YAŞ ve HSYK kararlarına karşı bireysel başvuru yolu açılıyor
Anayasa Mahkemesi'nin yeniden yapılandırılması çerçevesinde, anayasa şikayeti yolunun açılması ile birlikte, Yüksek Askeri Şura (YAŞ) ile Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) kararlarına yargı yolu açılacak.
Temel hak ve özgürlük ihlâlleri karşısında AİHM'den önce Anayasa Mahkemesi'ne
bireysel başvuruda bulunulmasını içeren anayasa şikayeti, Yüksek Mahkeme'nin
yeniden yapılandırılmasına ilişkin anayasa değişikliği ile Türk yargı sistemine
girecek. Bu durumda, başörtüsü yüzünden eğitim hakkından faydalanamayan mağdurlar
da "temel hak ihlâli" sebebiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvuruda bulanabilecek.
Düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile birlikte, YAŞ ve HSYK kararlarından mağdur
olanlar, hak ihlâli sebebiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilecekler. Gerekli
Anayasal düzenlemenin yapılmasının ardından, YAŞ ve HSYK kararlarına ilişkin
son söz, Anayasa Mahkemesi'nin yorumuna bırakılacak.
MAHKEMENİN YORUMU ÖNEMLİ
Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin, Tercüman'ın, "YAŞ kararlarının,
bireysel başvuru ile Anayasa Mahkemesi'ne getirilip getirilip getirilmeyeceği"
yönündeki sorusu üzerine, şu cevabı verdi: "Bireysel başvuru hakkının içinde
yer alabilecek konuları tek tek somutlaştırmadık tabii. Bazı hukukçular, YAŞ,
HSYK kararlarını kapsayabileceğini, bazıları da kapsamayacağını söyledi. Şimdiden
bir şey demek mümkün değil. Çoğunluk ne diyecek, ne demeyecek henüz belli değil.
Şimdilik bir şey söylemeyi doğru bulmuyorum. Erken söylenmiş bir konu olur,
yanlış yapmayalım. Yanlışlar çok büyük olumsuzluklar yaratıyor. YAŞ kararları
ile ilgili AİHM'nin de verdiği kararlar var, o kararların hepsinin de sağlıklı
bir değerlendirmesini yapacağız. Bir şey söylüyorsak sahip çıkalım. Arkasında
durmamak bize yakışmaz."
Anayasa Mahkemesi üyesi Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Fazıl Sağlam da Anayasa'ya eklenmesi düşünülen "anayasa şikayeti" hükmünün, özel hüküm olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğinin önemli olduğuna işaret etti. Sağlam, "Başvuruya engel bir şey yok. Ama Anayasa Mahkemesi bunu nasıl yorumlayacak bilinmez. Anayasa Mahkemesi'nin vereceği kararları şimdiden kestirmek imkânsız. Herhangi bir vatandaş bize başvurabilir, benim hakkım ihlâl edildi diye. Ön inceleme komisyonlarında bunlar değerlendirilecek" dedi.
TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Burhan Kuzu da konuya ilişkin görüşünü, "Bu kararlarda savunma hakkı yok. Düzenlemenin ardından, insanlar, 'savunma hakkım engelleniyor' diye başvuru yapabilir. Mahkemenin yorumu önemli olacak" diyerek açıkladı.
DAHA AZ TAZMİNAT
"Anayasa şikayeti" düzenlemesiyle birlikte vatandaşlar, Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) gitmeden, Türkiye'de Anayasa Mahkemesi'nde haklarını
arayabilecekler. AİHM'de her yıl açılan onlarca davada tazminata mahkum olan
Türkiye, bu sayede ödemek zorunda kalacağı milyonlarca euroluk tazminatları
da en aza indirecek. Bireylerin yanı sıra, özel hukuk tüzel kişileri, dernek,
sendika, vakıf benzeri tüzel kişiler de anayasa şikayetinden faydalanabilecekler.
Kamu hukuku tüzel kişileri ise kamu gücünün taşıyıcısı oldukları için kural
olarak anayasa şikayetinde bulunma hakkına sahip olamayacaklar.
BAŞVURU ŞARTLARI
Bir gerçek ya da tüzel kişinin anayasa şikayetinde bulunabilmesi için, "başvuruda
bulunacak kişinin bizzat, başvuruya konu olan kamu gücü işleminden etkilenmiş
olması" aranacak. Henüz anayasal hak ihlâli doğurmamış bir kamu gücü işleminden
etkilenecek olmak, anayasa şikayeti için yeterli görülmeyecek. Ayrıca, başvuran
kişinin söz konusu kamu gücünden güncel olarak yani o anda etkilenmiş olması
gerekecek. Gelecekte etkilenecek olmak, yeterli görülmeyecek. Anayasa şikayeti
için, yargı yollarının tamamının tüketilmiş olması gerekecek.
BAŞVURU KONULARI
Herhangi bir temel hakkı ihlâl eden kamu güçlerinin eylem veya işlemleri, anayasa
şikayetinin konusu olabilecek. Bu durum, aynı zamanda kamu güçlerinin ihmalinden
kaynaklanan hak ihlâllerini de içeriyor. Kamu gücü ile kastedilen ise yasama,
yürütme ve yargı organları. Yasama, yürütme ve yargı organlarından kaynaklanan
hak ihlâlleri anayasa şikayetine sebep olabilecek. Anayasa şikayetine, TC Anayasası'nda,
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye'nin taraf olduğu ek protokoller çerçevesinde
yer alan, hak ve özgürlükler konu olabilecek.
D.B.Tercüman