Danıştay Kanunu'nda değişiklik tasarısı

Danıştay Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul edildi.

Tasarıya göre, Danıştay'da bir daire daha kurulacak ve 31 üye seçilecek, 150 tetkik hakimi atanacak.

Danıştay bünyesindeki İdari Dava Daireleri Kurulu, sürekli hale getiriliyor. Kurul, her idari dava dairesinden ikişer üyenin katılımıyla oluşacak. Üyeler, 4 yıllığına Başkanlık Kurulu tarafından görevlendirilecek, görev süresi dolan üyeler yeniden seçilebilecek.

Vergi Dava Daireleri Kurulu da vergi dava dairelerinin başkanlarıyla Başkanlık Kurulu tarafından seçilen 3 asıl ve 3 yedek üyeden oluşacak. Üyeliklerde boşalma olması halinde Başkanlık Kurulu tarafından, kalan süreyi tamamlamak üzere 7 gün içinde yeni üye seçilecek.

İdari Dava Daireleri Kurulu'nda ilk kez görevlendirilen üyelerden 5'inin birinci yılın sonunda, beşinin ikinci yılın sonunda ve altısının üçüncü yılın sonunda görevleri sona erecek. Görevleri sona erecek üyeler kurayla belirlenecek. Göreve devam etmeyen üyelerin talepleri dikkate alınacak.

Vergi Dava Daireleri Kurulu'nda kademeli görev dolma süresi 3'er üye için geçerli olacak.

Dava açma süresini Danıştay, idare ve vergi mahkemelerinde 30, ivedi yargılama usulünün uygulanacağı davalarda 15 güne indiren düzenleme, muhalefetin eleştirileri karşısında AK Parti'nin önergesiyle tasarı metninden çıkarıldı. Böylece, dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde 60, vergi mahkemelerinde 30 gün olarak uygulanmaya devam edecek.

-Grup dava-

Tasarı, aynı konuda çok sayıda kişiyi ilgilendiren ve niteliği aynı olan davaların daha ekonomik ve hızlı görülmesi amacıyla "grup dava" usulü getiriyor.

Aynı maddi ve hukuki sebebe bağlı ve birbirine emsal teşkil edebilecek nitelikte olan davalar, mahkemece grup dava olarak kabul edilebilecek. Grup dava usulünde, davalardan biri öncelikle karara bağlanacak. Mahkemenin grup dava kararıyla esasa ilişkin kararı, temyiz veya itiraz talebi üzerine Danıştay'ın ilgili dava daireleri kuruluna gönderilecek. Aynı kapsamdaki diğer davaların karara bağlanması için Danıştay'ın kararı beklenecek.

Danıştay grup dava olmadığına karar verirse dosyayı mahkemeye geri gönderecek. Yüksek mahkeme, grup dava kararını yerinde görürse, idari mahkemeler grup davaları Danıştay kararı doğrultusunda sonuçlandıracak. Grup davalar nedeniyle ilgili dava daireleri kurulu tarafından verilen karara uygun olarak grup dava kararını veren mahkeme veya diğer mahkemelerce verilen kararlar aleyhine kanun yollarına başvurulamayacak. Ancak, karara bağlanan davanın grup dava kapsamında olmadığına ya da grup davaya uygun karar verilmediğine ilişkin iddialarla temyize gidilebilecek.

-İvedi yargılama usulü-

Tasarının getirdiği yeniliklerden olan ivedi yargılama usulü, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri, acele kamulaştırma işlemleri, Özelleştirme Yüksek Kurulu kararları, Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca yapılan satış, tahsis ve kiralama işlemleri, Çevre Kanunu uyarınca idari yaptırım kararları hariç çevresel etki değerlendirmesi sonucu alınan kararlar, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca alınan Bakanlar Kurulu kararları ile ilgili uyuşmazlıklarda uygulanacak.

İvedi yargılamalarda dava açma süresi 30 gün olacak. Bu usulde, işlemin geri alınması ya da kaldırılması için idare üst makamlarına başvurulamayacak. Yürürlükteki İdari Yargılama Usulü, başvurunun, işlemeye başlayan idari dava açma süresini durduruyor ve 60 gün içinde cevap verilmemesi halinde isteğin reddedilmiş sayılmasını düzenliyor.

İvedi yargılamada ilk inceleme 7 gün içinde yapılacak. Savunma süresi dava dilekçesinin tebliğinden itibaren 15 gün olacak ve bu süre bir kereliğine en fazla 15 gün uzatılacak.

Yürütmenin durdurulması talebine ilişkin verilecek kararlara itiraz edilemeyecek.

İvedi yargılama usulünde görülen davalar, dosyanın tekemmül etmesinden itibaren en geç 1 ay içinde karara bağlanacak. Nihai kararlara karşı, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde temyiz başvurusu yapılacak. Temyiz dilekçeleri 3 gün içinde incelenecek ve tebliğe çıkarılacak. Temyiz dilekçelerine cevap süresi de 15 gün olacak. Danıştay temyiz istemini en geç 2 ay içinde karara bağlayacak.

