Türkiye iki basamak daha gelişti

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Başkanı eski Devlet Bakanı Kemal Derviş tarafından Afrika Kıtası'nda dünyaya duyurulan ve eşzamanlı olarak Ankara'da da açıklanan 2006 Yılı İnsani Kalkınma Raporu'na göre Türkiye İnsani Gelişme Endeksi'nde 177 ülke arasında iki sıra yükselerek 92'nci sırada yer aldı ve bu yıl da 'orta düzeyde gelişmiş ülke' olarak kabul edildi. Listenin ilk sırasında Norveç yer aldı. Türkiye 2005 raporunda 94'üncü sıradaydı.

UNDP'nin açıkladığı İnsani Gelişme Endeksi, insani gelişme konusunun üç boyutunu ölçen bir bileşik gösterge. Sıralamanın kriterleri uzun ve sağlıklı bir yaşam, eğitim ve insanca bir yaşam standardına sahiplik olarak ifade ediliyor. Bu çerçevede insani gelişme raporları kalkınmanın sadece ulusal geliri büyüten değil eninde sonunda 'insanların seçimlerini artıran süreç' olduğunu savunuyor. İnsani Gelişme Endeksi, insani refahın değişimlerini gösteren, farklı bölgelerde ve ülkeler arasında gelişmeyi karşılaştıran barometre ve ulusal hükümetlerin sağladığı istatistiklere dayanıyor.

Türkiye neden yükseldi?

Türkiye'nin 2006 insani gelişme sıralamasında yükselmesini, en çok kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) satın alma paritesi cinsinden 7 bin 753 dolara çıkması etkiledi. Ancak, gelirdeki bu artış Türkiye'yi bir üst lige yükseltemedi. Türkiye'nin insani gelişmesi yüksek ülkeler arasına girmesi için 29 sıra yükselip 63'üncülüğe ulaşması gerekiyor. UNDP 2006 İnsani Gelişme Endeksi'ne göre Türkiye halen, özellikle eğitim, okullaşma ve yaşam beklentisi konularında çok önemli sorunlarla karşı karşıya kalmaya devam ediyor. Bu konuda Arnavutluk, Bosna gibi daha yoksul ülkeler, Türkiye'den iyi performans gösterdi. Ancak, Suudi Arabistan ve İran'da olduğu gibi Türkiye'nin İnsani Gelişme Endeksi'ndeki yeri, gelir seviyesine göre daha düşük kaldı.

Norveç 'en gelişmiş'

2006 İnsani Gelişme Endeksi'nde Norveç, ilk sırada yer alıyor ve onu İzlanda ve Avustralya takip ediyor. AB'nin yeni üyeleri Çek Cumhuriyeti ve Macaristan 30. ve 35. sırada, aday ülkelerden Bulgaristan ve Romanya da 54. ve 60. sırada yer alarak 'iyi düzeyde' gelişmiş ülkeler kategorisine giriyor. Yunanistan 24. Kıbrıs ise 29. sırada yer alıyor.

Dünyadaki tüm bölgeler 1979 yılından bu yana İnsani Gelişme Endeksi değerlerini yükseltti. Bu nedenle de sıralamada önemli değişiklikler olmadı. Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeleri 1990'ların ilk yarısında sert şekilde düşmelerine rağmen hızla toparlanıp eski güçlerine kavuştu. Güney Afrika ülkelerinde ise AIDS'in yaşam beklentisine olumsuz etkisiyle bunun tersi bir eğilim yaşandı. Sierra Leone Cumhuriyeti ve Nijer, İnsani Gelişme Endeksi'nde en alt sıralarda yer alarak insanların en zor koşullarda yaşadığı ülkeler oldu. UNDP raporuna göre son yıllarda tüm dünyada maddi refah ve zenginlik düzeyinde çok büyük artış var. Ancak bu artış aynı zamanda, büyük kitlelerin ilerlemeye katılmasını engelleyecek kadar da ani gerçekleşti.

Türk kadınının da, erkeğinin de adı yok

Raporda, kadın ve erkeklerin politik katılım ve karar alma gücünü, ekonomik katılım ve karar alma gücü ile ekonomik kaynaklar üzerinde kontrol sahibi olma kapasitelerini (siyasi ve ekonomik hayata katılım) ölçen Cinsiyet Güçlendirme Ölçümü'ne de yer veriliyor. Bu ölçüm kadınlar için ülkelerin kadın milletvekilleri, bürokrasi ve yargıdaki üst düzey kadın yöneticilerle, iş yaşamındaki kadınların yüzdeleri, kadınların gelirleriyle erkeklerin gelirleri oranlanarak yapıldı.

2006'da Türkiye, Cinsiyet Güçlendirme Ölçümü istatistiğinin mevcut olduğu 75 ülke arasında 72'nci sırada yer aldı. Hem Türk kadını, hem de Türk erkeği bu konuda yalnızca Mısır, Suudi Arabistan ve Yemen'i geride bırakabildi. İran, Sri Lanka, Peru, Trinidad Tobago, Bengladeş, Pakistan, Namibya, Moğolistan ve Moldova gibi ülkeler Türkiye'nin önünde yer aldı. Yani dünyada siyasi ve ekonomik hayata katılım konusunda ne Türk kadınının, ne de Türk erkeğinin adı var.

BM: Türkiye eğitime önem vermeli

UNDP Türkiye Temsilcisi Mahmud Ayub, Türkiye'nin insani gelişim endeksindeki performansını değerlendirirken "Olumlu bir haber ama Türkiye'de özellikle eğitim konusunda ciddi sorunlar var" diye konuştu. Ayub, "Türkiye'nin eğitime önümüzdeki dönemlerde daha çok yatırım ayıracağına inanıyoruz. Eğitim düzeyi yükseldikçe insanların yaşam standardı da yükselecek. Türk yetkililerinin bu konuda daha kararlı olması şart" dedi. Büyütmek için tıklayınız

Yedi milyon insanımız temel ihtiyaçlarını karşılayamıyor

UNDP, 2006 İnsani Gelişme Raporu, gelişmekte olan 102 ülke için yoksulluğu ve sosyal dışlanmışlığı ölçen bir birleşik endeks olan İnsani Yoksulluk Endeksi'ne de yer veriyor. Endekste durumu daha iyi olanlar ilk sıralarda yer alıyor.Türkiye, İnsani Yoksulluk Endeksi'nde gelişmekte olan 102 ülke arasında yüzde 9.8'lik bir yoksulluk oranıyla 21. sırada bulunuyor.

Bu, Türkiye'de yaklaşık 7 milyon insanın eğitim gibi bazı temel ihtiyaçlarını karşılamaktan yoksun olduğu gerçeğini ve bu eksiklikten dolayı sosyal alanda dışlanma tehdidiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.

Listede 102'nci sırada yer alan Mali, gelişmekte olan ülkelerde, yoksulluğun yanı sıra sosyal dışlanmışlık açısından da en kötü durumdaki ülke. İlk sıralardaki Uruguay, Şili. Arjantin ve Kosta Rika gibi Latin Amerika ülkeleri ise durumu en iyi olanların başında geliyor.