Özelleştirmeye işlemlerine 7 bin 400 dava açıldı
20 yılda özellestirmeye 7 bin 400 dava
Türkiye 22 yılda 30 milyar dolarlık özelleştirme gerçekleştirdi. Ancak hukuki zemini bir türlü oluşturamadı. Özelleştirme uygulamalarına karşı toplam 7 bin 400 dava açıldı. Büyük çoğunluğunu çalışanların açtığı davaların yaklaşık 4 bini sürüyor. İstanbul Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) Özelleştirme İdaresi, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı ve hükümet programından yararlanarak hazırladığı raporunda kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) elden çıkarılması, sonuçları ve yakın gelecekte planlanan satışlar ele alındı.
İSMMMO'nun raporuna göre, kamu varlıklarının satışının ardından vergi gelirlerinde kayıplar yaşanıyor. Siyasilerin en büyük yanlışı da özelleştirme gelirlerini devamı olan bir kalem olarak algılamaları. Yakın geçmişe bakıldığında orta vadede Hazine'ye soluk aldıran satışların, uzun vadede gelir düşürücü bir etki yarattığı görülüyor. İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, rapordaki değerlendirmesinde ?Türkiye özelleştirmenin üzerinde oluşan gölgeleri kaldırmalı? dedi. Arıkan, 1980'lerde ?verimlilik artışı ve zarar eden KİT'lerin elden çıkarılması söylemiyle belleklere yerleşen özelleştirmenin kârlı KİT'lere de yönelmesi ve gerekçelerin anlatılamaması? nedeniyle toplumda kuşkulara neden olduğunu belirtti. Arıkan, şunları söyledi:
?Hükümet kaynaklarını özel sektöre devrederken, daha sonraki yıllarda temettü ve vergi gelirlerinin büyük kısmını da devrettiğini unutmamalı. Çünkü özelleştirmelerin hemen ardından satılan KİT'lerin ödedikleri vergi oranları düşerken, Hazine'nin gelir kalemleri de azalıyor.?
Rapora göre bugüne kadar özelleştirme uygulamaları aleyhinde açılan dava sayısı 7 bin 400. 2006 sonu itibarıyla devam eden davaların sayısı 3 bin iken Kasım 2007 sonu itibariyle bu sayı yaklaşık 4 bin. Raporda yer alan saptamalar şöyle:
İDARE'NİN ALEYHİNE
1980'lerde özelleştirme ile tanışan Türkiye 1985-2007 yılları arasında yaklaşık 30 milyar dolarlık varlığını elden çıkardı. 1980'lerde belleklere ?verimlilik artışı ve zarar eden KİT'lerin ekonomiye yeniden kazandırılması' söylemiyle yerleşen özelleştirme uygulamaları 2000'lerden itibaren ?kârlı' KİT'lere de yönelince ?yargının' gölgesi eksik olmadı. 7 bin 400 dava açıldı,
4 bini sürüyor. Sonuçlanan davalardan çok büyük bir kısmı İdare aleyhine sonuçlandı.
ÖİB satışları 30 milyar dolar
ÖİB verilerine göre 30 milyar dolar satışın yapıldığı dönemde, özelleştirme sürecindeki KİT'lerden bunun yarısı kadar yani 14.3 milyar dolarlık gelir elde edildi. Ziraat ve Halk Bankası bugün için Hazine'ye en çok kaynak aktaran kurumlar arasında geliyor. Ziraat Bankası geçen yıl 2.1 milyar YTL'yi bulan rekor kârından 1.5 milyar YTL'lik kısmı Hazine'ye temettü olarak aktardı.
246 KURULUŞ
1985'ten itibaren 246 kuruluştaki kamu hisseleri, 22 yarım kalmış, 393 taşınmaz, 8 otoyol, 2 Boğaz Köprüsü, 103 tesis, 6 liman, şans oyunları (Milli Piyango) lisans hakkı ile araç muayene istasyonları özelleştirme kapsamına alındı. Kamu denetiminde olan 82 tane kurum bulunuyor. Özelleştirme kapsamında toplam 18 kuruluş var. 12 tanesinde yüzde 50'nin üzerinde kamu payı mevcut. Özelleştirme kapsamında 62 taşınmaz, 87 tesis, 5 liman, 8 otoyol, 2 Boğaz Köprüsü ile şans oyunları lisans hakkı da var.
TEMETTÜLER DÜŞÜYOR
2007'de Türk Telekom'un yüzde 55 hissesinin elden çıkmasının da etkisiyle temettü gelirinin azaldığı görülüyor. Türk Telekom'un yüzde 55 hissesini satan devlet ilk 9 ayda 989 milyon YTL'lik temettü geliri ile yetinmek zorunda kaldı. Hasılat payları ve özelleştirilmesi gündemde olan kamu bankalarından elde edilen temettü gelirleri ile birlikte 8.7 milyar YTL olan kaynak, 2007'nin ilk dokuz ayında 5.9 milyar YTL düzeyinde seyrediyor. Rakamlar 2006'nın yakalanma ihtimalinin de zor olduğunu gösteriyor.