RTÜK'ün 'akıllı işaretleri' 23 Nisan'da yayında...

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından çocuk ve gençlerin televizyon yayınlarının zararlı etkilerinden korunmaları amacıyla geliştirilen ve televizyon kuruluşlarınca da desteklenen "akıllı işaretler sembol sistemi", 23 Nisan'da devreye girecek. AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, akıllı işaretler, çocuk ve gençleri cinsellik, şiddet, olumsuz örnek oluşturabilecek davranışlar (kötü dil kullanımı, sigara, alkol, kumar ve madde bağımlılığına özendirme, her türlü ayrımcılık ve intihar sahnelerinin gösterilmesi) gibi zararlı yayın içeriğine karşı korumak için geliştirilmiş olan görsel-işitsel uyarı sistemi olarak geliştirildi. Yayıncı kuruluşların çocukları ve gençleri televizyonun olası zararlı etkilerinden koruma sorumluluğuna işlerlik kazandıran bir öz denetim mekanizması olan akıllı işaretler sistemi, televizyon programlarının hangi yaş grubundaki çocuklara uygun olduğu ve programda yer alan zararlı içerik konusunda izleyiciye bilgi verecek. Belli yaş gruplarını olumsuz etkileyeceği düşünülen içeriğe sahip yapımların yayın saatleri bu doğrultuda düzenlenecek.

YEDİ SEMBOLDEN OLUŞUYOR

Akıllı İşaretler, programların hangi yaş grubuna uygun olduğunu gösteren 4 sembol (7+, 13+, 18+, genel izleyici) ile programlardaki zararlı içeriği tanımlayan 3 sembol (şiddet/korku, cinsellik, olumsuz örnek oluşturabilecek davranışlar) olmak üzere toplam 7 sembolden oluşuyor.

Sistemle, televizyon kanallarının görevlileri programları önceden izleyip, elektronik ortamda kodlama formunu dolduracak. Bu işlem sonucunda sistem tarafından verilen yaş ve içerik sembolleri programın başında 5 saniye süreyle tam ekran ve her kesintiden sonra da 15 saniye süreyle ekranın sağ üst köşesinde yayınlanacak.

Program yayını sırasında ekranda beliren bu işaretler sayesinde çocuklar kendilerine uygun programları kolayca seçebilecek. Anne ve babalar da yayınlanan programın çocukları için uygun olup olmadığına ekranda beliren akıllı işarete bakarak karar verebilecek. Böylece hem çocuklar, hem de anne ve babalar televizyon programlarını seçerek izlemeye başlayacak.

Akıllı işaretler belirlenirken RTÜK bünyesinde üniversitelerin iletişim fakülteleri ile psikoloji bölümlerinden, tıp fakültelerinin çocuk ve ergen ruh sağlığı bölümlerinden öğretim üyelerinin ve uzmanların katılımıyla komisyonlar oluşturuldu. Bu komisyonlar, yayınlardaki zararlı içerik kategorilerini, yaş kategorilerini ve kullanılacak sembollerin özelliklerini belirledi.

Sistemin uygulanması aşamasında Hollanda Hükümeti tarafından, AB mevzuatının uygulanması üzerinde odaklanacak ikili işbirliği projeleri vasıtasıyla Avrupa Birliği üyelik kriterlerinin yerine getirilmesinde aday ülkelere yardımcı olmak amacıyla oluşturulan fon kullanıldı.

SİSTEM NASIL ÇALIŞACAK?

Akıllı işaretler sembol sistemi, internet aracılığıyla çalışacak.

Yayın kuruluşlarında çalışan sertifika sahibi kodlayıcılar, sınıflandıracakları programı izledikten sonra kendilerine verilen şifreyle "www.rtukisaretler.gov.tr" internet adresinden RTÜK Kodlama Formu'na ulaşarak, programın içeriğini ve hangi yaş grubu için uygun olduğunu tespit etmeye yönelik soruları cevaplandıracaklar.

Form doldurulduktan sonra sistem otomatik olarak söz konusu program için hangi sembollerin (hem yaş, hem içerik sembolleri) kullanılması gerektiğini gösterecek. Yayın kuruluşları bu sembolleri belirtilen usul ve esaslara uygun olarak kullanacaklar. RTÜK kodlayıcılara her aşamada gerekli desteği sağlayacak.

SEMBOLLER NASIL KULLANILACAK?

Kodlayıcılar, her bağımsız program için kodlama formu dolduracaklar. Sınıflandırma, yaş ve içerik gruplarını belirten sembollerin birlikte kullanılması suretiyle yapılacak.
Bir program için uygun yaş sembolü yayında birden fazla içerik sembolü de kullanılabilecek.

"13+" sembolü taşıyan programlar saat 21.30'dan, "18+" sembolü taşıyan programlar saat 23.00'ten sonra yayınlanacak. Sembolleri kullanan yayın kuruluşları, teleteks hizmeti vermeleri halinde, bu sembolleri teleteks yayınlarında da kullanacaklar. Sınıflandırılmış programların sembolleri, yazılı medyada yer alan program akış çizelgelerinde de kullanılacak.

SEMBOLLER, HANGİ PROGRAMLARDA KULLANILACAK?

Haber bültenleri haricindeki programlarda semboller kullanılacak.

Sembol kullanılması zorunlu olmayan programların yayınında korumalı saatler dikkate alınacak. Sembol kullanılması zorunlu programların tanıtım duyurularında da semboller kullanılacak.

Bu tür programların tanıtım duyurularında, şiddet, korku, cinsellik gibi ögeler içeren görüntüler kullanılmayacak ve bu duyurular saat 21.30'dan sonra yapılacak.