İdari yargıda bazı davaların temyiz mercii Danıştay yerine bölge idare mahkemeleri olacak.

-Bazı davaların temyizi bölge idare mahkemesine-

Tasarının yasalaşması halinde bölge idare mahkemelerinin bakacağı temyiz davaları şunlar olacak:

- İlk ve orta öğretim ile yükseköğretim öğrencileriyle ilgili sınıf geçme, not tespiti, kayıt ve nakil işlemleri ile ilişik kesme dışındaki disiplin cezalarına ilişkin işlemler.

- Valilik, kaymakamlık ve yerel yönetimler ile bakanlıkların ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının taşra teşkilatındaki yetkili organları tarafından kamu görevlileri hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, ikinci görev, vekaleten atama, görev ve unvan değişikliği içermeyen il içi naklen atama, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman ve izinlere ilişkin idari işlemler.

- Kamu görevlilerine kusurlu sayılma, yazılı uyarma, uyarma, kınama, ihtar ve tevbih cezası verilmesine ilişkin işlemler.

- Göreve başlama ve ilişik kesme hariç geçici personele ilişkin işlemler,

- Hakim ve savcılar, Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek kararnameyle atananlarla öğretim üyeleri hariç kamu görevlilerinin her türlü ödül, sicil, performans ve başarı değerlendirmelerine ilişkin işlemler.

- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının üyeleri hakkında verdiği mesleki faaliyeti sona erdirmeyen her türlü disiplin ve sınav işlemleri.

- Asker ailelerine yardımla ilgili işlemler.

- Emlak vergisine ait bedel ve değerlerin tespitine ilişkin kararlar.

- Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun'un uygulanmasıyla ilgili işlemler.

- Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ile Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanunun uygulanması.

- 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu gereğince kamu kurum ve kuruluşları tarafından sosyal yardım amacıyla bağlanan aylık ve yapılan sosyal yardımlarla ilgili uygulamalar.

- Karayolları Trafik Kanunu'nda düzenlenen ve idari yargının görev alanına giren idari yaptırımlara ilişkin işlemler ve bu kanun uyarınca il ve ilçe trafik komisyonlarınca tesis edilen işlemler.

- Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanun uygulamaları.

- Yapı Denetimi Hakkında Kanun'dan kaynaklanan idari yaptırımlara ilişkin işlemler.

- Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uygulamaları.

- Ulaşım Koordinasyon Merkezleri tarafından tarfik ve taşımacılık hizmetlerine ilişkin alınan kararlar.

- Belediyelerin toplu ulaşım güzergahları ve ücretleriyle park yerlerine ilişkin kararları.

- Konusu 50 bin lirayı aşmayan iptal ve tam yargı davalarında verilen nihai kararlara yapılan itirazlar.

Danıştay'ın ilk inceleme üzerine verdiği kararlar, bozmaya uyma kararları, kamu görevinin sona ermesi sonucunu doğuran işlemler hariç kamu görevlileri mevzuatının uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıklarla grup dava ve ivedi yargılama usulü kapsamına giren konularda verilen kararlara karşı, karar düzelte isteminde bulunulamayacak.

Cumhuriyet savcılarının asliye ceza mahkemelerinde 1 Ocak 2014 tarihine kadar duruşmalara girmemesini düzenleyen yasanın süresi, 1 Ocak 2019'a kadar uzatılıyor.

-"Bir işe besmele çekiyorsunuz, uzuyor"-

Tasarının komisyonda görüşülmesi sırasında dava açma süresinin kısalığına de Komisyon Başkanı AK Parti Ankara Milletvekili Ahmet İyimaya, "Süreler adil yargılanma hakkının kemirgenleridir. Dava açma süreleri kanunlara göre farklılık göstermemeli, tek olmalı" dedi.

Başbakan Yardımcısı Bozdağ da dava açma sürelerinin vatandaşın hakkına daha kısa sürede ulaşması için kısaltılmasının öngörüldüğünü ifade etti. Bozdağ, dava açma süresinde yürürlükte kanun hükümlerinin devamı için, maddenin tasarıdan çıkarılmasına itiraz etmedi.

İvedi yargılama usulünde yürütmenin durdurulması talebi üzerine verilecek kararlara itiraz edilemeyecek olması da muhalefet tarafından eleştirildi.

Başbakan Yardımcısı Bozdağ, hangi hallerde yürütmeyi durdurma kararının kısıtlanacağının Anayasa'da yer aldığını belirterek, vatandaşın hakkına daha çabuk ulaşmasının hedeflendiğini söyledi.

Bozdağ, Ordu-Giresun doğalgaz boru hattının 2004'te yapılan ihalesinin yargıda 2010 yılında karara bağlandığını, Manisa Salihli'de 2004'te yapılan lise inşaatı ihalesinin de bu yılın temmuz ayında davasının kesinleştiğini vurgulayarak, "Bir işe besmele çekiyorsunuz, uzuyor. Bu milletin, kamunun zararına" dedi.

Muhabir: Ali Hakan Der

Yayınlayan: Kudret Topçu