Gıdada fiyat bilmecesi

Yaş sebze ve meyvede yılda 20 milyarlık fire kaybını önlemek için ekonomi yönetimininde harekete geçtiği gıda fiyatları konusunda, değişik çevrelerden farklı açıklamalar gelmeye devam ediyor. Merkez Bankası, işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonunun yüzde 14.97'ye ulaştığına işaret ederken, Türkiye Ziraat Odaları, "Tarlada fiyatı düşen ürünler, markette artmaya devam ediyor" dedi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)'nin Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı. Yıllık enflasyonun hizmet ve temel mal gruplarında arttığına dikkat çekilen raporda, tüketici fiyatlarının yüzde 0,65, yıllık enflasyonun ise 0,52 puan yükselerek yüzde 11,20 olduğu anımsatıldı. Gıda yıllık enflasyonunun, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki olumsuz baz etkisinin yanında işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış sonucunda yükseldiğine işaret edilen raporda, enerji fiyatlarının ise petrol ve diğer girdi fiyatlarına bağlı olarak hızlı artışını sürdürdüğü kaydedildi. Raporda, yıllık enflasyon hizmet ve temel mal gruplarında artarken, bu gelişmede giyim fiyatlarındaki ağırlık sistemi değişikliğinin de belirgin bir etkisi olduğu aktarılarak, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu ve ana eğiliminin de yükseldiği ifade edildi.Bir önceki aya göre temel mal, gıda ve hizmet gruplarının katkısının sırasıyla 0,40, 0,10 ve 0,07 puan arttığı belirtilen raporda, şu ifadelere yer verildi: "Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 0,53 puan artarak yüzde 12,50 oldu. İşlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 14,97'ye ulaşırken, bu yükselişte taze meyve ve sebze fiyatlarındaki olumsuz baz etkisi belirleyici oldu. Yıllık enflasyondaki yükselişe karşılık grup fiyatları önceki iki ayda olduğu gibi mevsimsellikten arındırılmış olarak geriledi. İşlenmiş gıda fiyatlarındaki artış ise hız kesmekle beraber, süt ürünleri, tereyağ ve çay kalemleri öncülüğünde sürmüş, grup yıllık enflasyonu yüzde 10,49'a yükselmiştir. Bu gelişmelerle taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yukarı yönlü seyrini sürdürmüştür."

ürkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, üretici ile market arasında fiyat farkının yüzde 303'e kadar çıktığını söyledi. Eylülde tarımsal ürünlerin üretici ve market fiyatlarındaki değişimine ilişkin basın toplantısı düzenleyen Bayraktar, halkın yeterli hayvansal proteine ulaşması için et üretiminin artması gerektiğinin altını çizdi. Eylülde, markette 33 ürünün 16'sında fiyat artışı, 13'ünde fiyat azalışı, üreticide ise 29 ürünün 14'ünde fiyat artışı, 9'unda ise fiyat düşüşü olduğunu dile getiren Bayraktar, "Eylül ayında markette fiyat düşüşü yüzde 16,14 ile en fazla limonda görüldü. Bunu yüzde 12,47 ile yeşil soğan, yüzde 11,14 ile kuru fasulye takip etti. Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 47,61 ile sivri biberde olurken, bu ürünü yüzde 14,71 ile salatalık, yüzde 11,60 ile kuru incir izledi " dedi. Bayraktar, üretici fiyatlarında da yeşil soğan yüzde 28,85 düşüşle fiyatı en fazla düşen ürün olurken, en fazla fiyat artışının yüzde 59,7 ile elmada görüldüğünü belirtti. Söz konusu ayda, üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 303,5 ile kuru kayısıda görüldüğüne dikkati çeken Bayraktar, bunu yüzde 290,9 ile domates, yüzde 277,3 ile sivri biberin izlediğini bildirdi. Bayraktar, bugün üreticide 8 lira olan kuru kayısının markette 32,3 liraya, 66 kuruş olan domatesin 2,6 liraya, 1,16 lira olan sivri biberin 4,28 liraya satıldığına işaret etti. Eylülde kuzu eti üretici fiyatının yüzde 3,75 düşüşle 33,6 liraya indiğini ifade eden Bayraktar, "Markette yüzde 2,98 artışla 53,7 liraya çıkmasının bir açıklaması olamaz" dedi. Yaş meyve ve sebzedeki ambalaj zorunluluğunu desteklediklerini dile getiren Bayraktar, soğuk hava depolarının kapasitesinin artırılmasını ve nakliyedeki bazı problemlerin çözülmesi gerektiğini söyledi. Üretici birliklerinin piyasaya girmesini istediklerini anlatan Bayraktar, bu birliklerin, idari ve mali yönden güçlenerek, üreticinin hassas zamanında malını alması gerektiğini kaydetti.

MARKETTE AMBALAJ OLMASIN

Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Mustafa Altunbilek, meyve ve sebzenin marketlerde de soğuk reyonda ambalaj içinde satılmasına gerek olmadığını savunarak, "Bakanlıktan randevu talep ettik. Tüketiciler, ürünü seçerek almak istiyor" dedi. Altunbilek, bazı ürünlerin, markette ambalajda satılmaya uygun olmadığını savunarak, "Ambalaja girmeyecek ürünler var. Yeşillik gibi ürünler ve bazı sebzeler hızlı bozuluyor. Bu ürünler havasız kaldığında çabuk bozulur. Soğan, patates ve meyve ambalaja girer de bazı ürünler buna uygun değil" dedi.

SÜT RAFTA 4 LİRA 14 KURUŞ

Süt fiyatlarının üreticiyi kurtaracak seviyede olmadığına işaret eden TZOB Başkanı Bayraktar, Temmuz ve Ağustos 2014'te üreticinin eline geçen 1 lira 15 kuruş çiğ süt fiyatının, perakendede 3 lira 6 kuruş olduğunu söyledi. Bayraktar, şöyle devam etti: "Aradan geçen bu kadar zamanda üreticinin eline geçen çiğ süt litre fiyatı 1 lira 14 kuruşa inerken, perakende de 4 lira 14 kuruşa çıktı. 3 yılı aşan bir sürede, üreticinin eline geçen çiğ süt fiyatı yüzde 0,87 azalırken, perakende fiyatlarda yüzde 35,29'luk bir artış yaşandı. Bundan ne üretici ne de tüketici kazançlı çıkmıştır."

EKONOMİYE KATKISI 20 MİLYAR

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, eylül ayı sonunda yaptığı açıklamada, "Yaş meyve-sebze tedarik zincirine yönelik çok önemli ve radikal yapısal dönüşüm hamlesi yapıyoruz. Mevcut fire oranlarını yarı yarıya bile azaltabilirsek, bunun ekonomiye katkısı yılda 15-20 milyar lira olacak" demişti. Firenin azaltılmasına yönelik ilgili tebliğ ise 1 Ekim itibariyle Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.