali bilgilere de raporda yer verilmesi düzenlendi. Uygulama birliği sağlanması için faaliyet raporlarında yer alacak konulara ilişkin, İçişleri Bakanlığı ve Sayıştay'ın görüşünü alarak, Maliye Bakanlığı'na düzenleme yapma yetkisi verildi. Harcamaların yanı sıra mal ve gelir işlemlerinin de kontrol kapsamına alınması amacıyla, "harcama öncesi kontrol" kavramı, "ön mali kontrol" olarak değiştirildi. Ön mali kontrol, harcama birimlerinde işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılan kontrollerle mali hizmetler birimi tarafından yapılan kontrolleri kapsayacak.

Mali hizmetler biriminin görevleri de yeniden düzenlendi. Alım, satım, yapım, kiralama, kiraya verme, bakım-onarım ve benzeri mali işlemler, idarenin tamamını ilgilendirenler destek hizmetlerini yürüten birim tarafından, harcama birimlerini ilgilendirenler işler ise harcama birimleri tarafından yürütülecek. Harcama yetkilisinin talebi ve üst yöneticinin onayıyla, bu işlemler destek hizmetlerini yürüten birim tarafından yapılabilecek. Harcama yetkilisiyle muhasebe yetkilisi aynı kişide birleşemeyecek. Düzenleme, muhasebe yetkilisinde aranan şartları yeniden belirlendi.

Muhasebe yetkilisinde, sertifika alma, son 3 yıla ait olumsuz sicili bulunmama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını almama şartları da aranacak. Düzenleyici ve denetleyici kurumlarla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın gelir fazlaları, üçer aylık dönemler şeklinde Hazine'ye aktarılacak.

29 KURUM DENETİM DIŞI
Tasarıya göre aralarında TMSF, TOKİ, TRT, Milli Piyango'nun da bulunduğu 29 kurum, "Yatırım ve harcama açısından mali yapıları, merkez bütçe kapsamına alındığı için" TBMM tarafından denetlenmeyecek. TBMM ve Sayıştay'ın muhasebe hizmetleri, TBMM Başkanı, Cumhurbaşkanlığı muhasebe hizmetleri ise Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri tarafından atanan muhasebe yetkilileri tarafından yerine getirilecek.

TPAO'nun Türkiye kara sularıyla uluslararası sular ve sahillerinde petrol ve doğalgaz arama, üretim ve taşıma faaliyetleriyle ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarıyla yapım işlerinde, Kamu İhale Yasası uygulanmayacak. Özel hizmet tazminatı alacak iç denetçi kapsamı genişletildi. Başbakanlık, bakanlık, müsteşarlık, AB Genel Sekreterliği, Gelir İdaresi iç denetçileri özel hizmet tazminatı alabilecek.

Menkul kıymet kazançlarının vergilendirilmesine ilişkin düzenleme yapıldı. Buna göre, menkul kıymetlerin ödünç verilmesi karşılığında sağlanan gelirler, yüzde 15'lik stopaj kapsamına alınıyor. Böylece, menkul kıymetlerden elde edilen gelirlerden 2006 yılından itibaren yüzde 15 stopaj kesilmesine ilişkin düzenlemeye, repo kazançları da dahil edildi. İMKB'de işlem görmeyen şirketlerin hisselerini 2 yıldan daha fazla elinde bulunduranlara sağlanan vergi muafiyeti kaldırılırken, muafiyet sadece, İMKB'de işlem gören şirketlerin hisselerini bir yıldan fazla elinde bulunduranlarla sınırlı tutuldu. Hisseleri bir yıldan fazla elde tutanlar, değer artış kazancı kapsamında yıllık beyanname vermek zorunda olmayacak. Yerli ve yabancı şirketlerin aralarında yaptıkları vadeli işlemler ve opsiyon sözleşmesi kazançlarına 2006 yılı için getirilen vergi muafiyeti, Türkiye'de şubesi bulunmayan yabancı şirketlere uygulanmayacak. Ancak yabancı banka ve finans kurumları için Türkiye'de şube açma şartı aranmayacak. Bu yılın sonuna kadar Sermaye Piyasası Kanunu'na göre kurulan yabancı menşeli yatırım fonlarına sağlanan vergi muafiyeti, portföylerinde bulunan hazine bonosu ve devlet tahvillerinin itfa edildiği tarihe kadar devam edecek. Ayrıca, 31 Aralık 2005 tarihinde portföylerinde bulunan hisse senetleriyle ilgili olarak da bunların ilk defa elden çıkarıldığı tarihe kadar vergi muafiyetleri sürecek.

Yeni yasaya göre kamu kurumlarıyla üniversitelerin bünyesindeki Araştırma ve Planlama Koordinasyon (APK) daire başkanlıkları kaldırılırken yerine, "Strateji Geliştirme Daire Başkanlıkları ve Genel Müdürlükleri" kurulacak. Strateji Geliştirme daire başkanlıkları kurulacak bakanlıklara 4'er, Adalet Bakanlığı'na ise 1 kadro ihdas edilecek. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idarelerde mali hizmetler birimlerinde kullanılmak üzere genel idare hizmetleri sınıfında üçüncü dereceden 800 mali hizmetler uzmanı, sekizinci dereceden 400 mali hizmetler uzman yardımcısı, dördüncü dereceden ise bin 200 iş denetçi kadrosu ihdas edilecek. Yapılan değişikle, bütçe daire başkanlıklarının kapatılması ve mali hizmetlerinin bundan sonra kamu idarelerinin kendilerince yürütülecek olması dolayısıyla, kamu idarelerinin kendi personelinin yanı sıra Bütçe Daire Başkanlıkları'nda görev yapan deneyimli personelin sistemin yeni kurumlarının oluşturulmasında görevlendirilmelerine de imkan sağlandı.